Morfеmika-morfologiya


kabi  go‘zal qiz. Tog‘  kabi



Yüklə 1,59 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə135/148
tarix03.06.2022
ölçüsü1,59 Mb.
#88616
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   148
1.3. hozirgi ozbek adabiy tili morfemika-morfologiya (3)

kabi 
go‘zal qiz.
Tog‘ 
kabi 
yuksak.
Lochin singari dadil.
Ilgarigi 
kabi 
 qadrdon bo‘lib ketishgan. 
Gul 
yanglig‘ 
ochilib bizga bir bor
qaramaysiz.
Oddiy mantiq -
dek, -day
qo„shimchasi 
kabi (singari, yanglig‘, misol, misoli)
sof ko„makchisiga 
sinonim ekanligini, 
-dek, -day
qo„shimchalarida so„z yasash xususiyati yo„qligini ko„rsatib turibdi.
-dek, -day
qo„shimcha shaklidagi ko„makchilar hamisha o„zidan oldingi so„zga qo„shib yoziladi 
va urg„uli bo„ladi. 
-dek, -day
ko„makchilari ko„p hollarda bir-birini almashtira oladi. Ular bitta 
ko„makchining ikki ko„rinishidir.
-dek, -day
ko„makchi-qo„shimchasi o„zining eski adabiy o„zbek tilida keng qo„llangan 
-dayin 
ko„rinishiga ham egadir. Bu ko„rinish, asosan, hozir ko„tarinki uslubda, she‟riyatda qo„llaniladi: 
1. 
Oydayin ruxsoringga zoru intizorman o‘zim. 
2.
 Zihi sarv ustida yuzung qamardayin, Qani bir 
shoxi gul sen siymbardayin.
(«Muhabbatnoma»)
-day
ko„makchisi 
shunday, bunday, qanday, unday, allaqanday
kabi olmoshlar; 
jinday, qittay, 
arziguday, aytganday, jo‘jabirday, o‘lguday, dovongirday 
kabi ravishlar tarkibida yaxlitlanib, qotib, 
o„zakdan ajralmaydigan bo„lib qolgan.
 Qadar, dovur
ko„makchilari hokim bo„lakka tobelanish munosabatini yaratar ekan, bunda o„rin, 
payt ma‟nolarini ifodalaydi.
Qadar 
ko„makchisi 
-ga
qo„shimchali ot va olmoshlar bilan qo„llanib, 
«chegara», «nihoya» ma‟nolarini bildiradi: 
Tantanali yig‘ilish boshlangunga qadar askiya, o‘yin-kulgi 
davom etdi.
(Oyb.)
Qadar
ga ma‟nodosh qo„shimchasimon ko„makchi sifatida 

Yüklə 1,59 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   148




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə