Magistrantların XXI Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2021-ci il
407
Geoloji modelləşdirmə bir cismin geoloji quruluşunu, həndəsəsini, stratiqrafiyasını, su anbar
təbəqələrinin litoloji və fasiyəvi xüsusiyyətlərini, effektiv qalınlıqları və rezervuar xüsusiyyətlərindəki
dəyişikliklər – məsamə və keçiricilik, ayrı-ayrı təbəqələrin qaz və neftlə doyması, hidrogeoloji
xüsusiyyətləri, neft və qaz ehtiyyatlarının dəyərini anlamaq üçün həyata keçirilir. Son 10 ildə 3 ölçülü (3D)
modelləşdirmə neft və qaz şirkətlərində istehsal prosesinin ayrılmaz bir hissəsinə çevrilmişdir. 3D
modelləşdirmə aşağıdakı mərhələlərdə aparılır:
1. Lazımı məlumatların toplanması, təhlili, hazırlanması və məlumatların yüklənməsi;
2. Struktur modelləşdirmə;
3. Bir şəbəkənin yaradılması (3D şəbəkə), quyu məlumatlarının şəbəkədə ötürülməsi;
4. Litoloji modelləşdirmə;
5. Petrofiziki modelləşdirmə;
6. Karbohidrogen ehtiyyatlarının hesablanması.
3D geoloji modellər aşağıdakılar üçün qurulur və inkişaf etdirilir: Yataqların ilkin geoloji
ehtiyyatlarının hesablanması; Neft bərpa faktorunun texniki-iqtisadi əsaslandırılması (texniki-iqtisadi
əsaslandırma) və bərpa olunan neft ehtiyyatlarının hesablanması; İnkişaf və əlavələrin texnoloji sxeminin
tərtib edilməsi; Sınaq əməliyyatı layihələrinin hazırlanması; Pilot üçün texnoloji sxem tərtib etmək; İnkişaf
təhlili.
Sahələrin struktur geoloji modelləri hazırda karbohidrogen ehtiyyatlarının hesablanması, quyular və
bu sahədəki mayelərin hərəkətinin modelləşdirilməsi üçün əsas şərtdir (hidrodinamik model). Hidrodinamik
modellər yataqların işlənməsi və karbohidrogen amillərin əsaslandırılması üçün vacibdir. Karbohidrogen
potensialının qiymətləndirilməsi və regional geoloji modellərin yaradılması əsas perspektivli sahələrin və
kəşfiyyat işlərinin seçilməsində əsas rol oynayır.
Müasir geoloji modelləşdirmə metodları modeldə çatışmazlığın səbəb olduğu qeyri-müəyyənlikləri və
süxurun quruluş və xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirir. Qeyri-müyyənlikləri qiymətləndirərkən geoloji
modellərdə geostatik metodlardan istifadə olunur. Müəyyən olan hansısa bir neft və qaz yatağının geoloji
quruluşunun xüsusiyyətləri hər hansı bir paylanmanın təbiəti ilə müəyyən edilir. Geoloji modellərin
adekvatlıq dərəcəsi ilk növbədə, emprik məlumatların həcmi və dəqiqliyi, alqoritm metodları ilə müəyyən
edilir.Hazırda əksər neft və qaz şirkətləri geoloji modellərin saxlanılması və yenilənməsi prinsiplərini tətbiq
edir. İnkişafın davamlı izlənməsi üçün rəqamsal geoloji model müəyyən bir zamanda qalıcı olmalıdır.
Geoloji modelin qiymətləndirilməsi sahənin müxtəlif yerlərində quyu qazılan zaman tətbiq edilmiş QGT
kompleksinin məlumatlarının interpretasiyasından alınan nəticələr vasitəsilə qiymətləndirilir və alınmış
xətalar modeldə nəzərə alınır.
Nəticələr
Dostları ilə paylaş: