4.5.
Hakimlərin statusu. Hakimlərin vəzifəyə
təyin edilməsi qaydası
Hakimlər odabt mühakiməsini həyala keçirmək üçün
qanunla müəyyən edilmiş səlahiyəllərə malik şəxslərdir.
Azərbaycan
Respublikasının
bütün
hakimləri
(məhkəmələrin sədrləri, sədr müavinləri, kollegiya sədrləri və
hakimlər) işlərə baxarkən eyni slalusa, hüquq və vəzifələrə
malikdirlər və bir-birindən yalnız ləyin olunma qaydasına,
səlahiyyətlərinə və müddətlərinə görə fərqlənirlər.
Ali Məhkəmənin Plenumunda qəbul olunmuş qərarlardan
başqa bütün digər kollegial məhkəmə qərarlarına görə onların
qəbul olunmasında iştirak etmiş hər bir hakim (qərar qəbul
edilərkən xüsusi rəy və ya belə qərarın əleyhinə səs vermiş
hakim istisna olmaqla) eyni dərəcədə məsuldur.
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün tələblər belədir.
Kostitusiyanın 126-cı maddəsinin II hissəsinə uyğun olaraq
yaşı 30-dan aşağı olmayan, seçkilərdə iştirak etmək hüququna
malik olan, ali hüquq təhsili, hüquqşünas ixtisası üzrə 5 ildən
artıq işləyən Azərbaycan Respublikası vətəndaşları hakim ola
bilərlər.
İkili vətəndaşlığı, digər dövlətlər qarşısında öhdəlikləri
olanlar, din xadimləri, fəaliyyət qabiliyyətsizliyi və ya məhdud
fəaliyyət qabiliyyəti məhkəmə tərəfindən təsdiq edilmiş, tibbi
rəyə əsasən fiziki və əqli qüsurlarına görə hakim səlahiyyətlərini
yerinə yetirməyə qadir olmayan, cinayət törətməyə görə əvvəllər
məhkum olunmuş, hakimin adı ilə bir araya sığmayan
hərəkətlərə yol verdiyinə görə vəzifədən azad edilmiş şəxslər
hakim ola bilməzlər.
Konstitusiyanın 109-cu maddəsinin 9-cu bəndinə uyğun
olaraq Azərbaycan Respublikası məhkəmələrinin hakimlərini
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, 109-cü maddəsinin
9-cu bəndinə və 95-ci maddəsinin 10-cu bəndinə uyğun olaraq
Konstitusiya Məhkəməsinin, Ali Məhkəmənin və
■ = ■■■'■ =
80
= ■
-=
apellyasiya
mohkomolorinin
hakimlərini
Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin təqdimatı əsasında Azərbaycan
Respublikasının Milli Məclisi təyin edir. Naxçıvan Muxtar
Respublikası məhkəmələrinə hakim vəzifəsinə namizədlərin
seçilməsində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin
sədri iştirak edir.
«Mohkəmələr və hakimlər haqqında» Azərbaycan
Respublikasının Qanununa əlavələr və dəyişikliklər edilməsi
barədə» 28 dekabr 2004-cü ildə qəbul edilmiş Qanunla
hakimlərin seçilməsinin yeni qaydaları müəyyən edilmişdir.
Həmin qaydalara görə, hakim vəzifəsinə namizədlərin seçimini
həyata keçirən orqan kimi Məhkəmə-Hüquq Şurası tərəfindən
formalaşdırılan Hakimlərin Seçki Komitəsi müəyyən edilmişdir.
Hakimlərin Seçki Komitəsinin fəaliyyəti bu Qanunla,
«Məhkəmə- Hüquq Şurası haqqında» Qanunla, habelə
Məhkəmə-Hüquq Şurası tərəfindən qəbul edilən Hakimlərin
Seçki Komitəsi haqqında Əsasnamə ilə tənzimlənir.
Qanunda qeyd olunduğu kimi hakim vəzifəsinə namizədlər
yazılı və şifahi imtahan əsasında seçilirlər. Namizədlərin
seçilməsi üçün bu imtahanlar Hakimlərin Seçki Komitəsi
tərəfindən təşkil edilir. İmtahanların nəticələri Hakimlərin Seçki
Komitəsi tərəfindən qiymətləndirilir. Hakimlərin Seçki Komitəsi
bu işə özünün formalaşdırdığı komissiyanı cəlb edə bilər.
İmtahanlardan
müvəffəqiyyətlə
keçmiş
namizədlər
avtomatik şəkildə uzunmüddətli təlim mərhələsinə keçirilirlər.
Təlim mərhələsi tədris müəssisəsində təşkil edilir.
Təlim mərhələsi başa çatdıqdan sonra hər bir namizəd
qiymətləndirilir.
Namizədin
qiymətləndirilməsi
tədris
müəssisəsi tərəfindən təqdim olunmuş tədrisin nəticələri və
namizədin Hakimlərin Seçki Komitəsi üzvləri ilə yekun
müsahibəsinin əsasında həyata keçirilir. Namizədlərin
qiymətləndirilməsi bal sistemi ilə aparılır. Namizədlər
Hakimlərin Seçki Komitəsi tərəfindən topladıqları ballara uyğun
sıralanırlar.
—
81
— ■ - --------------------------------------------------------------------------------------------------------
Namizodlorin
qiymotbndirmosinin
noticolori
Mohkomo-
Hüquq Şurasına toqdim olunur. Mohkomo-Hüquq Şurası
namizədlərin vakant hakim vəzifələrinin sayına müvafiq olaraq
hakim vəzifəsinə təyin edilməsi barədə Azərbaycan
Respublikasının Prezidentinə təqdimat verir.
Tədris kurslarını bitirmiş, lakin hakim vəzifəsinə təklif
olunmamış namizədlər ədliyyə orqanlarına inzibati vəzifəyə və
ya prokurorluq orqanlarına prokurorluq işçisi kimi xidmətə
götürülə, hakim vakansiyası yarandıqda isə hakim vəzifəsinə
təyin edilə bilərlər.
Qanunda hakim vəzifəsinə təyin edilmənin xüsusi qaydası
da müəyyən edilmişdir. Belə ki, Konstitusiyanın 126-cı
maddəsinin 1 hissəsinin tələblərinə cavab verən, hüquq
sahəsində nüfuza, hüquqşünas ixtisası üərə 20 illik iş
təcrübəsinə, yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik olan şəxslər
göstərilən prosedurlardan kənar Məhkəmə-Hüquq Şurasının
təklifinə əsasən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
tərəfindən yüksək hakim vəzifələrinə təyin edilə bilərlərlər.
Yuxarı instansiya məhkəmələrin hakimi vəzifələrinə bir
qayda olaraq ən azı 5 il birinci instansiya məhkəmələrinin
hakimi işləmiş şəxslər təyin oluna bilərlər.
Azərbaycan Respublikası məhkəmələrinin sədrləri, sədr
müavinləri və məhkəmə kollegiyalarının sədrləri müvafiq
məhkəmələrin hakimləri sırasından 5 il müddətinə təyin edilirlər
və bir qayda olaraq həmin vəzifəyə iki dəfədən artıq təkrarən
təyin oluna bilməzlər. Ali Məhkəmənin, apellyasiya
məhkəmələrinin,
Naxçıvan
Muxtar
Respublikası
Ali
Məhkəməsinin, ağır cinayətlərə dair işlər üzrə məhkəmələrin
sədrlərini Azərbaycan Respublikasının Prezidenti vəzifəyə təyin
edir. Digər məhkəmələrin sədrlərini, habelə sədr müavinlərini və
məhkəmə
kollegiyalarının
sədrlərini
Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti Məhkəmə-Hüquq Şurasının təklifinə
əsasən təyin edir.
Hakimlərin səlahiyyət müddəti. Hakim vəzifəsinə hakimlər
ilk dəfə beş il müddətinə təyin olunurlar. Həmin müddət
=
82
■■■
=
Dostları ilə paylaş: |