Müdafi əsiz müdafi əçilər: Azərbaycanda vəkillik sənətinin sistematik problemləri

MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI

32

ic ra atı əda lət li bir pro sesin ke çi ril mə si nə tə min ver mə yə bi lər. Belə ki, qə rara 

qar şı  ap pe lya si ya  şi ka yəti  qa nun suz  əsas la  ve ril miş  qə rarın  yox la nıl ma sın da 

sə mə rə li va si tə rolu nu oy na mır. Və kil lərin yük sək pe şə stan dart ları nı tə min et-

mək yeri nə, on ların fun k si ya ları nı hə yata ke çir mə yə ma ne çi lik tö rə dən qa nun-

suz və sub yek tiv əsas lı in ti zam ic ra at ları nın hə yata ke çi ril mə si BHK da da xil ol-

maq la, ət raf da cid di na ra hat lıq la qar şı lanır. Bu na ra hat lıq Ko mis si ya nın mis si ya 

müd dətin də eşit diyi şa hid ifa də lərin də də öz təs diqi ni tap mış dır.

Bir sıra iş lər də və kil lərə qar şı şüb hə li ci na yət ic ra at ları nın baş la dıl ma sı on ların 

fə a liy yəti nə tə qib və re pres si ya va si tə ləri he sab edi lir. İt ti ham lar bir çox hal-

lar da in ti zam ic ra atı nın baş lan ması və və kilin Kol le gi ya dan xa ric olun ma sı ilə 

nə ti cə lənir.

Aşağı da ümu mi ləş di rilən ayrı-ayrı iş lər müx tə lif va si tə lər lə və kil lərə qar şı olan 

təz yiq lərin ümu mi mən zə rə si ni təs vir et məyə xid mət edir.

Vəkillərə qarşı cinayət və intizam icraatları

İntiqam Əliyev 

162

Ta nın mış in san hü quq ları mü da fi ə çi 

163

, Hü quq Ma a rif çi liyi Cə miy yəti nin rəh bəri, 

İn ti qam  Əli yev  qa nun suz  sa hib kar lıq,  ver gi dən  ya yın ma  və  və zifə  sə la hiy yət-

ləri ni aş maq da it ti ham edi lə rək 22 aprel 2015-ci il ta rixin də Bakı Ağır Ci na yət lər 

Məh kə mə si tə rəfin dən 7 il ya rım müd dəti nə həbs cə za sı ilə azad lıq dan məh rum 

edil miş dir.  İ.  Əli yevə  qa rşı  it ti ham ların  əsas  eti bari lə  si ya si  xa rak ter  da şı dı ğı 

gü man  edi lir.  Re al lıq da  Əli yevin  həbsi nin  onun  in san  hü quq ları nın,  həm çi nin 

mü xa li fət li der ləri nin və in san hü quq ları mü da fi ə çi ləri nin mü da fi ə sin dəki rolu na 

qar şı ca vab olaraq hə yata ke çi ril di yi de yi lir 

164

. İn ti qam Əli yev həbs də olar kən, 

onun iş yerin də aparı lan ax ta rış lar nə ti cə sin də təm sil et di yi şəxs lərə məx sus 

sə nəd lər, ey ni za man da Av ro pa İn san Hü quq ları Məh kə mə si nə gön də ri lən iş lər 

is tin taq or qan ları tə rəfin dən AİHK-nın 34-cü mad də si və 1 nöm rə li Pro to kolu-

nun 3-cü mad də si po zul araq gö tü rül müş dür 

165

. Qa pa lı şə kil də ke çiri lən ic las da, 

Ali  Məh kə mə,  Baş  Pro ku rorun  və sa tə tin dən  son ra  İn ti qam  Əli yevi  ona  qar şı 

tət biq edi lən cə za nın müd dəti ni beş ilə dək azal da raq şərti olaraq azad lığa bu-

rax dı 

166

. Hal-ha zır da iş Av ro pa İn san Hü quq ları Məh kə mə si nə gön də ri lib.

Qurban Məmmədov

2012-ci ilin sen tyabr ay ın da, Qur ban Məm mə dov av to mo bili ilə qə za ya uğ ra mış və 

nə ti cə də qə za av to mo bil da ya na ca ğın da iş lə yən gö zət çi nin ayağı nın zə də al ma sı-

na sə bəb ol muş dur. Qə za dan xey li son ra, 2013-cü ilin iyun ay ın da, hü quq mü da-

fi ə çi si Qur ban Məm mə dov həbs olun du. O da ha son ra 3 il müd dəti nə azad lıq dan 

 

162

  İntiqam Əliyev 1999-cu il Qanunun qəbulu ilə birlikdə Vəkillər Kollegiyasının üzvlüyünə qəbul edil­

məkdən imtina edilmişdi.

 

163

  İntiqam Əliyev, Ənnağı Hacıbəyli və Fərman Hüseynli Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən verilən lisenziya ilə 

fəaliyyət göstərirdilər. Onlar 2004-cü ildə lisenziyanın ləğvindən sonra Vəkillər Kollegiyasına qəbul 

edilmədilər.İddia edilir ki, lisenziya ilə çalışan digər şəxslər Kollegiyaya qəbul edilmişdilər.

 

164

  Azərbaycan:  BHK  insan  hüquqları  müdafiəçisi  İntiqam  Əliyevin  azadlığa  çıxmasını  alqışlayır: 

http://www.icj.org/azerbaijan-icj-welcomes-release-of-human-rights-lawyer-intigam-aliyev/;  Həm-

çi nin  bax:  BHK­nın  Ənnağı  Hacıbəyli  Azərbaycana  qarşı  və  digər  28  ərizə  ilə  bağlı  təqdimatları, 

http://www.icj.org/icj-submits-annagi-hajibeyli-v-azerbaijan-and-28-other-applications/ .

 

165

  Ənnağı Hacıbəyli Azərbaycana qarşı, Ərizə nömrə 2204/11, Qərar, Strazburq, 22 oktyabr 2015-ci il, 

bənd 87.

 

166

  Azərbaycan: BHK hüquqşünas İntiqam Əliyevin azadlığa çıxmasını alqışlayır, sit ., http://www.icj.org/

azerbaijan-icj-welcomes-release-of-human-rights-lawyer-intigam-aliyev/;  Həmçinin  bax:  BHK­nın 

Ən na ğı Hacıbəyli Azərbaycana qarşı və digər 28 ərizə ilə bağlı təqdimatları, sit .

---

MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 33

məh rum edil miş, la kin son ra dan 2014-cü ilin de kabr ay ın da azad lığa bu ra xıl mış dır. 

Bir çox müs tə qil eks pert lər he sab edir lər ki, Məm mə dovun həbsi onun si ya si iş ləri 

təm sil et di yi nə və ha ki miy yəti tən qid et di yi üçün si ya si si fa riş li ol muş dur.

Əlaif Həsənov

Və kil Əla if Hə sənov məh kum luğu ol duğu əsas gə tiril ərək Və kil lər Kol le gi ya sın dan 

çıxa rıl mış dır. Cə nab Hə sənov Ley la Yu nus, Xə di cə İs ma yıl və İl qar Məm mə dov 

kimi bir çox ta nın mış hü quq mü da fi ə çi ləri nin məh kə mə iş lərin də on ları təm sil 

et miş dir. Ley la Yu nusun həbsi za manı, Əla if Hə sə nov öz Face book he sa bın dan 

Yu nusun  ka me ra  yol daşı  tə rəfin dən  təz yiqə  mə ruz  qal ma sı  ba rə də  mə lu mat 

yay mış dır. Bun dan son ra, Əla if Hə sə no va qar şı 6 noyabr 2014-cü il də it ti ham 

irə li sü rü lür və o ver di yi bə yanat lara görə Ci na yət Mə cəl ləsi nin 147.1 (böh tan) 

mad də si ilə 240 sa at lıq ic ti mai iş lərə cəlb olunur. Üzə rin də it ti ham hök münün 

ol ma sı əsası ilə, Hə sənov 3 iyul 2015-ci il ta rixin də Və kil lər Kol le gi ya sı nın üzv-

lü yün dən xa ric edi lir. Və kil id dia edir ki, Rə ya sət He yəti da da xil ol maq la, Kol-

le gi ya da məh kum luğu olan bir sıra üzv ləri ol ma sı na və on ların iş ləri ni da vam 

et mə lə rinə  bax may araq,  yal nız  onun  işin də  ayrı-seç ki li yə  yol  veri lib.  Bun dan 

əla və, Əla if Hə sənov Rə ya sət He yəti nin sözü ge dən ic las ba rə də ona mə lu mat 

ve ril mə di yi ni  və  fə a liy yəti nin  da yan dı rıl ma sı  ba rə də  xə bəri  xə bər  sayt ların-

dan al dığı nı bil dir di. Xə bər sayt ların dan birin də Rə ya sət He yəti nin ic la sın da bir 

üzvün iş ti rakı nı şüb hə al tına alan xə bərin çıx ma sı, Hə sə novun ic la sın ümu miy-

yət lə keçi ril mə si faktı nı şüb hə altına al ma sı na sə bəb ol muş du. O id dia edir ki, 

o nə İn ti zam Ko mis si ya sı nın ic la sı na çağı rı lıb, nə də ki ona irə li sü rü lən it ti ham-

lar ilə bağ lı su al lar ve ri lib. Bu sə bəb dən də, və kil vur ğu la yır ki, və kil lik dən xa ric 

edil mə sə bəbi ta ma mi lə qey ri-mü əy yən dir 

167

 .

Bu mə sə lə lər BHK-nın mü şa hi də çi ləri nin də iş ti rak et di yi 23 iyun 2016-cı il ta-

rixin də Bakı İn zi bati-İq ti sadi Məh kə mə sin də Əla if Hə sənovun işi ilə bağ lı keçi-

rilən məh kə mə ic la sın da qal dırıl dı. İc las za manı, Və kil lər Kol le gi ya sı nın nü ma-

yən də si  İn ti zam  Ko mis si ya sı  ic la sı nın  qeyd ləri nin  xü la sə si ni  ha kimə  və  Əla if 

Hə sənova təq dim et sə də, bü töv qeyd lərin ol ma dığı nı təs diq et di. Xü la sə nin ki-

fa yət et mə si əsası ilə, məh kə mə, id di a çı nın Və kil lər Kol le gi ya sı tə rəfin dən da ha 

çox sə nəd lərin təq dim edil mə si ilə bağ lı və sa təti ni rədd et di. Ha kim, həm çi nin, 

id di a çı nın ic la sın keçi ril di yini təs diq edə cək və şa hid qismin də ifa də verə bil əcək 

İn ti zam Ko mis si ya sı nın di gər üzv ləri nin ça ğı rıl ma sı tə ləbin dən də im tina et di. 

İn zi bati-İq ti sadi  Məh kə mə  id di a çı nın  onun  və kil lik dən  xa ric  edil mə si  ilə  bağ lı 

qə rarın ləğv edil mə si tə ləbi nə dair id di a sı nı bü tov lük də rədd etdi.

Namizəd Səfərov, Hidayət Süleymanov və Lətifə Əliyeva

2005 və 2006-ci il lər də, Və kil lər Kol le gi ya sı nın üç üzvü: Na mi zəd Sə fərov, Hi da-

yət Sü ley ma nov və Lə ti fə Əli yeva Kol le gi ya dan uzaq laş dı rıl dı. Rə ya sət He yəti-

nin ic la sın da və kil lərin pe şə fə a liy yət ləri ni hə yata keçi rər kən po zuntu lara yol 

ver dik ləri bil di rilir di. Və kil lər id dia edir lər ki, on lar heç vaxt ic la sa də vət edil mə-

miş dir, belə ki, və kil lik dən xa ric edil mə ilə əla qə dar qə rar sü rət li və qısa şə kil də 

hə yata keçi ril miş di. Həm çi nin, və kil lər onu da id dia edir ki, on ların və kil lik dən 

xa ric edil mə sin dəki əsas sə bəb, on ların Və kil lər Kol le gi ya sı haq qın da səs lən dir-

dik ləri tən qidi fi kir lər idi 

168

 .

 

167

  BHK Əlaif Həsənovun 23 iyun 2016-cı ildə keçirilən məhkəmə iclasında iştirak etdi.

 

168

  İnsan  Hüquqları  Evi,  Aəzrbaycanda  Mülki  və  Siyasi  Hüquqlar  haqqında  QHT  Hesabatı,  dekabr 

2015,  http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CCPR/Shared%20Documents/AZE/INT_CCPR_ICO_AZE_ 

22692_E.pdf, səh. 20.

---