Mövlüd Süleymanlı
Yüklə 6,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
xüsusən Sovetlər birliyi dönəmində; heç kəs ürək eləyib “Tükiyə” sözünü elə belə açıq deyə bilməzdi, üstü örtülü “o tay”, “o üz” sözləriylə ifadə edərdi. Kişini od götürdü, -indi sənə elə söz deyərəm, dəymişin dura-dura kalın tökülər. Özün bənzəyirsən “o taya” keçənə. Sazı əlinnən alıb, yalın göndərərəm səni. Indi eşit gör, sözü nece deyirlər:
Aşıq Şiralı gördü fərə zad yalan olub, kişi az qalır xata çıxartsın. Başladı fərənin nişanını verməyə ki, bəlkə kişi özünə gəldi... www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Qırmızı baftadan qolu bağlıdı Sinəm üstü çalın-çarpaz dağlıdı Halal maldı, dönməz harama fərə... Belə deyirlər ki, aşıq Şiralı sazla dediyi kimi sözlə də dedi, fərəni çuxasının altından çıxardıb yiyəsinə verdi...Sən sağ, mən salamat. ***
Qarı dümələnə-dümələnə özünü salır qonşuya: -Qazanını ver, lazımımdı. -deyir. Qonşu: -yoxdu, - deyir - bir qazanım var, baş (baş-ayaq) asmışam, qazanmışam, aş asmışam, çox asmışam, az asmışam, verəmmərəm. Bərəkətimə göz dəyər.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Qarı deyir: - Biz gor qonşusuyuq, odu köznən çıxardarlar, istəyənin bir üzü qara, verməyənin iki üzü qara. Mən sözümü dedim, yadında saxla, qazan diyirlənib qapağın tapar... Qazan dedi, “dibim qızıldı, çömçə dedi, indi gəzib gəlmişəm”. Vermirsən vermə, “əl əldən utanar”. Kor peşiman qayıdır evinə. Qarı gedəndən sonra qonşu xeyli fikirləşir, qarının dediklərini xeyrə yoza bilmir. Qazanını da götürüb qarının ardıca gəlir. Amma qarı deyir: -Yox ay qonşu, qazanın daha lazım omadı. Ordan gələndə öz qazanım qaynadı, belə bir şeir yazdım, izin ver deyim:
Dərdə dəva yaxşıdı, Qonşunun qazanınnan Bizim tava yaxşıdı. ***
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Bütün türk dünyasında olduğu kimi Azərbaycan türk- lərində də islam dinindən çox-çox öncə keçirilən yas mərasimlərinin izlərinə hələ
də rast
gəlmək mümkündür...Xalq arasında belə bir deyim var: “Dərd dərddi, dərdin ağı qarası olmur”. Sonra deyir: “Dərd dərd üstə gələr”, “Dərd dərdi gətirər”. Bunu ona görə deyir ki, dərdə çox üzülməsin. Elə bu anlamda belə bir ifadə də var: “Dərdi verənin acığına ağlama”, “Gül, oyna, acı günlər acığına”...Bütün bunlarla Xalq öz sahmanını düzəl- dir; bu ifadələrlə O özünə düzən verir. Dərdi yaşamaq da ömürdəndi, deyir. Xalqın öz sözüdü: “ Toyla yas qardaşdı” Toy-düyününü nece keçirdirsə yasını da elə keçirdir. Toy- düyünündə nece sevinirsə yasında da elə ağrı-acı yaşaya bilir... Özü deyir: “Ölüm haqdı”, Dədə Qorqudun diliylə “Gəlimli-gedimli, bir ucu ölümlü dünya” deyir. Yaşamağına nece inanırsa, ölümünə də elə inanır, həyatını da ona görə oz istədiyi kimi qura bilir; ölümlə itim arasında...Özü deyir: “Ölüm itim dünyasıdı, dediyini indi de, elədiyini indi elə”...Tamamilə doğru olar desək ki,
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
bu xalq dərdə yaxın xalqdı. Deyir, sevinc aparar, dərd gətirər. Dərdə dözmək ağlamaqla deyil, yaşamaqladı, ağlamaq ən asan yoludu. Toy günündə evladının ölüm xəbərini eşidən analarımız var, heç kəsə bildirmir, oğul cənazəsini gizlədib yenə toyunu çaldırır ki, şadlığı sınmasın, düyünə gələnlər narahat olmasınlar. Özünün dediyi kimi: “Bir gözü ağlayar, bir gözü gülər” Yenə özünün dediyi kimi yaşayar, “ağ qarda-göy buzda, saçının birini ağ hörər, birini qara”... “Dərdi tək çəkib, yaxanı tanıtma”, deyər... Belə deyimlər var: səksəni keçən yüzə də gedər, belə gedəni toy-düyünnən apar”. Ağır yaslarda evin orta dirəyinə qara bağlanar. “Ağır yas” seçilən yasdı. Yalnız yas yiyələri yox, qonum-qonşu, məhəllə, kənd, oba adamları bərkdən danışmazlar, yavaş yeriyərlər, yasda olanlar da, olmayanlar da dərdi dərd yiyəsiylə bu cür bölüşərlər. Ayağı yer tutan “baş sağlığına” gedər: “Tanrı o dünyasını versin”, “Başın sağ olsun”, “Tanrı toxdaqlığını versin”, “Torpağı sanı yaşa”, “Allah soyuqluğunu versin”... Dünyasını dəyişən azyaşlıdırsa ata-anasına deyərlər, gedin ölümün acığına yerinizi qəbrstanlıqda salın, elə orda özünüzə uşaq düzəldin, əcəlin acığına, yeri boş qalmasın. “Ağır yas”da doğrudan da hər şey fərqlidi, hər Yüklə 6,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|