Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
| yasayıcı”
olmalarıdır. 423 Yasa, modernliğin diğer ‘katı’ yapıları gibi, rasyonalitenin ‘katı’lık kazandırdığı bir alandır. Yasa koyucu entelektüeller(iktidar aöylemleri), insanları biçim verilmesi gereken bir malzeme gibi gördüğünden, onlar ‘modern bahçeci devlet’in kadrolu ‘bahçıvanı’ olarak değerlendirilir. Yasa koyucu entelektüeller, sınırları belirleyen, iyi ve kötüyü ayırt eden, zararlı otları, toplumun çıkarlarını gözeterek, bahçeden (toplumdan) ayıklanması için plânlar geliştiren, düzenleyici rasyonel makasçılardır. 424 Başka bir deyişle ifade etmek gerekirse, modern “toplumsal düzenin temelinde cellât değil profesör’ ün [aydın/entelektüel] bulun”ması dikkat çekicidir. 425 420 Diderot, D’Alembert ve Voltaire’den Akt., Bauman, Yasa Koyucular ile Yorumcular , s.96. 421 Bauman, Yasa Koyucular ile Yorumcular , s.91. 422 Paul Johnson, Entelektüeller , (Çev.: Ayşe Polat), Paradigma Yayınları, İstanbul 2008, s.2. 423 Bauman, Modernlik ve Müphemlik, s.38. 424 Şevket Ercan Kızılay, “Zygmunt Bauman’ın Entelektüellere İlişkin Yaklaşımı: Yasa Koyucular ile Yorumcular”, Sosyoloji Notları 3 Aylık Yaygın Sosyoloji Dergisi (T-A-E), İdeal Copy, Ankara 2007, ss. 36-48 425 Ernest Gellner’den Akt., Bauman, Parçalanmış Hayat-Postmodern Ahlak Denemeleri , s.294 162 Bauman’ın yasa koyucu entelektüeller ile vurgulamak istediği asıl şey, modern devlet, toplum oluşumunda sarih olan bilgi ve iktidar arasındaki müşterek ilişkidir. Entelektüellerin (bilgiye sahip olanların) işlevi, iktidara tabi olanların yararı düşünülerek, iktidara yol gösteren ya da iktidarın gerçekleştireceği programlar sunmasıdır. Modernitenin rasyonel ve bilimsel projesini çizen entelektüellerin, evrenselleştirici, ilerici ve düzenleyici teorilerinin modern dünyayı getirdiği nokta, hayal kırıklığıdır. Aynı zamanda modernitenin bir krizi olan bu hayal kırıklığı, entelektüellerin rolünü de değiştirmiştir. Katı ya da ‘ağır modernliğin’ entelektüeli, gerçek, burada olan ve taksonomik yöntemlerle müphemliği kovmaya çalışan bir dünyanın entelektüeliydi. Oysa günümüz postmodern dünyası, “yasa koyucular olarak entelektüeller için uygun bir yer değildir; bilincimize uygarlık krizi olarak ya da belli bir tarihsel projenin başarısızlığı olarak görünen şey, belirli bir rolün ve buna karşılık gelen, bu rolü oynamada uzmanlaşmış kesimin kolektif gereksizliği deneyiminin gerçek bir krizidir.” 426 Çünkü postmodern dönemde hiçbir şey olduğu gibi kal(a)maz. Mesela bilgi, internet ağı üzerinde dolaşıma çıktığı andan itibaren, çıktığı yerden uzaklaşarak farklılaşır ve aynı kal(a)maz. Postmodernliğin ve “entelektüel pratiğin mekanı olan sanal alem”de 427 modernliğin kesin bilgi isteğine cevap vermediği gibi, bilgiyi -bilgi otoritesini- de parçaladığı görülür. Postmodern entelektüelin evi olan “sibermekan, parçalara ayırmaktan beslenir ve parçalara ayırmayı ilerletir, [postmodern entelektüel] onun hem ürünü hem de başlıca etkin nedenidir.” 428 Postmodern dünya, bilgi ve iletişim teknolojilerinin oluşturduğu bir ağ olmanın yanında, küreselleşmenin de gerçekleştiği bir dünyadır. Bu yüzden modernliğin, ‘katı’lığın, kesinliğin dayattığı bir düzen anlayışının, ‘akışkanlaşan’ bir mekânda ayakta kalamayacağı ortadadır. Modern dünyada tasarım ve düzen, tek ve standarttır. İstenen düzeni sağlamak için modernite, rasyonalite kanalıyla toplumsal yaşam ve pratiği dizayn etmeye yeltenir. Hâlbuki, “postmodern dünya görüşü, ilke olarak, her biri görece özerk pratikler dizisi tarafından üretilen sınırsız sayıda düzen modeli olduğunu ileri sürer. Düzen bu pratiklerden önce gelmez, dolayısıyla anların geçerliliğinin dıştan 426 Bauman, Yasa Koyucular ile Yorumcular , s.147 427 Bauman, Bireyselleşmiş Toplum , s.243. 428 Zygmunt Bauman, Siyaset Arayışı , (Çev.: Tuncay Birkan), Metis Yayınları, İstanbul 2000, s.140. 163 ölçüsü olamaz. Birçok düzen modelinden her biri yalnızca onu geçerli kılan pratikler çerçevesinde anlamlıdır.” 429 Dolayısıyla bu koşullarda, postmodern dünyada, entelektüelin çoklu ve değişen düzen modelleri karşısında alacağı rol, modern atalarından farklı olmalıdır: Yasa koyucu değil, yorumcu-tercüman olmaktır. “Bu rol, bir topluluğa özgü gelenek içinde dile getirilmiş ifadeleri, bir başka geleneğe dayanan bilgi sistemince anlaşılabilecek şekle tercüme etmeyi içerir.” 430 Zira akışkan dünya, insanların ve kültürlerin hareket halinde olup, bunların birbirileri ile sürekli karşılaştıkları bir dünyadır. Yorumcu entelektüelin temel rolü, bu karşılaşmaları anlaşılır kılmaktır. İşte bu noktada Dennis Smith, postmodern yorumcu entelektüelinin iki görevi olduğunu belirtir: Postmodern yorumcu rolü mutlak hakikat arayışını gerektirmez. Buna karşın yorumcunun iki görevi söz konusu olmaktadır. Bunlardan ilki, kendine özgü herhangi bir topluluğun dilini diğer toplulukların üyelerinin anlayabileceği bir şekilde tercüme etme ve ikincisi, belirli bir topluluğun üyelerinin sahip olduğu değerleri yorumlamaktır. İlk konumda, entelektüeller potansiyel düşman veya rakip olan farklı gruplar arasındaki diyalogu geliştirirler. “Uygar konuşma sanat”ını teşvik ederek barış için önemli bir katkı sağlarlar. İkinci konumda ise, topluluklar içindeki stratejik konumları tespit ederek bu toplulukların değer sistemlerini tanzim eder veya tanımlarlar. 431 Bununla birlikte postmodern entelektüelin değişen koşullar karşısında, var olmak için‘yorumcu’luktan başka seçeneği olmadığı da bir gerçektir. Böylelikle küresel ve akışkan dünyanın aktörleri, biçimlendiricileri, entelektüeller değil; iletişim ve bilgi teknolojilerini kontrol eden aktörlerdir. 432 Buna rağmen postmodern dönemin çok kültürlü ortamında, farklılıklara, öteki seslere açık -çok sesli- olan ve bu akışkanlaşmış yapıda tutunmaya çalışan entelektüelin yeni yorumcu rolü, onun modern yasa koyucu rolünden daha insaflı ve daha gerçekçi bir durumdadır. Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|