Microsoft Word X?z? v? Siy?z. ?h tar doc
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
221 Əhməd öldürüldülər. Bu hadisə 1928-ci ildə baş vermişdir (77, s. 159). Azərbaycan DSİ-nin əməkdaşı Avanesovun tərtib etdiyi ilti- zamnaməyə görə qaçaqlar, hərəsində 24-26 nəfər olmaqla üç qrupa bölünüblər. Birinci dəstəyə Məmməd Hacı Cəfər oğlu, İbad Hacı Cabbar oğlu, Hacı Rza Hacı Cabbar oğlu, Şıxbaba Məmmədzahid oğlu, pəhləvan Şıxbaba Hacı Cabbar oğlu, Tahir Soltan oğlu və başqaları; ikinci dəstəyə Ələkbər Hacı Qurbanəli oğlu, Eynulla Əliseyran oğlu, Nəcəfqulu Səməd oğlu, Mehdiqulu İmanqulu oğlu, Şıxı Əlican oğlu və başqaları; üçüncü dəstəyə Hacıbala Hacı Rüstəm oğlu, Hacıqulu Hacı Həbib oğlu, Məşədi Hüseyn Məmmədrza oğlu, Hacıbaba Hüseyn oğlu, Həmzəli Səfərəli oğlu və başqaları daxil idilər (77, s. 152). Sənədlərdə adı çəkilən bu igid insanlardan biri Hacıbala Hacı Rüstəm oğludur. 1917-1918-ci illərdə bolşevik- daşnaklara və 1920-ci ildən başlayaraq sovet işğalçılarına qarşı silahlı mübarizə aparmış Hacıbala Hacı Rüstəm oğlu Göyxan mahalının Ağdərə kəndində dünyaya gəlmişdir. Azərbaycan SSR Dövlət Siyasi İdarəsinin 1931-ci il 22 oktyabr tarixli anketində milliyyətinin türk, yaşının 52 olduğu qeyd edilmişdir (77, s. 237). 1928-1929-cu illərdə Hacıbala Hacı Rüstəm oğlu öz dəstəsi ilə Bakı ərazisində mübarizə aparan qaçaq Aslanın da köməyinə getmişdir. Təəssüf ki, qaçaq Aslanın Bakının hansı kəndindən olduğu unudulmuşdur. Bakılı qaçaq Aslanı Ağdərə sakini igid Molla Əli Nadir oğlu ilə qaçaq Aslanın dəstəsində olan dağlı qaçaq İsmayıl tanış etmişdir. Molla Əli Nadir oğlu isə qaçaq Aslanı Hacıbala Hacı Rüstəm oğlu ilə tanış etmişdir. 20-ci illərin sonunda qaçaq Aslan da NKVD qoşun dəstəsi tərəfindən təqib edilən Hacıbalanın köməyinə yetmişdir. 60-cı illərin sonlarında qaçaq Hacıbalanın oğlu Dilavər qaçaq Aslanın oğlu ilə Bakıda görüşmüşdür. Hacıbala Hacı Rüstəm oğlu heç vaxt düşmənə baş əyməmiş, igidliyi, dönməzliyi ilə digərlərinə nümunə olmuşdur. Onun və qardaşı Hacı Rza Hacı Rüstəm oğlunun ittihamnaməsində eyni sözlər 222 yazılıb: “könüllü olaraq Ağdərə bandasına qoşulmuşdur, adam öldürməkdə, soyğunçuluqda, bandanın bir yerdən başqa yerə getməsində və s. iştirak etmişdir. Bandanın kommunar dəstələrlə və hərbi bölmələrlə atışmasında iştirak etmiş, kənddə Müsavat təşkilatının təşəbbüskar üsyançı özəyinin üzvü olmuş, bu təşkilatın digər üzvləri ilə üsyanın mərkəzi olan Ağdərə kənd sovetində hakimiyyəti ələ almaq və üsyançılar hərəkatını daha da genişləndirmək məqsədilə əksinqilabçı çıxışlar hazırlamışdır”. Qəribə də olsa faktdır ki, tezliklə dünyanın ən qanlı, ən irticacı imperiyasına çevrilmiş sovetlər birliyinin qurucularından olmuş, on minlərlə günahsız insanları qətlə yetirmiş, sürgünlərdə, həbsxanalarda çürütmüş bolşevik-daşnak vəhşiləri öz yurdunu, elinin qeyrətini, namusunu qoruyan igidləri cinayətkar kimi ittiham etmişlər. Hacıbala Hacı Rüstəm oğlu 1931-ci ildə 10 il həbs cəzasına məhkum edilmiş, 2 oktyabr 1937-ci ildə güllələnmişdir. İndiki Xızı rayonunun ərazisi 1930-cu illərdə NKVD qoşun dəstələri tərəfindən üzük