ma’mleketler shaxstın’ huqıqıy statusın ta’riyplewge, ha’r bir adamg’a tiyisli
bolg’an, ma’mleketler hu’rmet etiwi ha’m ta’miyinlewi za’ru’r bolg’an huqıqlar
26
BMSh Ustavında belgilep qoyılg’an shaxs huqıqların hu’rmet qılıw
ma’jbu’riyatı qaysı huqıqlar haqqında so’z baratug’ınlıg’ın, yag’nıy insan huqıqları
dizimi haqqındag’I sorawg’a juwap beriwdi talap qıldı. Birlesken Milletler
Sho’lkeminin’ (BMSh) Ustavı islep shıg’ılıp atırg’anda og’an insan huqıqları
dizimin kirgiziwdi usınıs etedi. Biraq, bul usınıslar qollap-quwatlanbadı, o’ytkeni
xalıq aralıq sho’lkeminin’ sho’lkemlestiriwshi hu’jjeti esaplang’an Ustavta bul
ju’da’ orınsız edi. Bunnan tısqarı, dizimnin’ kiritiliwi huqıqlardi usınıw, olardı
a’melge asırıwın ta’miyinlew, qadag’alaw mexanizimi ha’m basqa protsesslerdi
qatan’ belgilewdi talap eter edi. Qalaberse, insan huqıqları dizimi kiritiletug’ın
bolsa ustavqa o’zgeris kiritiwi kerek boladı, bul bolsa bir qansha quramalı protsess
edi.
Sonın’ ushında o’zaldına g’arezsiz ayrıqsha hu’jjet bolıwı tiyis degen
qararg’a kelindi. İnsan huqıqları du’nya ju’zlik deklaratsiyası usınday hu’jjet boldı.
Qalaberse, bul Deklaratsiya BMSh Ustavının’ o’zine ta’n dawamı bolıp, anıg’ıraq
aytqanda, ondag’I ko’rsetpelerdin’ a’melge asırılıwı bolıp tabıladı. İnsan huqıqları
du’nya ju’zlik Deklaratsiyasına insan huqıq ha’m erkinliklerinin’ universal toplamı
sıpatında qarawımız mu’mkin. Keyinirek, onın’ ken’eyttirilgenligi ha’m
toltırılg’anlıg’I bul basqa ma’sele, o’ytkeni, bu’gingi ku’nde insannın’ tiykarg’I
huqıqları dizimi du’nya ju’zlik Deklaratsiyada bayan etilgenleri menen g’ana
shegaralanadı, - dep hesh kim ayta almasa kerek. Biraq, 1948-jılı ma’mleketler
ortasında insan huqıqları boyınsha birgeislesiwdin’ baslang’ıshtochkası haqqında
kelisipalıwg’a erisildi.
Dostları ilə paylaş: