Apellyasiya Mohkəmosinin kollegiyaları qanunvericilik
aktlarının düzgün tətbiq edilməsi üçün həm də aşağıdakı
məhkəmələrə metodik kömək göstərirlər.
Kollegiyalar üzrə məhkəmə üzvlərini məhkəmənin Rəyasət
Heyəti bölüşdürür. Bu halda məhkəmənin hər bir üzvünün bilik
səviyyəsi, iş təcrübəsi və vərdişləri nəzərə alınır.
Kollegiyalarda işlərə baxmaq üçün məhkəmə tərkibləri
yaradılır. Məhkəmənin sədri məhkəmə tərkiblərinin sədrini təyin
edir, o isə öz növbəsində məhkəmə tərkibinin üzvləri arasında
işləri bölüşdürür və məhkəmə iclaslarına sədrlik edir.
Məhkəmə tərkiblərinə işlər müəyyən rayonlardan daxil olur.
Tərkibin daxilində hər bir üzvünə müəyyən rayonlar tapşırılır.
Baxılmaq üçün daxil olan işlərin belə bölüşdürmə qaydası
aşağıdakı
məhkəmələrin
fəaliyyəti
üzərində
nəzarətin
səmərəliliyini artırır, məhkəmənin üzvlərinə hər bir rayon
məhkəməsinin işini yaxşı öyrənmək üçün imkan yaradır.
Apellyasiya Məhkəməsinin kollegiyaları həm də tə.şkilati
funksiyaları yerinə yetirərək, məhkəmə statistikasını təhlil edir,
məhkəmə təcrübəsini öyrənir və ümumiləşdirir, qanunvericiliklə
onlara aid edilmiş digər səlahiyyətləri həyata keçirirlər.
Apellyasiya Məhkəməsi kollegiyasının sədri müvafiq
məhkəmə kollegiyasının iclaslarına sədrlik edir, məhkəmə
kollegiyasının işinin təşkilinə rəhbərlik edir; məhkəmə
statistikasının təhlili, apellyasiya məhkəmələrində baxılmış işlər
üzrə məhkəmə təcrübəsinin öyrənilməsi və ümumiləşdirilməsi
işini təşkil edir; məhkəmə təcrübəsinin öyrənilməsi və
ümumiləşdirilməsi ilə əlaqədar məhkəmələrdən işləri tələb edir;
şəxslərin qəbulu, təklif, ərizə və şikayətlərə baxılması sahəsində
məhkəmə kollegiyasının işini təşkil edir; qanunvericiliklə onlara
aid edilmiş digər səlahiyyətləri həyata keçirir.
Kollegiya sədri vəzifələrini yerinə yetirə bilmədikdə, onun
vəzifələrinin icrası məhkəmə sədrin sərəncamı ilə müvəqqəti
olaraq həmin kollegiyanın hakimlərindən birinə həvalə edilir.
VI II
FƏSİL
H
ə
rbi m
ə
hk
ə
m
ə
l
ə
r v
ə
ağır cinayə
tl
ə
r
ə
dair
işlə
r üzr
ə
h
ə
rbi m
ə
hk
ə
m
ə
8.1. Horbi məhkəmələrin Azərbaycan Respublikasının
məhkəmə sistemində yeri və vəzifələri
Hərbi məhkəmələrin təşkili və səlahiyyəti, habelə onların
hakimlərinin statusu «Məhkəmələr və hakimlər haqqında»
Azərbaycan Respublikasının Qanunu və digər qanunvericilik
aktları ilə müəyyən edilir.
