Microsoft Word xosrov v? Sirin-nizami g?NC?VI. doc
Yüklə 1,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- _______________ Milli Kitabxana _______________
- Sərsər
- Sincab
- Filqulağı
_______________ Milli Kitabxana _______________
491 Şadab olmaq - şən, təravətli olmaq deməkdir. 33
34
qanad qarğa çinədanından, Zər yumurta verdi tutiyə bu an.
gecənin qaranlığı tükəndi, günəş çıxıb dünyanı işıqlandırdı. 35
Sərsər - çox berk və soyuq külək. 36
O ay xirmənləri gah geyir mişki... Mişki - qara rəngli. Bu misrada gözəllər aya, paltarları isə qara buluda oxşadılmışdır. 37
Qələmlə mən naxış çəkən zamanda, Mani "Ərjəng"ini pozar bir anda.
onu müxtəlif şəkillərlə bəzəmiş və müqəddəs kitab kimi qələmə vermişdir. O, yeni məzhəb yaratdığını iddia etdiyi üçün öldurülmüşdür. 38
Dəri dürlərini deşdiyi zaman, Belə nəql etmişdir bilici insan. Dəri - ərəb istilasından sonra Şərqi İran və Əfqanıstanda yaranmış fars dili. Ümumiyyətlə dəri dili fars dilinin sinonimidir. Beytin mənası: bilici insan, fars (dəri) dilində incə rəvayətlər söylədi. 39
Rəmgilə - yer adıdır. 40
Sincab örtüyünə bürünmüş dövran, Vaşaq rəngli paltar geydiyi zaman, Gecənin samuru yerindən endi, Gündüz qaqumundan qaçdı, gizləndi. Bu beytlərdə Nizami dan sökülüb səhər açıldığını, günəşin çıxdığını qara və ağ tüklü heyvanlarla bağlı surətdə ifadə etmişdir.
yumşaq tüklü heyvan (üfüqün saralmasına işarədir). Qaqum - dovşan ailəsinə mənsub ağ dərili heyvan (gündüzə işarədir). Beytin mənası: boz rəngə bürünmüş dövran yavaş-yavaş saraldı, nəhayət, gecənin alaqaranlığı gündüzün işığından qaçıb gizləndi. 41
Qılınc oynatmaqda o birincidir, Xətiblərə zəfər qılıncı verir. Xətib - xütbə oxuyana deyilir. Beytin mənası: şah qılınc oynatmaqda mahir olduğu üçün xətiblərə zəfər qılıncı bağışlayır. 42
Orda şahın Ferxar kimi qəsri var... Fərxar qəsri - Tibetdə olan böyük bir bütxanə və qəsrin adı olmuşdur. Qədim səyyahlar bu bütxanənin əzəməti qarşısında heyran qalmışlar. 43
Şirinə üz tutdu kənizlər yeyin, Benatinnəş ikən oldular Pərvin. _______________ Milli Kitabxana _______________
492 Bənatinnəş - Böyük ayı bürcündə bir-birindən aralı olan yeddi sabit ulduza, Pərvin İsə bir-birinə yaxın görünən Ülkər ulduzlarına deyilir. Beytin mənası: qızlar dağılmış olduqları halda birdən Şirinə tərəf qaçdılar və Pərvin kimi toplaşdılar. 44
Qorxuram sürətdən və hərarətdən, Atəş su altında coşar gedərkən. Nizami Şirini lətafətdə suya və onun atı Şəbdizi qızğınlıqda oda bənzətmişdir. Beytin mənası: qorxuram qızğın at baş alıb səni (Şirini) qaçırar. 45
Göyün Şərası da fətyad qopartdı, Şəra - parlaq ulduzdur. Yəni Şirinin ağ bədənini görcək Şəra ulduzu həsəddən fəryad qopartdı. 46 Sincab üzərinə qaqum düşəntək, Gümüş bədən batdı suya girərək. Sincab - gecə simvolu, qaqum - gündüz simvolu. Beytin mənası: gündüz gecəni qovan zaman (səhər çağı) ağ bədənli Şirin suya girdi (çimdi). 47
Ay deyil, civəli bİr ayna - gümüş, Civədən bir Nəxşəb ayı tökülmüş. Əfsanəyə görə Müqənnə adlı bir sehrkar dəmirdən Nəxşəb şəhərində ay düzəldib. Gecələr bu ay guya quyudan çıxıb ətrafı İşıqlandırarmış. 48
Nə dili, nə də ki, dilbəri gördü, Dil - ürək, dilbər - ürəyi ələ alan. 49
"Alışıb yanaydı bu mərdümgiyah" Deyərək qəlbindən çəkdi odlu ah. Mərdümgiyah sözü "adamotu" mənası verib, müasir istilahda "jenşen" adlanan bitkidir. Beytin mənası: Xosrov fiirsəti əldən verdiyinə görə özünü danlayır və bacarıqsızlığına görə özünü "adamotu" adlandırır. 50 Oradan yollandı birbaş Ağ bağa. Ağ bağ - Bərdədə şah bağı. 51
Kömür - hindistanlı bir atəşpərəst, O da Zərdüşt kimi oxuyur "Avəst". Burada kömürün qara rəngi qara mənası verən "hindu" sözü ilə ifadə edilmişdir. Onun od yaratması isə atəşpərəstlərə bənzədilmişdir. Zərdüşt -atəşpərəstlərin peyğəmbəri, "Avesta" isə onun dini kitabı İdi. Beytin mənası: kömür odu sevdiyi üçun Zərdüşt kimi "Avesta" oxuyurdu. (Kömür yanarkən çırtıltı səslərinə işarədir). 52
Yemək vaxtı Xosrov möbidə dedi, "Bacubərsəm" rəsmin icra eylədi.
