Müasir dövrdə istehsalatda hər hansı səviyyədə qəbul edilən qərar və təlimatlar, işçilərin
Yüklə 1,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 11.3. Yanğınsöndürmə vasitələrinin təsnifatı
| t
p və ∆ elektrikkeçirmə arasında aşağıdakı asılılıq mövcuddur: t p = 12 Δ (3) Qeyd edək ki, t p =1,44 olduqda yüklərin tam relaksasiyası baş verir. Hal-hazırda, istehsal olunan reaktiv yanacaqlarüçün yüklərinrelaksasiya müddəti bir neçə saniyəyə bərabər olur ki, bu da partlayış və yanğın törətmək üçün kifayət edir. Antistatik aşqarlar yanacağın elektrik keçirməsini hiss olunacaq dərəcədə artırır və bununla statik elektrik yüklərinin sürətli relaksasiyasını təmin edir. Karbohidrogen yanacaqları üçün antistatik aşqarlar tətbiq sahələrinə və onlara verilən tələblərə görə iki qrupa bölünür. Birinci qrup aşqarlar, yuyucu maye kimi tətbiq edilən benzin və kerosinlər üçün tətbiq olunur. İkinci qrup aşqarlar isə aviasiya benzinlərinə və kerosinlərə əlavə olunur. Hazırda, maşınqayırmanın müxtəlif sahələrində hissələri texnoloji çirklənmədən təmizləmək üçün karbohidrogen həlledicilərdən geniş istifadə olunur. Qeyd edək ki, karbohidrogen yuyucu maddələrdə statik elektriklənmə təhlükəsini aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı üsul antistatik aşqarların əlavə olunmasıdır. Yuyucu maddə kimi istifadə olunan karbohidrogen maye işləndikdən sonra yanacaq kimi tətbiq olunmadığından ona əlavə edilən antistatik aşqara bir o qədər ağır tələblər irəli sürülmür. Lakin, karbohidrogen yuyucu maddələr üçün antistatik aşqarlar kifayət qədər effektli olmalı, zərərli və baha olmamalı, yuyulan məmulatın səthinin keyfiyyətini pisləşdirməməlidir. 11.3. Yanğınsöndürmə vasitələrinin təsnifatı Yanğının söndürülməsi, yanma zonasına aktiv təsir edərək, onda gedən reaksiyanın dayanıqlığını pozmağa yönəldilmiş odsöndürən vəsaitin seçilməsindən ibarətdir. Yanmanın dayanıqlığı, ilk növbədə, yanma zonasında gedən kimyəvi reaksiyanın temperaturundan və onun ətraf mühitlə gedən istilik mübadiləsindən asılıdır. Yanma zonasının temperaturunun t kp temperatura qədər enməsi, yanma prosesinin sona çatmasını göstərir. Bu temperaturu aşağıdakı düstur vasitəsilə təyin etmək olar: t kp = t q − 3 K ⋅ t q E 0 (4) burada t q – yanma zonasının temperaturu; K – universal qaz sabiti; E 0 – verilmiş maddənin aktivləşmə enerjisidir. Yanğının söndürülməsi üçün istilik müvazinətinin pozulması və yanma zonasında yaranan temperaturun aşağı salınması, ayrılan istiliyin ətraf mühitə verilmə sürətinin artırılması və ya həmin zonadan ayrılan istiliyin azaldılması vasitəsilə nail olmaq olar. İstiliyin ətraf mühitə verilmə sürətinin artırılması ilə yanğının söndürülməsi yanğının fiziki üsulla söndürülməsi adlandırılır. Yanma prosesi zəncirvarı reaksiya xarakteri daşıdıqda, ayrılan istiliyin azalmasına asan nail olmaq mümkün olur ki, bu da yanğının “kimyəvi üsulla söndürülməsi” adlandırılır. Həqiqət- də, yanğın zamanı gedən yanma prosesi “istilik” və “zəncirvarı” xarakter daşıyır. Buna görə də, yanğının söndürülməsi üçün hər iki üsulun tətbiqindən istifadə olunur. Aşağıdakı sxemdə (şəkil 1) yanğınsöndürmə üsulları göstərilmişdir: Yanma zonasında istilik itkisinin artması Ya n ac aq m ad d ə si n in s u va rı lm as ı Fiziki üsul Kimyəvi üsul Odsöndürücü amillər Soyutma Durulaşdırma İzolyasiya Fleqmatizasiya Odsöndürmə təsiri Yanacaq sisteminin istilik tutumunun artması Alışma mexanizmini n dayandırılm ası Yanma reaksiyasının tormozlanması Yanğınsöndürmə üsullarının tətbiqi M ay e y an ac ağ ın q ar ış d ır ılm as ı Ya n ac aq m at e ri al la rı n ın kö çü rü lm ə si O ks id lə şd ir ic in in in e rt q az v ə s u b u xa rı il ə q ar ış d ır ılm as ı Ya n ac aq m ad d ə si n in in e rt q az v ə su b ix ar ı i lə q ar ış d ır ılm as ı A lo vu n z ə rb ə d al ğa sı il ə kə si lm ə su Ya n an s ət h in s u , k ö p ü k və s . i lə ö rt ü lm əs i Ya n ac aq m ad d ə lə ri n in kö çü rü lm ə si Ya n ac aq m ad d ə si n in fl e q m at m ad d əl ə ri n in t o z- q az v ə b u xa r h av a tə rk ib lə ri il ə q ar ış d ır ılm as ı Ya n m a sə th in in fl e q m at m ad d ə lə ri il ə su va rı lm as ı |