qaşı kimi mühasirəyə alınmışdı, bütün yollar kəsilmişdi. Məhz bu səbəbdən də Sadıq Zeynaloğlu, haqlı olaraq, Tahir Soltan oğlunun qaçaqların topladığı pula patron almaq üçün Bakıya getməkdə ittiham edilməsini yalan sayır (77, s. 153). DSİ-nin sənədlərində Ovçu Qara Əhmədin öldürdüyü kommunarlardan birinin “Polevoy Soyuz” sovetliyi- nin sədri olduğu göstərilir. Qara Əhmədin oğulları barəsində yazılır ki, İmamulla 1928-ci ildə öldürülmüş atasının qisasını almaq üçün banditlərə qoşulub. Onun iki qardaşı var. Biri Qızıl ordunun əsgərini öldürdüyünə görə sürgün olunub, o biri də adam öldürməkdə təqsirli bilinərək sürgün edilib (77, s. 159). 1931-ci il oktyabrın 8-də QPU əməkdaşı Aqacanyanın dəstəsi İmamulla Qara Əhməd oğlunun qaçaq dəstəsini müha- sirəyə salır. Bir müddət atışmadan sonra qaçaqların gülləsi qurtarır. Gülbala son gülləsi ilə Yezid adlı kommunarı öldürür. İmamulla və onun dəstəsinin bütün üzvləri-qardaşı Gülbala, Zeynalabdin və Ələkbər Hacı Qurban Əli oğlu, Şahmərdan 223 Şahkərəm oğlu, Əlağa Səfərəli oğlu, tudarlı Məmməd, Nəcəf- qulu Səməd oğlu öldürüldülər. Həmin gün Məxfi siyasi şöbənin rəisi Borşovun imzası ilə Tiflisə, Zaqafqaziya Baş Siyasi idarənin sədri Lavrenti Beriyaya İmamullanın rəhbərlik etdiyi bandit qrupunun ləğv edildiyi barədə teleqram göndəril- di. Ertəsi gün əməliyyat qrupunun rəisi Suxanov yuxarıda adları çəkilən ağdərəlilərin güllələnməsi barədə arayışla DSİ rəhbərliyinə məruzə etdi (77, s. 174). Aydın Əhməd oğlunu 1937-ci il oktyabrın 21-də Üçlük ölüm cəzasına məhkum etmişdir. 1937-ci il oktyabrın 28-dən 29-na keçən gecə güllə- lənmişdir. 1931-ci il 8 oktyabr tarixli anketdə milliyyətinin türk, yaşının 20 olduğu qeyd edilmişdir (77, s. 231). Məmməd Cəfər oğlu Ağdərə kəndində doğulmuşdur. 1931-ci ildə həbs edilmişdir. Anketdə milliyyətinin türk, yaşının 50 olduğu qeyd edilmişdir (77, s. 247). 10 il həbs cəzasına məhkum edilmiş, Daşkənd həbsxanasına göndərilmişdir. 1937-ci ildə güllələn- mişdir (77, s. 231). 1931-ci ildə həbs edilmiş Nəcməddin Cəfər oğlu, Tahir Soltan oğlu, Eynulla Seyran oğlu və s. kimi igid insanları isə həbsxanalarda işgəncə verərək öldürmüşlər. Bu sadalananlar Ağdərə kəndi üzrə qaçaq dəstəsinin üzvü kimi “ləğv” edilənlərin, həbs edilənlərin, edam olunanların, həbsxa- nalarda işgəncə ilə öldürülənlərin kiçik bir qismidir. Təsadüf nəticəsində günümüzə qədər gəlib çıxmış və Sadıq Zeynaloğ- lunun araşdırıb aşkar etdiyi sənədlərdə, fotoşəkillərdə yalnız bir kəndin faciəsi öz əksini tapmışdır. Xızı və Siyəzən rayonlarında arxiv sənədləri aşkar edilmə- miş 1930-cu illərin repressiya qurbanlarının sayı yüzlərlədir. Bunların arasında insanları dini fanatizm uçurumuna yuvarlan- maqdan, eyni zamanda dinsiz kommunist fəlsəfəsinə aldan- maqdan qoruyan savadlı din xadimləri, xalqı azadlıq uğrunda vəhdətə, birgə mübarizəyə səsləyən ziyalılar da az deyildi. Əslən Xızının Sayadlar kəndindən olan Mikayıl Müşfiq də bu ziyalılardan biri idi. Onun şeirlə danışmaq, ətrafında baş verən hadisələrə ani bir vaxtda şeir qoşmaq, saatlarla şeir demək Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|