Mövzu azərbaycan xiDMƏt bazarinin xüsusiYYƏTLƏRİ VƏ XİDMƏTLƏRİn müASİr bazar iQTİsadiyyatinda rolu
Yüklə 239,58 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sahənin perspektivi.
- İstehlakçılar.
- Xidmətin göstərilməsi sistemi.
- Ümumi tendensiyalar.
- Məqsədli bazar
- Özünü yoxlama suаllаrı
Bazarın anlaşılması. Bazarın tədqiqinə başlamazdan əvvəl xidmət təşkilatı hansı bazarda işlədiyini dürüst müəyyən etməlidir. Bazar haqqında tam anlayış müəssisənin fəaliyyətinin, qurduğu biznesin rəqabət vəziyyətinin müəyyən edilməsi üçün çox vacibdir. Konkret xidmətlər bazarını öyrənərək, bu sahədə çalışan şirkətlərin tam birliyini müəyyən edir, bununla da, potensial və real rəqibləri üzə çıxarırlar. Bu zaman hökmən bazarın coğrafi sərhədi (ölkə, region, şəhər və s.) göstərilməlidir. Bazarın yaxşı öyrənilməsi o deməkdir ki, bazarda rəqabət vəziyyətini dəqiq qiymətləndirə bilirsiniz (bazar çoxqütblüdür yoxsa yox), onun potensial həcmini və inkişaf persektivini, təklifin mövsümi və ya digər dəyişkənliyini, bazarın coğrafi sərhədini, onun əlçatanlığını dəyərləndirə bilirsiniz. Potensial istehlakçıları təsvir edə və son nəticədə bir ildən, yaxud, iki ildən sonra fəth edəcəyiniz bazarın seqmentini müəyyən edə bilərsiniz. Son dərəcə aydın bilmək lazımdır ki, bazar sabah və ya birisigün necə görünəcək, hansı istiqamətdə inkişaf edəcək, müştərilər sizdən və sizin təşkilatın göstərdiyi xidmətlərdən nə gözləyirlər. Sahənin perspektivi. Sizin işlədiyiniz xidmət sahəsinin inkişaf proqnozu müəssisənin inkişaf stategiyasının işlənməsi üçün mühüm əhəmiyyətə malikdir. Mühüm inkişaf tendensiyalarını təyin etmək üçün, xidmət sahəsinin menecerinə aşağıdakı suallara cavab vermək lazımdır: 1. Sahədə hansı ümumi dəyişikliklər gözlənilir? Məsələn, təhsil sahəsində bu, təhsil müəssisəsinin özəlləşdirilməsi ola bilər; avtoservis bazarında – bu bazara neft şirkətlərinin çıxışı ola bilər; bank bazarında xarici banklar bazarlarına sərbəst çıxış ola bilər və s. 2. Sizin xidmət növünüzdə hansı mümkün dəyişikliklər gözlənilir? Deyək ki, bank sahəsində dəyişən ümumi amillər – bu nizamnamə kapitalının miqdarı, bank faizi, ehtiyat fondunun miqdarı ilə əlaqədar ola bilər. Konkret xidmət növünə aid dəyişikliklər isə, məsələn, əhalinin pul vəsaiti ilə iş qaydalarının dəyişməsi ola bilər. 3. Xidmət metodlarında, ödənişlərdə hansı dəyişikliklər ola bilər və bu sizin müəssisənizə necə təsir edər? Burada ödənişin qeyri-nağd formasına keçid, müştərilərlə işin avtomatlaşdırılması və s. ola bilər. 4. Reklam – təbliğat fəaliyyətində hansı dəyişikliklər gözlənilir? Ayrı-ayrı xidmət növlərində reklama birbşa və ya dolayısı ilə məhdudiyyət qoyulacaqmı? 5. Müştəri mühitində hansı dəyişikliklər ola bilər? Beləliklə, xidmət sahəsindəki meyllər haqqında dəqiq informasiyaların ən yaxşı mənbəyi xüsusiləşdirilmiş mətbuatlardır (qəzetlər, jurnallar, informasiya bülletenləri və s.). Qeyri-formal informasiyanı müxtəlif agentliklərdə, xüsusiləşdirilmiş seminarlarda, dəyirmi masalarda və ya həmin sahənin aparıcı mütəxəssislərinin iclaslarında şəxsən iştirak etməklə toplamaq olar.
Stateji qrupların seçilməsi rəqabət mühitinin analizinin daha da idarəolunan olmasına kömək edir. Məsələn, insanların və yüklərin daşınması sahəsində strateji qrupları istifadə olunan nəqliyyat vasitələrinin növü üzrə (aviadaşıma, dəmiryol nəqliyyatı, avtonəqliyyat, çay nəqliyyatı və s.) yaratmaq olar. Rəqiblər haqqında informasiyaların yığılması üçün ən müxtəlif meodlardan, hətta sənaye kəşfiyyatından da istifadə olunur. Bir çox informasiyaları reklam məlumatlarından, kataloqlardan, eləcə də sərgilərdə, təqdimatlarda və digər tədbirlərdə iştirak etməklə toplamaq olar. Əgər siz bazara təzəcə girirsinizsə və ya bazarda yeni xidmət növü təqdim edirsinizsə, rəqiblər haqqında bildiyimiz hər şey vacibdir. Odur ki, hökmən rəqiblər kartotekası yaradın və onu müntəzəm olaraq təzələyin və tamamlayın. İstehlakçılar. Müasir xidmət menecmenti istehlak təklifi ilə idarə olunan istehlakçı strukturuna böyük marağı ilə xarakterizə olunur. Məhz uğurlu sahibkarlığın açarı burada yerləşir. İstehlakçıların ehtiyac və istəyinin, vəziyyətinin, onların aldıqları xidmətlərdən gözləntilərinin tədqiqi xidmətlərin rəqabətə davamlığının, saxlanmasının dəyişməz şərtidir. Köhnə ticarət qaydasında deyilir: “Keçmiş müştərilərinizdən beş ümumi xüsusiyyət tapın və siz küçədəki kütlədən növbəti beş müştərini tapa bilərsiniz”. Başqa sözlə, müştəriləri təhlil etmək, onların tipik xüsusiyyətlərini üzə çıxarmaq, onların xidmətlərdən nə qədər istifadə etmələrini, hansı dəyərdə və nə vaxt faydalandıqlarını təyin etmək çox vacibdir. Başlıcası, müştərilər haqqında aşağıdakıları bilmək lazımdır:
Əgər siz, qarşıya qoyulan bu suallara cavab verə bilmirsinizsə, deməli marketinqə, tədqiqatlarına lazımi diqqət yetirmirsiniz, nəticədə sizin təşkilatın fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi üçün hələ ehtiyat və imkanlar vardır. Yadda saxlamaq lazımdır ki, istehlakçılar haqqında informasiyaların əsas mənbəyi elə istehlakçıların özüdür. Ona görə də, istehlakçılarla daimi möhkəm əlaqə saxlamağa, onlarla maraqlanmağa çalışmaq lazımdır (söhbətlər, şəxsi kontakt, sorğular). Çünki nəzərə alınmalıdır ki, müştərilərin zövqləri, arzuları, müraciət motivləri və gözləntiləri zaman-zaman dəyişir. Xidmətin göstərilməsi sistemi. Xidmətin göstərilməsi sistemi – alıcını alver etməyə və ya xidmət üçün sifariş verməyə özünü inandırmasına şərait yaradan sistemli tədbirlərin məcmusudur. Yəqin ki, siz müştərilərin cəlb olunması üçün müxtəlif üsulları sınamısınız: qəzetlərdə reklam elanları yerləşdirmisiniz, radio və ya yeri televiziya ilə məlumatlar vermisiniz, açıq qapı günləri keçirmisiniz, bazarda xidmətlərin nümayişi üzrə təqdimatlar və digər tədbirlər həyata keçirmisiniz. Belə fəaliyyətlərin səmərəliliyini qiymətləndirərək, müştərilərin cəlb edilməsində yeni üsulların tapılmasına cəhd edin. Bunun üçün, xidmətlərin göstərilməsi üzrə öz tədbirlərinizi və rəqiblərin tədbirlərini dərindən təhlil etmək lazımdır. Bu təhlildə aşağıdakı suallara cavab axtarın:
Yadda saxlamaq lazımdır ki, xidmətin satışı üçün yaradılan xoş şərait – xidmət sahəsində marketinqin ən çətin aspektlərindən biridir. Ümumi tendensiyalar. Xidmət sferasında çalışan firmalar onun iradəsindən asılı olmayan xarici mühitin inkişafının ümumi tendensiyalarını da öyrənməlidir. Bunlar sosial-iqtisadi, demoqrafik, iqtisadiyyat və mədəniyyət sahəsindəki dəyişikliklərdir. Xarici mühitdəki dəyişikliklərin müəssisənin fəaliyyətinə təsirini müəyyən etmək üçün Qərb şirkətləri məqsədyönlü fəaliyyət həyata keçirir, müxtəlif inkişaf ssenariləri tərtib edir və qiymətləndirirlər. Əlbəttə ki, bu amillər şirkətin fəaliyyətindən asılı deyildir, lakin onlar strategiyanı işlənmək və riskin mümkün amillərini aşkar etmək üçün ilkin şərtlərdir. Xidmət müəssisəsinin rəhbərliyi bilməlidir ki, hətta, ən elementar marketinq tədqiqatı fəaliyyət üçün kifayət qədər informasiya verir və aşağıdakıları müəyyən etməyə kömək edir:
Beləliklə, təşkilatın daxili imkanları və xarici mühitin təhlili təşkilatın daxilində, həm də ondan xaricdə olan vəziyyəti aydın görməyə və müvafiq marketinq strategiyasının işlənməsinə kömək edəcəkdir. Marketinq srategiyasının işlənməsində məqsədli bazar anayışının mühüm əhəmiyyəti vardır. Ən sadə şəkildə bu – “öz müştərini tanı” deməkdir. Marketinqin bu əsas prinsipi xidmət markeinqi kimi spesifik fəaliyyətdə məqsədli bazara istiqamətlənmək üçün çox vacibdir. Məqsədli bazar – xidmət təşkilatının dəqiq müəyyənləşdirdiyi və tanıdığı müştərilərinin dairəsidir. Müştərilərn öyrənilməsi dərəcəsi firmanın məqsədi, imkanları, ayrılan vaxt və resurslardan asılıdır. Əlbəttə, bütün bazara tam istiqamətlənmək də olar, lakin xidmət sahəsinin inkişaf təcrübəsi sübüt edir ki, bazarın bir sıra seqmentlərə bölünməsi və özünün məqsədli seqmentini, yəni bazarda öz sahəsini seçmək daha səmərəlidir. Özünü yoxlama suаllаrı:
Yüklə 239,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|