Hərbi məhkəmələr qanunvericiliyə uyğun olaraq ədalət
mühakiməsinin həyata keçirilməsi sahəsində məhkəmələrə
həvalə
olunmuş
işləri
yerinə
yetirərək
Azərbaycan
Respublikasının təhlükəsizliyini, onun Silahlı Qüvvələrinin,
sərhəd və daxili qoşunlarının və Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş digər hərbi birləşmələrin
döyüş qabiliyyətini və döyüşə hazırlığını, hərbi intizam və hərbi
xidmətin müəyyən edilmiş qaydasını, hərbi qulluqçuların, habelə
toplanışlara çağırılmış hərbi vəzifəlilərin və başqa vətəndaşların
elan olunmuş və qanunla təminatı verilən sosial-iqtisadi, siyasi,
şəxsi hüquq və azadlıqlarını, hərbi hissələrin, hərbi tədris
ocaqlarının, hərbi müəssisələrin, idarələrin, təşkilatların
hüquqlarını və qanuni mənafelərini hər çür cinayətkar qəsdlərdən
qorumaq vəzifəsi daşıyırlar.
Hərbi məhkəmələrin bütün fəaliyyəti Silahlı Qüvvələrdə,
sərhəd və daxili qoşunlarda, Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş digər hərbi birləşmələrdə
qanunçuluğu
və
hüquq
qaydasını
hər
vasitə
ilə
möhkəmləndirməyə, hüquq pozuntularının qarşısını almağa,
hərbi qulluqçuların qanunları, hərbi andı və əsgəri nizamnamələri
dəqiq və dönmədən icra etməyə, vətəndaşların hüquqlarına,
=
120
=
—
şərəf və ləyaqətinə hörmət bəsləmək ruhunda tərbiyəsinə yönəldilir.
Hərbi məhkəmələrin vəzifələrində mülki məhkəmələrlə bir
sıra oxşarlıqlar vardır. Belə ki, məhkəmə hakimiyyətinin digər
orqanları kimi onlara da ədalət mühakiməsini həyata keçirmək,
hərbi qulluqçuların və onlara bərabər tutulan vətəndaşların
hüquq və azadlıqlarına toxunan vəzifəli şəxslərin hərəkətlərinin
və qərarlarının qanuniliyini yoxlamaq, hökmlərin və digər
məhkəmə qərarlarının icrasını təmin etmək həvalə olunmuşdur.
Hərbi məhkəmələri mülki məhkəmələrə həm də onların
fəaliyyətində qanunçuluq prinsipini rəhbər tutmağı müəyyən
edən eyni vəzifə yaxınlaşdırır. Hərbi məhkəmələr, bütün
məhkəmələr kimi, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının,
digər qanunvericilik aktlarının müddəalarına dönmədən riayət
etməlidirlər,
həmçinin
Azərbaycan
Respublikası
Ali
Məhkəməsinin Plenumunun izahatları onlar üçün mütləqdir.
Cinayət işlərinin icraatı zamanı hərbi məhkəmələr prosessual
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş eyni prosessual qaydaları
rəhbər tuturlar. Məsələn, hərbi məhkəmədə ittiham olunan şəxs
mülki məhkəmədəki ittiham olunan şəxs kimi ona qarşı irəli
sürülən ittihamdan müdafiə olunmaq üçün eyni və tam həcmdə
bütün prosessual hüquqlara malikdir.
Lakin bütün bu oxşarlıqlarla yanaşı, hərbi məhkəmələr
mülki məhkəmələrdən bir çox xüsusiyyətlərlə fərqlənirlər.
Birincisi, hərbi məhkəmələrə konstitusiya nəzarəti, bütün
məhkəmələr və vəzifəli şəxslər üçün məcburi olan
qanunvericiliyin izah edilməsi, mülki, iqtisadi mübahisələrə,
inzibati xətalara dair işlərə baxılması səlahiyyətləri
verilməmişdir.
İkincisi, hərbi məhkəmələr məhkəmə hakimiyyətinin verdiyi
səlahiyyətləri çox vaxt tam həcmdə tətbiq edə bilmirlər.
Məsələn, onlar ədalət mühakiməsini bütün vətəndaşlara qarşı
həyata keçirmirlər. Həmçinin vəzifəli şəxslərin hərəkətlərinin və
qərarlarının qanuniliyinin yoxlanılması üzrə hərbi məhkəmələrin
fəaliyyəti də çərçivəyə salınmışdır.
- - - ------------------------------------ - —
121
■
-
-------------- = ^=- =
Dostları ilə paylaş: |