Microsoft Word yadigar 55 4267227 yadigar- ?l?sg?r doc
Yüklə 3,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ələsgər Mirzəzadə 126 Polutəpə abidəsi. Bu abidənin yerləşdiyi əra- zi də Üçtəpə kəndində yerləşir. Kəndin şərq hissəsində yer- ləşən bu abidənin sahəsi 6 ha-- dan çoxdur. Ümumi mədəni tə- bəqə 5 metrdir. Qazıntı zamanı burada 2 tə- bəqə (dövr) aşkar olundu. Üst təbəqə b.e. IX-XI əsrlərə, alt tə- bəqə isə son neolit dövrünə aid edildi. 2014-cü ildə arxeoloq T.Axundov tərəfindən Polutəpədə aparılan arxeoloji qazıntı zamanı aşkar olunan tapıntılar: Dulus kürələri, kərpicdən və möhrədən tikililər, insan qəbirləri, o cümlədən evlərin arasında basdırılmış iki uşaq qəbri, müxtəlif bəzək və məişət nümunələri, sümük və daşdan düzəldilmiş istehsal alətləri, primitiv bişirilmiş və miladdan öncəyə gedib çıxan saxsı küpün içərisində bitki qalıqları. Polutəpədə bunlardan əlavə, küpün içərisində oyna- maq üçün aşıqlar və sapand daşları da aşkar olundu. 2016-cı il avqustun əvvəllərində Polutəpədə qazıntı işləri T.Axundov tərəfindən davam etdirilərək, 5-ci metrədə sona çatdırıldı. Bir həftə ərzində ərazidən heyvan sümüklərindən kəsilmiş, deşilmiş və cilalanmış əmək, məişət və ov alətləri, boyaqsız qablar, çaxmaqdaşları, 9-10 sm hündürlüyündə qadın fiquru, çoxluca ocaqlar və digər Tarix və zaman Muğan tarixinə dair elmi araşdırma 127 nümunələr tapıldı. Am- ma, sonda aşkar olunan ibadət evi - məbədi( mütəxəssisin fikrinə gö- rə) alimlə yanaşı, biz- lərdə də çox maraq oyatdı. (Qeyd edim ki, bir neçə tarixçi və mə- dəniyyət işçisi mütə- madi olaraq qazıntı yerində olurduq). Çünki Axundovun dediyinə görə, bu abidə Cənubi Qafqazda aşkar olunan ən qədim ibadət evidir. İş yekunlaşdırıldıqdan sonra, ərazidən tapılan eks- ponatlar öyrənilmək üşün AMEA-nın elmi labora- toriyasına aparıldı. Mişarçay və Həməşərə abidəsi. Bu abidələr Cəlilabad şəhərinin cənubunda yerləşsə də, artıq hal-hazırda şəhər mərkəzinə birləşməkdədir. 1965-ci ildə F.Mahmudovun başçılığı altında Cənub-Şərqi Azərbaycanın mü- hüm arxeoloji ərazilə- rindən biri olan Mu- ğanda təşkil edilən elmi ekspedisiya bu ərazilərdə eneolit və tunc dövürlərinə aid bir çox yaşayış ob- yekti aşkar etmişdir. Ələsgər Mirzəzadə 128 Bu regiondan aşkar edilən 24 yaşayış məskənindən 8-i ilk və orta tunc dövrünə aiddir. Bunların da başinda “Mişarçay mədəniyyəti” durur. Mişarşay yaşayış məntəqəsindən aşkar edilən saxsı qabların araşdırılması göstərdi ki, onlar orta tunc döv- rünün tipik nümunələridir. Alimlər tərəfindən (F.Mah- mudov,İ.Nərimanov) bu materialların bir daha tədqiqi sübut etdi ki, bu ya- şayış məskəni ilkin tunc dövrünün orta tunc dövrünə keçdiyi bir vaxta - e.ə. III mi- nilliklə II minilliyin hüduduna aiddir. Möhtəşəm Həmə- şərə abidəsi Mişarçay sakinlərinin bu günə qədər öz varlığını saxlamış yeganə yerüstü abidəsidir. Həməşərənin keçmişini əks etdirən Mişarçay abidələrində yaşayış üçün primitiv tikilmiş mədəni divar qalıqları aşkar edilmişdir. Divarlar möhrə və çiy kərpiclərdən hörülmüıdür. Görkəmli coğrafiyaşünas alim Həmdullah Qəzvini vaxtilə Həməşara şəhərində olmuş və bu yaşayış yeri haqqında maraqlı məlumatlar vermışdir: “... Şəhər dəniz kənarında yerləşir. Dənizə qədər olan məsafə 2 fərsəxdir (1 fərsəx 6-7 km-dir - Ə.M.). Ərazi 5-ci iqlimə daxildir. Həməşara şəhəri Biləsuvarla talış mahalının arasında yerləşməkdədir”. Tarix və zaman Muğan tarixinə dair elmi araşdırma 129 Səid Əli Kazımbəyoğlu “Cəvahirnameyi-Lənkəran” adlı əsərində yazır: “...Həməşara qalası Muğan çölün- dədir. Tarixi kitablarda onun Xəzər dənizinin kənar sahilində yerləşməsi haqqında məlumat vardır. ...”Zi- nətül-məclis” kitabının müəllifi cənab Məcdəddin bu haq- da belə buyurur ki, Həməşərəni Əbrəşəhrə ibn Güdərz tikdirmişdir”. Həməşara təpəsi tarixi tədqiqatlara görə, Zərdüş- tlüklə bağlı təpədir. Dünyanın ən qədim dinlərindən biri olan Zərdüştilik xalqımızın miladdan əvvəl və sonrakı ilk orta əsr həyat və məişətindən, təsərrüfat və mədəniy- yətindən bəhs edən ən dolğun bir mənbə olmuşdur. Buna görə də bu abidə bir çox qabaqcıl tədqiqatçı və alimlərin diqqətini cəlb etmiş, o cümlədən yerli tədqiqatçıların da (R.Əsgərov,Ə.Mirzəzadə, S.Nəsiroğlu, E.Əmənov, R.Rza- yev) maraq dairəsində olmuşdur. Bunlarla yanaşı bölgənin arxeoloji xəritəsinin hazır- lanması məqsədilə ərazidə kəşfiyyat axtarış işləri davam etdirilmiş, onlarla yeni tarixi abidələr qeydə alınmışdır. Qoşatəpə - XII-XIII əsr abidəsi Tarixi Qoşatəpə abidəsi Uzuntəpə kənd ərazisindən 2 km məsafədə, şimal-qərb tərəfdə yerləşir. Qoşatəpə, adından göründüyü kimi, iki təpədən (kurqandan) ibarət olub. Onlardan biri və ən əhəmiyyətlisi 2011-ci ildə münbit torpaq kimi götürülərək yoxa çıxdı. Qeyd:“Kurqan” nədir? Kurqanlar yüksək mənsəbli ölülərin qəbirləri (“axirət evləri”) üzərində ucaldılmış Yüklə 3,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|