Ministrligi
Yüklə 0,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1.2.
O’zbekistan Respublikası Konstitutsiyası insan huqıq ha’m erkinliklerinin’ kepili O`zbekstan g`a`rezsizlikke eriskennen sotsialliq siyasiy jag`daylarinin` barlig`inda demokratiya jolina o`tti. Ta`jiriyberlerden belgili insannin` tiykarg`i huqıq ha`m de erkinliklerin qorg`amastan oni a`melge asirmastan burin, ja`miyetti demokratiyalastiriw mu`mkin emes. O`zbekstan Respublikasi ha`zirgi ku`nde insan huqıq ha`m erkinliklerin qorg`aw tarawinda 60dan ziyat xalqara huqıqiy hu`jjetlerge qol qoyisqan. Ha`zirgi waqitta BMShnin` insan huqıqları boyinsha 80 ge jaqin konventsiyasi bar. O`zbekstan respublikasi aymag`inda insan huqıqları deklaratsiyasina muwapiq respublika puxaralig`i belgilengen. O`zbekstan respublikasi aymag`inda birden-bir Puxaralıq ornatilg`an. Qaraqalpaqstan respublikasi puxarasi sonın` menen bir waqitta O`zbekstan respublikasinin` puxarasi sonın` menen bir waqitta O`zbekstan respublikasinin` puxarasi esaplanadi. Shaxs penen ma`mleket ortasindag`i mu`na`sebetler hu`jjetler menen ta`rtipke salinadi. O`zbekstan Respublikasi Konstitutsiyasinin` 19-stat`yada O`zbekstan respublikasinin` puxarasi ha`m ma`mleket o`z ara huqıqlar menen ha`m o`z ara juwapkershilik penen baylanisadi. Konstitutsiyada ha`m nizamlarda bekitilgen puxaralardin` huqıqları ha`m erkinlikleri buljimaydi ha`m sudsiz bulardan ayiriwg`a yamasa sheklewge hesh kimnin` haqisi joq delingen. O`zbekstan Respublikasi Konstitutsiyasinin` 20-stat`yada Puxaranin` o`z huqıqların ha`m erkinliklerin a`melge asiriwi basqa adamlardin`, ma`mlekettin` ha`m ja`miyettin` nizamli ma`plerin, huqıqların ha`m erkinliklerin buzbawi tiyis delingen. Ten` huqıqliliq-bul insanlardin` huqıq, erkin ha`m waziypalardi o`z ara ten`ligin an`latadı. O`zbekstan respublikasi Konstitutsiyasinda bekkemlengen puxaralardin`
22
nizam aldinda ten`ligi insan huqıqları uliwma dun`ya ju`zlik deklaratsiyasi talaplarina toliq juwap beredi. Haqiyqattanda konstitutsiyaliq huqıq barliq ma`mleketlerdin` puxaralari o`z ara dosliq qarim qatnas tiykarinda insan huqıqların qorg`aw za`ru`rligin, sanamizg`a sin`diredi. Ja’miyetimizde ha’r bir puqaranın’ abıroyı, qa’diri, itibarın qorg’awshı nızamlardın’ ja’riya etiliwi xalq aralıq huqıq normalarına tolıq say keledi ha’m haqıyqıy demokratiyalıq, insanıylıq, a’dilikli ma’mleket du’ziminin’ insaniylıq a’himiyetinen kelip shıg’adı. Uy – jay qolqatılmaslıg’ı – insanın’ en’ a’himiyetli konstitutsiyalıq huqıqları bolıp tabıladı. Puqaralarg’a uy – jayının’ qolqatılmaslıg’I a’melde tolıa’ ta’miyenlengen. Jasawshılardın’ razılıg’ısız olardın’ uyine nızamg’a tiykar bolmay turıp, kiriwge hesh kimnin’ haqqı joq. Uy – jaydın’ qolqatılmaslıg’I puqaralardın’ o’zinin’ turar jayını basqa shaxslardın’ nızamg’a qarsı ra’wishte bastırıp kiriwshilerden ma’mleketin’ huqıqtı qorg’awshı organları arqalı qorg’alıw huqıqın bildiredi. Puqaralar ma’mleketimizdin’ ekonomikalıq, siyasiy, sotsiyalıq ma’deniy o’mirde ten’ huqıqlı bolıp tabıladı. O’zbekistan Respublikası ma’mleket xakimiyatı joqarı ha’m jergilikli organlarının’ quramı turli millet wa’killerinen ibaratlılıg’ı, O’zbekistan puqaralarının’ qaysı millet ha’m ellattan bolıwına qaramay, ten’ huqıqlı ekenligi bunın’ jarqın sa’wlesi bolıp tabıladı. O’zbekistan Respublikasının’ Konstitutsiyası ma’mleketimiz hayal– qızlarına ekonomikalıq, ma’deniy, sotsiyalıq siyasiy ha’m ma’mleket o’mirinin’ barlıq tarawlarında erkekler menen ten’ huqıq beredi. O’zbekistan Respublikasınıh’ Konstitutsiyası ha’m a’meldegi nızamları shan’araq j1miyetih’ tiykarg’ı buwını ekenligi, onın’ ja’miyet ha’m ma’mleket qorg’awında bolıwı, nekelı h’ayal menen erkektih’ razılıq kelisiwine tiykarlanıwı, shan’araqtag’ı ma’lim sebetlerde erli zayıp tolıq ten’ h’uqıqqa tiykarlanıwı, ma’mleket jetim ha’m ata-analarınan mah’rum bolg’an balalardı bag’ıw, 23
ta’rbiyalaw ha’m oqıtıw za’rurligin, ko’p balalı analarg’a napaqa ha’m imtiyazlar, ja’rdem beriw jolı menen g’amqorlıq qılıw kerek ekenligin belgileydi. O’zbekistan Respublikası Konstitutsiyasının’ statiyalarında puqaralardın’ mulkdar bolıw h’uqıqı «h’a’r bir shaxs mulkdar bolıwg’a h’aqlı. Banke qoyılg’an amanatlar sır tutılıwı ha’m miyras h’uqıqı nızam menen kepillenedi», usılında bekkemlengen. Puqaralardın’ mulkdar bolıw huqıqı ha’m og’an bolg’an miyraslıq puqaralardın’ tolıq huqıqlılıg’ı, olardın’ jekke ma’plerinin’ birligin sa’wlelendiredi. Sonnan kelip shiqqan jag`daydi O`zbekstan respublikasi Konstitutsiyasinda barliq adam milletinen ha`m sotsialliq shag`isina qaramastan huqıqlardi ten` degen ideya bekkem o`z-ornina iye. Puxara eger tek o`zinin` shaxsiy ma`pin ta`miyinlew ushın ha`reket etse, yaki waziypalardi umitip, basqalar ma`pine ziyan jetkizse, onin` aqibeti nizamsizliqqa alip keledi. Sonın`ushınbarliq puxaralar bir-birine hu`rmet penen qatnasta bolsa ja`miyette tinishliq ha`m alg`a ilgerilewshilik boladı. Konstitutsiya puxaralardin` tiykarg`i huqıqları ha`m erkinliklerin, olardin` minnetlerinde belgileydi. Bular Konstitutsiyanin` 47-52 statiyalarinda o`z orinlarin tapqan. Konstitutsiyanin`47-Stat`yasinda barliq puxaralar Konstitutsiyada bekitilgen minnetlerdi atqaradi. Konstitutsiyanin` 48-Stat`yasinda Puxaralar Konstitutsiyani ha`m nizamlardi saqlawg`a, basqa adamlardin` huqıqların, erkinliklerin, ar namisin ha`m adamgershilik qa`dirin hu`rmetlewge minnetli. Konstitutsiyanin`49-stat`yasinda Puxaralar O`zbekstan xalqinin` tariyxiy ruwxiy ha`m ma`deniy miyraslarin saqlawg`a minnetli. Ma`deniyat estelikleri ma`mleket ta`repinen qorg`aladi.
|