MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI
28
he sab edi lir
143
. İn ti zam Ko mis si ya sı tə rəfin dən rəy qə bul edil mə si üçün səs
çox luğu tə ləb olu nur, İn ti zam Ko mis si ya sı nın ic la sın da axı rın cı səsi ona sədr-
lik edən şəxs tə rəfin dən veri lir
144
. Ko mis si ya nın rəyi ko mis si ya da iş ti rak et miş
bü tün üzv lər tə rəfin dən im za la nır
145
. İn ti zam Ko mis si ya sı nın üzvü nün xü susi
rəyi ol duq da hə min rəy İn ti zam Ko mis si ya sı nın rə yinə əla və olu nur
146
. Ko mis
si ya sı nın rəyi elan edil di yi gün dən qə bul edil miş he sab edi lir və dər hal Və kil lər
Kol le gi ya sı nın Rə ya sət He yəti nə təq dim edi lir
147
.
İn ti zam Ko mis si ya sı nın ic la sın da işinə ba xı lan və ki lin aşağı dakı hü quq ları var dır:
• Ərizə və müraciət və digər materiallarla tanış olmaq;
• İzahat və vəsatətlər təqdim etmək;
• İntizam Komissiyasının iclasının vaxtı və yeri barədə məlumatlanmaq;
• İntizam Komissiyasının hər hansı üzvünün qərəzsizliliyinə şübhə doğuran
hallar olduqda ona qarşı etiraz etmək;
• İntizam Komissiyasının iclasında iştirak etmək, izahat və vəsatətlər ver
mək, sənədlər təqdim etmək;
• İntizam Komissiyasının rəyinin surətini almaq
148
.
Və kilin hə rə kətin də po zuntu mü əy yən edil mə dik də və ya ic ra ata baş la ma müd-
dəti keç dik də in ti zam ic ra atı na xi tam ve ri lə bi lər
149
. Və kil haq qın da in ti zam tən-
behi in ti zam po zuntu su nun aş kar edil di yi gün dən altı ay, tö rə dil di yi gün dən isə
bir il müd dətin də tət biq edilə bi lər
150
.
Vəkil yal nız Və kil lərin İn ti zam Ko mis si ya sı nın rəyi nə əsa sən Və kil lər Kol le gi ya sı-
nın Rə ya sət He yəti tə rəfin dən in ti zam mə su liy yəti nə cəlb edi lir
151
. Və kil lər Kol-
le gi ya sı nın Rə ya sət He yəti tə rəfin dən və kilə aşağı dakı in ti zam tən beh ləri tət biq
edilə bilər:
• irad tutma;
• töhmət;
• üç aydan bir il müddətinədək vəkillik fəaliyyəti ilə məşğul olmanın da yan-
dı rıl ması
152
.
İn ti zam ic ra atı üçün mü əy yən olunan qay da lar İn ti zam Ko mis si ya sı nın nəz din də
ic ti ma iy yətə açıq olsa da, BHK Rə ya sət He yəti tə rəfin dən in ti zam mə su liy yəti
tət biq edilən və kil ba rə sin də qə rar qə bul et mə ilə əla qə dar in ti zam ic ra atı nı
tən zim lə yən hər han sı sə nə din möv cud luğun dan xə bər dar de yil.
Və kil lər Kol le gi ya sın dan xa ric edil mə yə sə bəb ola bil əcək “əsas lar” ol duq-
da, İn ti zam Ko mis si ya sı nın rəyi əsasın da Və kil lər Kol le gi ya sı nın Rə ya sət He-
yəti mə sə lə nin həl li üçün məh kə mə yə mü ra ci ət edə rək hə min mə sə lə ilə bağ lı
143
Ibid., maddə 6.7.
144
Ibid., maddə 6.10.
145
Ibid., maddə 6.11.
146
Ibid., maddə 6.12.
147
Ibid .
148
Ibid., maddə 5.
149
Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında Qanun, sit., maddə 22(VI).
150
Ibid., maddə 22(III).
151
Ibid., maddə 22(II).
152
Ibid., maddə 22(VI).
MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 29
məh kəmə qə rarı qa nuni qüv və yə mi nə nə dək və kilin fə a liy yəti ni da yan dıra bi-
lər
153
. Bu sə bəb lə də mə sə lə ilə əla qə dar qə rar yal nız məh kə mə tə rəfin dən ve-
ri lə bi lər. Qa nun da və ya di gər nor ma tiv akt lar da gös tə ri lən əsas ların nə lər dən
iba rət ol ma sı və da ha cid di po zuntu nun də rə cə ləri qey ri-mü əy yən olaraq qa lır.
3-cü Fə sil də də mü za kirə edil di yi kimi, bu tip hal lar təc rü bə də və kil lərin əsas sız
olaraq fə a liy yət ləri nə son qo yul ma sı na və on lara qar şı öz başı na cə za ların tət-
biqi ni yol açır.
Vəkilin Və kil lər Kol le gi ya sın dan xa ric edil mə si onun və kil lik fə a liy yəti nin xi tam
olun ma sı na gəti rib çı xa rır
154
. Ba rə sin də və kil lik fə a liy yəti ilə məş ğul ol ma nın
da yan dı rıl ma sı haq qın da qə rar qə bul edil miş şəxs Və kil lər Kol le gi ya sı nın seç ki li
or qan ların da və zi fə yə se çi lə bil məz
155
. Və kil lərin fə a liy yəti nə Və kil lər Kol le gi-
ya sı nın Rə ya sət He yəti nin qə rarı ilə xi tam ve ri lir. Və kil lər Kol le gi ya sı nın üzv lü-
yün dən xa ric edil mə və üzv lük haq qını altı ay dan ar tıq müd dət də üzür süz sə-
bəb dən ödə məmə hal ları ol duq da və kil lərin fə a liy yəti nə xi tam ve ril mə si yal nız
və kilin Kol le gi ya dan xa ric olun ma sı ba rə də məh kə mə nin qa nuni qüv və yə min-
miş qə rarı əsasın da hə yata ke çiri lə bi lər
156
.
Nəticə
Azər bay can da və kil lərə qar şı in ti zam ic ra atı, davra nış qay da ları üzrə stan dart-
lar və ix ti sas im ta han ları ob yek tiv me yar lar dan, şəf af ıq dan və uzaq görən lik
prin sipin dən uzaq dır. Həm çi nin, da ha sərt cə za ların tət biqi ilə bağ lı qa nun da,
təc rü bə də və ya tə li mat lar da açıq me yar ların ol ma ma sı da cid di na ra hat lıq do-
ğu rur. Stan dart lar dakı boş luq lar təc rü bə də prob lem lərin ya ran ma sı na, və kil lik
sta tusu na yi yə lən mə də və və kil lərin in ti zam ic ra atı va si tə si lə “qur bana” çev ril-
mə sin də öz başı na və qeyri-bə ra bər öl çü lərin ya ran ma sı na sə bəb olur.
Hətta açıq-aydın stan dart lar ol duğu təq dir də belə, on lara ri a yət edil mə si prak-
ti ka sı çox zə if dir. Mi sal olaraq, İn ti zam Ko mis si ya sı haq qın da Əsas na mə də
və kil lərin in ti zam ic ra atı ilə bağ lı hü quq ları nın sa da lan ma sı müs bət hal kimi
qiy mət lən di ril sə də, təc rü bə də həm Azər bay can qa nun ve ri ci li yi nə, həm də bey-
nəl xalq in san hü quq ları və Və kil lərin Rolu haq qın da BMTnin Əsas Prin sip ləri
nə (prin sip 27) zidd olaraq, hə min hü quq lara əməl edil mə mə si hal ları na rast
gə li nir. İn ti zam ic ra atı və stan dart ların fak tiki tət biqi və on ların Azər bay canın
bey nəl xalq in san hü quq ları qar şı sın da öh də li yi nə uy ğun luğu mə sə lə si növ bəti
fə sil də mü za kirə olun acaq.
153
Ibid., maddə 22(VIII).
154
Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında Qanun, maddə 22(II). Vəkilin fəaliyyətinə bu hallarda xi tam
ve ri lə bilər: öz arzusu ilə fəaliyyətinə xitam verilməsi barədə yazılı ərizə verildikdə; barəsində məh-
kə mə nin qanuni qüvvəyə minmiş ittihamedici hökmü və ya tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tət-
biqi nə dair qərarı olduqda; fəaliyyət qabiliyyətsizliyi və ya məhdud fəaliyyət qabiliyyətliliyi məhkəmə
tə rəfin dən müəyyən edildikdə; vəfat etdikdə və ya məhkəmə tərəfindən ölmüş elan edildikdə və ya
it kin düşmüş elanedildikdə; Vəkillər kollegiyasının üzvlüyündən xaric edildikdə; bu qanunla vəkilliyə
na mi zəd lər üçün müəyyən edilmiş tələblərə uyğun gəlmədiyi aşkar edildikdə; üzvlük haqqını altı ay-
dan artıq müddətdə üzürsüz səbəbdən ödəmədikdə.
155
Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında Qanun, sit., maddə 22(VII).
156
Ibid., maddə 23(II).