Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman
MODERNLİKTEN POSTMODERNLİĞE DÖNÜŞÜM
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3.6. MODERNLİKTEN POSTMODERNLİĞE DÖNÜŞÜM
3.6.1. Entelektüellerin Rolü: Yasa Koyucular ve Yorumcular Her dönemde topluma rehberlik eden ya da ona şekil veren nevi şahsına münhasır kişiler ortaya çıkar. Bu kişiler filozof, düşünür, peygamber, din adamı, bilim adamı ve politik önder gibi kimliklere sahip olabilir. Son yüz elli yıldır, aydın veya entelektüel kabul edilen kişiler ön plana çıkmaktadır. Sosyal tarih açısından bakıldığında bu kimliklerin en önemli ortak özelliği, hala bir şekilde toplumsal hayatın damarlarında dolaşıyor olmalarıdır. Buna karşın entelektüelin neliği, bahsedilen diğer kimliklerden daha fazla tartışmalıdır. Entelektüel kavramı, münevver ve aydın olarak Türkçeye geçen bir kavramdır. 407 Bu anlamıyla Aydınlanma dönemine işaret ettiği söylenebilir. 18. yüzyılın hareketli fikir dünyasında hemen hemen her şey tartışılıp, yerinden oynatılmaktaydı. Özellikle dönemin Fransız düşünürlerinin (aydınları) aktif rolleri, siyasal ve yönetimsel durumları etkilemekteydi. Bu dönemin aydınlığı, özelde dinsel söylemlerin yarattığı bulanık yapıya karşı bir ışık tutmadır. Entelektüellerin soy kütüğüne Cemil Meriç sofistler, rahipler ve filozofları eklerken, özellikle Aydınlanma dönemi filozofları bu noktada 403 Zygmunt, Modernite ve Holucaust , s.28. 404 Ritzer, Sosyoloji Kuramları , s. 427. 405 Zygmunt, Modernite ve Holucaust , s.206. 406 Ritzer, Sosyoloji Kuramları , s. 431. 407 Selahattin Hilav, Entelektüeller ve Eylem , YKY, İstanbul 2008, s.11. 158 entelektüellerin en yakın selefleri olarak gösterilebilir. 408 Bu kişiler tarihsel dönemlerde, sosyal hayatın içinde yer alan farklı seslerin örnekleridir, ayrıca eğitici ve bilgilendirici olmaları bakımından önemli sorumlulukları (içerden ve dışarıdan -rahipler-) yüklenmişlerdir. Entelektüel kavramını tartışan kişilerin, kavrama ya da entelektüel kişilere yüklediği niteliklerden en başta gelenleri: düşünsel/yazınsal faaliyetler, akılcılık, samimiyet ve herhangi bir iktidara bekçilik etmemek olarak gösterilebilir. Bu bakımdan entelektüelin sorumluluğu, kendisinin vicdanı ve evrensel doğrular, haklar çerçevesinde belirlenir. Statükocu olmayan, insanlık adına yazan, çizen ve bir eylemde bulunan tarihteki pek çok kişi, ‘entelektüel’ olarak düşünülebilir. 409 Ayrıca muhalif ve eleştirel kimliğini terk etmeyen, herhangi bir güç merkezine angaje olmayan, eylemlerinde ve söylemlerinde kişisel çıkar gözetmeyen özellikler, entelektüelin kimliğine eklenir. Diğer taraftan entelektüel kimliğinin yerel mi evrensel mi olduğu tartışması da yapılmaktadır. Örneğin, postmodern koşullarda yapılacak olan entelektüelin yerel-evrensel kimlik tartışmasında, entelektüelin evrensel olamayacağı söylenebilir. Nitekim, “evrensel gerçeğinin olmadığını savunan Foucault, aydının da evrenselciliğini yadsıyor ve onun yerine belirli spesifik alanlarda fikir yürüten ve yine belirli spesifik alanlarda olmak kaydıyla ve bundan ötürü zorunlu olarak kısmi bilgi üretmek durumunda olan bireylerin gelmesini” istiyor olmas anlaşılabilir bir durumdur. 410 Foucault’nun lokal olarak konumladığı entelektüel (spesifik entelektüel), iktidarın ürettiği, sunduğu söylemin dışında bir yerde bulunan gerçekliğin varlığına dair bilginin, değişebilir olmasından ötürü entelektüel özele inmelidir. Bu anlamıyla entelektüel, Foucault için spesifik olmalıdır: “spesifik entelektüel, bilgisini ve gerçekle olan ilişkisini politik alanda iktidara karşı kullanan kişi olarak tanımla”nır. 411 Buna rağmen genel kabul, entelektüel kimliğinin evrenselliği içinde taşıdığıdır. Örneğin Edward Said’in sözlerine bakarsak: “Bence entelektüelin görevi krizi evrenselleştirmek, belli bir ırkın ya da ulusun çektiği acıları daha geniş bir insanî bağlama oturtup bu deneyimi 408 Cemil Meriç, Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|