Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman
İnşa Edilen Mekân: Mimarî
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 2.6.2.1. İnşa Edilen Mekân: Mimarî
Mekân, içinde sonsuzluk barındıran bir kavram, bir bakıma evrenle eşdeğerdir diyebiliriz. Fakat insan için mekân bu dünya veya bu dünyayla sınırlanmış bir alan olarak algılanmaktadır. Yerleşik hayata geçen insanoğlu, sınırlı mekâna konmuş, bu sınırlı alanları zamanla vatan veya ev haline getirmiştir. Modern ulus devlet, etnik kökene dayalı bir mekân oluşturmuş, devamında sanayileşmenin etkisiyle kenti yaratmıştır. Postmodern toplumda ise metropol ya da herhangi bir alana özgü(eğlence, eğitim, sağlık vs) kentler oluştuğunu söyleyebiliriz. Bu anlamda modern mimarî, düzenli, işlevsel ve pragmatist yönü ağır basan bir haldedir. Oysa; postmodern mimarlıkta, işlevden ziyade biçimsel yani görüntü yönü ön plândadır. Biçimsel yön, postmodern farklılıkları ortaya serer. 126 Modernliğin bütünlüğünü parçalayan postmodernlikten, yapılar da bu anlamda payını alır. Postmodern akım, karşı çıktığı modern düşünce veya yapı örneklerini tarihselliklerinden kopararak, alâkasız ya da eğreti bir biçimde duracak unsurları bir araya toplayabilir. Böylece geçmişten gelen bir düşüncenin/yapının “önemini ve kalıcılığı yerle bir” eder. 127 Söz konusu farklılıkta, modern yapının harcında demir, beton gibi sağlam ve kalıcı malzemeler kullanırken, postmodern yapılarda cam ve plâstik malzemeler daha çok tercih edilmektedir. Modernliğin ufkuna uygun olarak yarına kalacak yapılar söz konusuyken, postmodernlikte yapı değişebilir özelliktedir. Yani fazla dayanmayacak, 126 Kale, Felsefiyat , s.435-436. 127 Barry Sanders, Öküzün A’sı-Elektronik Çağda Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi , (3. Baskı), (Çev.: Şehnaz Tahir), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2013, s. 94. 63 dolayısıyla her an üstünde oynamalar yapılacak esneklikte olmalıdır. Aynı zamanda “modern çağda inşa edilen binaların çirkin, soğuk ve insana yabancı beton bloklar olduğunu” söyleyen postmodernistler, “ tarih ve süsün tekrar içeri alınmasına evet ” diyerek, aslında mimarîde binanın, eski ve yeninin bir kolajı halinde inşa edilebileceğini belirtirler. 128 Bununla birlikte mekân algısı modernlikte daha geniş dolayısıyla yataydır; oysa postmodernlikte mekân dar yani dikey bir hareketlik sergiler. Kısaca modern yapılar birbirine destek olup, ortak bir kültürü oluştururken; postmodern yapılar, birbirinden ayrıksıdır, dolayısıyla farklı kültürleri barındırır niteliktedir diyebiliriz. Modern yaşamda yapılar, kent, sokak, mahalle kültürlerini çıkarır; oysa postmodern yaşamda yapılar, ömrü kısa kültürel davranışlara yol açar. Bu noktada modernliğin bir göstergesi olan şehirler, üretim etrafında yayılır, yani sanayileşmeyle birlikte ortaya çıkan fabrika çevresinde genişleyen şehirler söz konusudur. Postmodernlikte eğlence ve tüketim mekânlarının kentin önemli noktaları olarak görülmeye başlandığını söylemek yanlış olmaz. Postmodern mekânın ilk örneği olarak kabul edilen 1950’lerde kurulan “Disneyland’ın fantezi-temelli, ‘postmodern’ imge yönelimli kültürü” gösterebiliriz. Disneyland, “ ‘dünya üzerindeki en mutlu yer’ ya da D-land olarak da bilinir. Disneyland, Sınır Ülkesi (Frontilerland), Macera Ülkesi (Adventureland), Hayal Ülkesi (Fantasyland) ve Gelecek Ülkesi (Tomorrowland) olmak üzere dört ayrı ana bölge”den meydana gelen bir kurgudur. 129 Bu kurgusal yapı, postmodern insanın sokakla bağının kesildiği tarih olması bakımından önemlidir. Günlük yaşam, sokaktan mekanlara taşındığında, ev(televizyonun yeri), AVM’ler ve eğlence merkezleri gibi kapalı ve steril ortamlarda insanlar kendini güvenli bir ortamda hisseder. Zira; eğlence için veya tüketim için belli bir güven ortamı olması gerekir(korku günlerinde farklı tüketimlere yönelir insan). Bu bağlamda kamunun yeri olan sokak, tehlikeli bir alan olarak, hızlıca geçilmesi gereken bir zemindir. Sokak, ötekilerin(gettolardan gelen, göçmen, evsizler ve suçluların) yarattığı tehlikelerle doludur. Postmodern ‘sınıfsız’ toplumda gelir dağılımındaki uçurumun artmasının da neden olduğu güvensizlik duygusu, insanların kendilerini içeriye kapattıkları ve 128 Mehmet Yılmaz, “Postmoderniz ve Sanat”, Afşar Timuçin’e Armağan , (Haz. Ç. Veysal&Z. Aşkın), Etik Yayınları, İstanbul, 2010: 351-369 129 Mark Gottdiener, Postmodern Göstergeler , (Çev.: E.Cengiz-H.Gür-A.Nur), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 2005, s.150 64 dışarıyla bağlarını kestikleri yeni bir yerleşme tarzı üretmiştir. Bunlar: “kapılı topluluklar, güvenlikli siteler, kapalı topluluklar, kapalı siteler, yüksek korumalı siteler, korunaklı konut siteleri vb.”dir. 130 Bu yerleşme türleri, etrafı duvarlarla örülmüş, özel güvenlik elemanları tarafından korunan ve içerden onay gelmeden dışarıdan farklı birilerinin-misafir de olsa- girmelerinin yasaklandığı yerleşmelerdir. Kapalı tüketim ve eğlence alanı olarak AVM’ler, postmodern hayat tarzı olan eğlenerek tüketme davranışının simgesi olarak görülür. Bu yerlere girildiğinde giyimden kozmetiğe, teknolojik ürünlerden aksesuarlara, oyuncak mağazalarından marketlere, cafe-barlardan sinemalara ve son olarak yemek mekânlarına kadar her türlü tüketim türüne ulaşılması mümkündür. Aynı zamanda kapalı ve kontrol edilen bir yer olarak güvenlik duygusu veren(siz rahatça tüketin her şey kontrol altında) AVM’nin mantığı, ihtiyaç duymasa da tüketicinin dikkatini(arzusunu) diğer ürünlere çekebilmektir. Nitekim ne için olursa olsun AVM’de dolaşan biri burada var olmak için tüketim yapmak zorundadır. Mekânın tümüne yayılmış ve mekânda girilen tüm mağazalarda ya da marketlerde her zaman duyulan müzik, tüketimin eğlenceli olduğunu insanlara duyurur. 131 Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|