_______________ Milli Kitabxana _______________
493 "Bacubərsəm" rəsmi - zərdüştilərin dini qaydalarından biri. Onlar yemək vaxtı süfrə başında sükut edib dua oxuyarlar. Xosrov möbidə yemək vaxtı sükutla dua oxumasını tapşırdı. 53
Açıb zöhrə kimi əl-qol hər biri, Mizana qoyurdu orda dəyəri, Zöhrə (Venera) səyyarəsi öz hərəkəti zamanı Tərəzi (Mizan) bürcündən keçdiyi üçün Nizami "Zöhrə kimi mizana qoyurdu" bədii təşbehini işlətmişdir. Digər tərəfdən zöhrə əsatirə görə gözəllik və məhəbbət İlahəsi hesab edildiyindən Şirini əhatə edən gözəllər ona oxşadılmışdır. 54
Ədalət Yusiftək qaçdı divandan, Ona çəkdi Yəqub dağını zaman. Şərqdə məşhur ola Yəqub və onun sevimli oğlu Yusifə işarədİr. Yəqub - dinlər tarixində peyğəmbərlərdən biridir. Yəqubun 11 oğlu olmuş və bunlardan ən kiçiyi Yusifi çox sevdiyindən o, qardaşlarının həsədinə səbəb olmuşdur. Məşhur "Yusif və Züleyxa" dastanında Yəqub əsas surətlərdən biri kimi təsvir edilmişdir. Yəqub dörd yol ayrıcında "Beytülhəzən" adlanan bir otaq qurduraraq oğlunu gözləmiş, ağlamaqdan gözləri kor olmuşdur. Bədii ədəbiyyatda Yəqub oğul fərağı çəkən bir ata kimi tez-tez xatırlanır. 55 Bir
neçə qarınca söylədi pünhan: "Biri Bilqeyisdir, biri Süleyman". Beytdə Şirin Bilqeyisə, Xosrov isə Süleymana oxşadılmışdır. 56
Günəş ordusunun ilk kəşfiyyatı, Bürcislə Zöhrəyə nizələr atdı. Birinci misra günəşin şüalarını göstərir. Səmada ən parlaq səyyarələrdən biri olan Zöhrə (Venera) və Bürcis (Yupiter) belə bu şüaların təsiri ilə görünməz oldu. Yəni gecə keçdi, səhər açıldı. 57
filqulağı öküzgözünə. Filqulağı, öküzgözü - çiçək adlandır. 58
Müfərrəhlə olmuş nəsimi dəmsaz, Ətrindən müşklər edirdi pərvaz. Müfərrəh - bitkilərdən alınan, şadlıq gətirən dərmandır. 59
Taxt önündə Şapur dayanmışdı tək, "Gənci-badavərd"in xəznədarıtək.
işlənmişdir. 60
Xoşbəxtlik iqbalın əlini açdı, Müştəri Zöhrəyə gəlib yanaşdı. Nizami Xosrovun Şirinə yanaşmasını Müştəri (Yupiter) səyyarəsinin zöhrəyə (Venera) yanaşması ilə müqayisə edir. Hücum elmində Müştəri (Bürcis) oğlan, Zöhrə isə qız kimi təsvir edilir. Yüklə 1,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|