Zavodun bütün il ərzindəki işinin təqvim qrafikini qururuq (cədvəl 3). 6 ay
(fevral, mart, aprel, may, iyul və avqust) ərzində zavodun işi yalnız 2 növbəli,
oktyabr, noyabr, dekabr və yanvar aylarında isə zavod tam 3 növbəli iş rejimi ilə
işləyir.
Cədvəl 3.
Aylar
Duzlanmış yarımfabrikatın
miqdarı, ton
İş
növbələrinin
sayı
Duzlanmış
yarımfabrikata
olan
tələbat
Qalıq
daxil
olma
keçən
aydan
qalmış
qalıq
cəmi
Yanvar
Fevral
Mart
Aprel
May
İyun
İyul
Avqust
Sentyabr
Oktyabr
Noyabr
Dekabr
4700
4450
4050
3200
2860
T
3900
4250
4390
5350
6700
6150
1370
440
1290
1440
740
Ə
–
–
350
300
–
1070
6080
4890
5340
4630
3600
M
3900
4250
4540
5850
6700
7220
25x3=75
24x2=48
26x2=52
26x2=52
24x2=48
İ
26x2=52
26x2=52
26x2,2=57
26x3=78
25x3=75
26x3=78
5630
3600
3900
3900
3600
R
3900
3900
4240
5850
5630
5850
440
1290
1440
740
0
0
350
300
0
1070
1370
Cəmi
50000
667
İl ərzində iş növbələrinin sayı 667 ədədi qiymətinə bərabərdir ki, bu da
zavoda daxil olan yarımfabrikatın hamısını tam emal etməyə imkan verir.
Balıq emalı zavodunun layihə gücünü müəyyənləşdirərkən akkumulyasiya
üçün soyuducularda toplanan xammaldan istifadə etməklə il ərzində bərabər (eyni
növbəlik məhsuldarlıqlı) iş təşkil etməyə cəhd göstərirlər.
Balığın hislənməsi üzrə müəssisələrin layihə gücü, bu növ balıq
məhsullarına yaxın rayonların tələbatı əsasında müəyyənləşdirilir, xammalın qəbul
edilmə dinamikası isə qəbul olunmuş layihə gücünün kifayət miqdarda xammalla
təmin edilməsini təsdiq etmək üçün istifadə olunur.
6
(Dəniz) su mənşəli qeyri – balıq bitki xammallarını emal edən müəssisələr
üçün layihə gücü, verilmiş rayonda xammal ehtiyatları nəzərə alınmaqla
müəyyənləşdirilir, belə ki, bu növ xammalı qurudulmuş halda tədarük etmək və
uzun müddət ərzində saxlamaq olar.
Soyuducuların layihə gücü xammal və avadanlığın optimal istifadə əmsalları
nəzərə alınmaqla aylar üçün müəyyənləşdirilir.
Xammalın artıq miqdarı onun maksimum qəbul olunduğu dövrdə
soyudulmuş halda istifadə edilir.
Xammal və avadanlığın optimal istifadə əmsallarını müəyyən etmək üçün
xammalın maksimum qəbuluna görə ay (ongünlük) üçün soyuducunun sutkalıq
məhsuldarlığı təyin olunur, sonra isə bilərək az məhsuldarlıqlı daha ikisi verilir
(məsələn, sutkada 50, 40 və 30 ton məhsuldarlıqlı). Hər üç halda əvvəlcə xammal
və avadanlığın istifadə olunma əmsalını hesablayır, sonra birləşdirilmiş qrafik
qururlar ki, bu qrafikə görə də optimal istifadə olunma əmsallarını, bunlara
görə isə
öz növbəsində optimal layihə gücünü müəyyənləşdirirlər.
Layihə gücü artdıqca xammalın istifadə əmsalı yüksəlir, avadanlığın istifadə
əmsalı isə azalır.
Buna görə də
birləşdirilmiş qrafikdə, kəsişmə nöqtəsi optimal əmsalları təyin
edən, onlara uyğun gələn güc isə optimal layihə gücünü müəyyənləşdirən iki bir –
biri ilə kəsişən əyri alınır.
Alınan layihə gücü böyüyən istiqamətdə yuvarlaq aşdırıla bilər.
Layihə gücünün təyini metodikasını yaxşı aydınlaşdırmaq üçün (məsələn,
soyuducuların) konkret misala baxaq. 4 – cü cədvələ görə balıq xammalın
aşağıdakı kimi planlaşdırılmış qəbul dinamikası zaman soyuducunun dondurma
kamerasının layihə gücünü təyin edirik.
Aprel ayında istirahətsiz iş günləri zamanı xammalın qəbuluna görə
dondurucu kameraların sutkalıq maksimum layihə gücünü təyin edirik:
sutka
sentner
800
30
24000
7
Nisbətən kiçik məhsuldarlıqlı – 400 və 600 sentner/sutka – iki soyuducu
quraşdırırıq.
Qəbul edilən üç məhsuldarlıq üçün xammalın (K
1
) və avadanlığın (K
2
)
istifadə əmsallarını təyin edirik.
Maksimal məhsuldarlıq (güc) üçün görünür ki,
.
1
1
Belə ki, bu
məhsuldarlıq zamanı il ərzində qəbul edilən bütün xammal dondurulacaq,
2
əmsalı isə
kiçik qiymətə malik olaraq, aşağıdakı bərabərlikdən təyin ediləcəkdir:
n
q
Q
1
2
burada:
Q – balıq – xammalın zavoda illik qəbulu, sentner;
q
1
– dondurucu kameraların sutkalıq layihə gücü, sentner/sutka;
n – ildəki iş günlərinin sayı (365 – 8 bayram günü).
Ədədi qiymətləri bərabərlikdə yerinə yazaraq tapırıq:
55
,
0
)
357
800
(
157300
2
K
İkinci məhsuldarlıq üçün (600 sentner/sutka) K
1
və K
2
əmsallarını təyin
edirik. Bu halda dondurucu kameraların aylıq orta məhsuldarlığı (M
2
) aşağıdakı
kimi təyin edilir:
ay
sentner
18000
30
600
2
Balıq – xammalın bir hissəsi mart və aprel aylarında dondurulmayacaq və bu
miqdar aşağıdakı kimi təşkil edəcəkdir:
22000 – 18000 = 4000
24000 – 18000 = 6000
Cəmi: 10000
Faktiki olaraq dondurulacaqdır:
il
sentner
G
147000
10000
157300
2
8