Microsoft Word vencur kapital docx

27 

 

hallar ilə müqayisədə belə investisiyaların riski daha azdır, və onların alınma 

müddəti daha qisadır (təxminən 2-5 il). Bu halda riskli kapital klassik kredit 

verməyə alternativdir. 

             3.    Ayrı  əməliyyatların  maliyyələşdirilməsi  birdəfəlik  akt  kimi  həyata 

keçirilir. Bir qayda olaraq, vasitələr çox kiçik müddətə ayrılır (məsələn, 2 ilə). 

Beləliklə,  məsələn,  müəyyən  müştəri  üçün  müəssisələrin  alınması 

maliyyələşdirilir,  digər  maliyyələşdirmə  növləri  zamanı  şirkətin  fəaliyyətini 

təmin  edən  aralıq  maliyyələşdirmə    həyata  keçirilir,  həmçinin  idarə 

personalının 

müəssisənin 

əldə 

edilməsi 

üçün 

vasitələr 

verilir. 

      Sadalanan  formalardan  başqa  riskli  investisiyanın  başqa  növləri  də 

mövcuddur: 

         -  xilas  etmə  maliyyələşdirməsi  (potensial  müflis-müəssisənin  dirçəlişi 

üçün); 

         - əvəz edən maliyyələşdirmə (şəxsi kapitalla firmanın xarici resurslarının 

 hissəsini əvəzetməsi üçün); 

         -  qiymətli  kağızlar  bazarına  şirkətin  çıxışıyla  bağlı  əməliyyatların 

maliyyələşdirilməsi. 

               

Risketmə  mənasını  ifadələndirən  vençur  kapitalı  biznes  orbitində  ötən 

ə

srin  60-cı  illərində  ABŞ-da  formalaşmış  və  növbəti  onillikdə  Avropaya  yol 

açmışdır.  Hazırda  Avroatlantik  məkanda  minlərlə  vençur  təyinatlı  biznes 

kompaniyaları  fəaliyyət  göstərirlər.  MDB  məkanında  və  başlıca  olaraq  Rusiyada 

vençur biznesi TAS S və Avropa Yenidənqurma və  nkişaf Bankının təşəbbüsləri 

ə

sasında dərin təşəkkül tapmaqdadır. Bu sırada ölkəmizdə müvafiq qeyri-hökumət 

təşkilatı  fəaliyyət  göstərsə  də,  vençur  biznesi  sferasında  mütərrəqi  nailiyyətlər 

nəzərə  çarpmamış  və  onun  tətbiq  diapazonu  məntiqi  reallıqlar  səviyyəsinə 

yüksəlməmişdir. 

          Yüksək  biznes  riskliliyi  ilə  fərqlənən  vençur  kapitalı  məxsusi  sxematik 

hərəkət  strukturuna  malikdir.  Bu  sxematik  quruluşa  görə  vençur  kapitalisti  özəl 

kompaniya  yaradaraq  investorlardan  pul  yığımı  təşkilini  təmin  edir.  Sonra  isə 

cəlbedici  biznes  layihəsi  və  onu  gerçəkləşdirməyə  müqabil  sahibkar  axtarışı 

---

28 

 

aparılır. Müvafiq layihə ekspertizasından sonra investora nizamnamə fondu və ya 

səhmlər  paketi  müqabilində,  bir  neçə  il  müddətinə  mübadilə  zəminində  fəaliyyət 

təklif  olunur,  nəticədə  biznes  riskini  bölüşdürən  tərəflər  uğur  perspektivində 

mənfəət sahibinə çevrilirlər. Empirik olaraq məhdud zaman kəsiyində yüksək riskli 

mənfəət  üçün  hesablanan  vençur  kapitalı  biznes  fəaliyyətində  alim  potensialı  və 

mühəndis  istedadının  tam  dövriyyədə  hərəkətini  təmin  edir.  Ən  geniş  mənada  o, 

elmi-texniki  işləmələrin  kommersializasiyasının  sürətləndirilməsinə  xidmətdə 

bulunur,  mürəkkəb  strukturlu  biznes  layihələrinin  reallaşmasına  zəmin  olur. 

          Vençur  biznesinin  Azərbaycan  Respublikasında  inkişafı  üçün  institusional 

rekonstruksiyaya  və  ondan  irəli  gələn,  bir  sıra  adekvat  əhəmiyyətli  tədbirlərin 

görülməsinə  ehtiyac  vardır.  Burada  ilk  öncə  müvafiq  normativ-hüquqi  bazanın 

formalaşdırılması  və  mütəmadi  olaraq  təkmilləşdirilməsi  zərurəti  əhəmiyyət  kəsb 

edir.  Bununla  belə,  müvafiq  iqtisadi  fəalliyyət  sferasının  genişləndirilməsində 

xüsusi  likvid  fondunun  və  vençur  infrastrukturunun  yaradılması  da  vacib 

şə

rtlərdəndir.  qtisadiyyatın inkişafına vençur kapitalının cəlb edilməsi təşəbbüsləri 

qiymətləndirilməli,  liberiallaşan  iqtisadi  prosesdə  vençur  seqmentindən  yetərincə 

istifadənin  işlək  mexanizmləri  hazırlanmalıdır.  Vençur  kapitalının  geniş  tətbiqi 

yeni  texnologiyaların,  innovasiyaların,  «nou-xau»ların  ölkəmizə  gətirilməsində, 

kiçik  və  orta  biznes  müstəvisində  strateji  layihələrin  reallaşmasında  mühüm 

iqtisadi alətə çevrilməlidir. 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

29 

 

Fəsil-2.Vençur kapitalı və onun innovasiya fəaliyyətini maliyyələşdirməsinin 

müasir səviyyəsi 

2.1. nnovasiyaların maliyyələşməsinə vençur kapitalının cəlb edilməsinin 

müasir səviyyəsi 

 

                Riskli  kapital  və  onun  innovasiya  fəaliyyətini  maliyyələşdirməsində 

rolunun  artırılması,  həmçinin  investisiyalar  sərmayə  qoyulan  şirkətlərin 

inkişafının  mərhələsindən  asılı  olaraq  riskli  və  düz  şəxsi  investisiyalara 

bölünməlidirlər. 

          Riskli  kapital  və  onun  innovasiya  fəaliyyətini  maliyyələşdirməsində 

rolunun  erkən  mərhələ  təxminən bu proses baş verir

(Seed,  Start-up and  First-

stage Funds). Gec mərhələsində isə, genişlənmə baş verir (

Second, Third stage, 

Bridge Funds).

 

         Sonrakı  mərhələ  yetkinlik  adlanır  və  bu  g

enişlənməməruz  qalır

  (LBO  / 

MBO Funds, Mezzanine). 

             

Növbəti mərhələ birləşmədir 

(

LBO Funds, Buy and Build Strategy) və 

oun  ardınca

  t

ükənmə 

  (

Turnaround  Funds,  Special  Situations,  Distressed 

Debt),

  (Venture  Capital  ardınca,    Private  Equity  /  Buyout)  bunun  davamı 

daima var və olacaq. 

           

 Riskli investisiyanın təşkilində xüsusi yeri riskli fondlar və onları idarə 

edən şirkətlər tutur. Faktiki olaraq bu bütün riskli sistemin böyük, mürəkkəb 

və  sistem  innovasiyalarının  riskli  investisiyasının  imkanlarına  malik  olan  tək 

strukturu.  Məhz  fondlarda  bir  çox  ilkin  mənbələrin  adi  maliyyə  və  ssuda 

kapitalları  ilk  riskli  kapitala  çevrilir.  Ən  müxtəlif  investorların  vasitələrini 

birləşdirərək,  riskli  fondlar  onların  arasında  fərqləri  tarazlamağa  və  onların 

maraqlarını uyğunlaşdırmağa bacarıqlıdır (istehsallar, maliyyələr, sahə üzrələr 

və s.). Bundan başqa, ( necə ki, məsələn, Kanadanın təcrübəsi göstərir), riskli 

kapitalın  üstünlüklərindən  istifadə  edərək,  ölkənin  innovasiya  iqtisadiyyatın 

inkişafı,  regionların  ictimai-iqtisadi  inkişafının  səviyyəsinin  düzləşdirməsi, 

---