Müdafi əsiz müdafi əçilər: Azərbaycanda vəkillik sənətinin sistematik problemləri

MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI

36

Şəfiqə Nağıyeva

Və kil lər Kol le gi ya sı Rə ya sət He yəti üzvü nün ver di yi mə lu mat lara əsasən Kol le-

gi ya ya da xil olan “çox say lı şi ka yət lər” əsasın da və kil Şə fi qə Na ğı yeva nın və-

kil lik fə a liy yəti 21 iyul 2016-cı il ta rix li Rə ya sət He yəti nin qə rarı ilə da yan dı rı lıb. 

Həm çi nin id dia olu nur ki, Ş. Na ğı yeva “ça lış dığı hü quq məs lə hət xa na sın da bir 

çox hü quq po zun tu ları na yol ver miş di” 

176

. Şə fi qə Na ğı yeva isə öz növ bə sin də 

id dia  edir  ki,  o  Rə ya sət  He yəti nin  ic la sı na  ça ğı rıl ma yıb  və  və kil lik  fə a liy yəti-

nin  da yan dı rıl ma sı  ilə  bağ lı  qə rarı  xə bər  sayt ların dan  öy rənib.  Və kilin  mü əy-

yən müd dət səh hətin dəki prob lem lər uc ba tın dan xəs tə xa na da ol ma sı və üzr lü 

sə bəb lər dən ic las da iş ti rak edə bil mə mə si nə bax may araq, qə rar onun iş ti rakı 

ol ma dan çıxarı lıb 

177

 .

Yalçın İmanov

2007-ci ildən eti barən Və kil lər Kol le gi ya sı nın üzvü olan Yal çın İma nov, Xə di cə 

İs ma yı lova da da xil ol maq la, bir sı ra yük sək nü fuz lu mü xa li fət çi lərin iş lərin də 

mü da fi ə çi  qismin də  çıxış  et miş dir.  12  fevral  2016-cı  ildə,  İmanov  ba rə sin də 

“etik  ol ma yan”  davra nış lar  gös tər di yi  üçün  in ti zam  təd biri  gö rül mə si  ilə  bağ-

lı Nə ri manov Ray on Məh kə mə si nin ha kimi tə rəfin dən şi ka yət gön dəril miş di 

178

 . 

Bu he sa batın ha zır lan ma sı dövrün də Yal çın İma nova qar şı in ti zam təd biri gö-

rül mə miş dir, la kin bun dan son ra və kilə qar şı qal dı rıl acaq hər han sı in ti zam ic-

ra atı ona qar şı zo ra kı lıq kimi qiy mət lən di ril mə yə əsas ve rə bi lər.

Vəkillərin müstəqil fəaliyyətinə digər vasitələrlə müdaxilələr

Azər bay can da və kil lər on lara qar şı tət biq olu nan ci na yət və in zi bati ic ra at lar-

la yana şı, öz fə a liy yət lərin də bir sı ra di gər mü da xi lə lərə və təz yiq lərə də mə-

ruz qa lır lar. Və kil lər As lan İs ma yı lovun tim sa lın da ol duğu kimi, fi ziki zo ra kı lığa 

və ya hədə-qor xu lara mə ruz qala bilər lər. As lan İs ma yılov 2013-ci ilin may ay-

ın da Baş Mü tə şək kil Ci na yət kar lığa Qar şı Mü ba rizə ida rə si nə ça ğı rıl mış, ora da 

ona hədə-qor xu gə lin miş və fi ziki zo ra kı lığa mə ruz qal mış dı. İda rə də ona bil di-

ril miş di ki, bu ona sa də cə “xə bər dar lıq” xa rak teri da şı yır dı.

Və kil lər ey ni za man da öl kə dən çıx mağa qa dağa və ya ak tiv lərin don du rul-

ma sı kimi qa dağa lar la in zi bati tən beh təd bir ləri nə də mə ruz qa la bilər lər. 

Belə ki, De mo kra ti ya və İn san Hü quq ları Re surs Mər kəzi nin rəh bəri Əsa bə-

li Mus ta fa yevin öl kə dən çıxışı na qa dağa qo yul ma sı nı gös tər mək olar. 8 iyul 

2016-cı  il  ta rixin də  Sum qa yıt  İn zi bati-İq ti sadi  Məh kə mə si  2  say lı  Re gi o-

nal Vergi De par ta menti nin Əsa bə li Mus ta fa yevin öl kə dən çıxışı na qa dağa 

qoyul ma sı  ilə  bağ lı  mü ra ci əti ni  təmin  et di.  Və kili  isə  id dia  edir  ki,  bu  qa-

dağa, Av ro pa İn san Hü quq ları Məh kə mə si nin Azər bay can la bağ lı onun gön-

dər di yi  13  iş  üzrə  çıxar dığı  qə rar lar la  əlaqə li dir 

179

.  AİHM-nin  qə rar ları nın 

dər cin dən son ra, hü quq şü nas dər hal növ bəti gün Sum qa yıt Şə hər Məh kə-

mə si nə çağı rıl dı.

 

176

  Report  Informasiya  Agentliyi,  Məşhur  vəkilin  fəaliyyəti  dayandırılıb,  onunla  bağlı  Baş  Prokurorlu­

ğa  müraciət  göndərilib,  http://report.az/hadise/meshur-vekilin-fealiyyeti-dayandirilib-onunla-bagli- 

bas-prokurorluga-muraciet-gonderilib/ .

 

177

  Şəfiqə  Nağıyeva  Kollegiyadan  çıxarıldı — Şok  ittiham,  http://www.qafqazinfo.az/kriminal-5/sefiqe- 

nagiyeva-kollegiyadan-cixarildi-sok-ittiham-154520 .

 

178

  DİHM, Azərbaycan: İdman üçün Hüquqlar: Digər insan hüquqları müdafiəçisi Azərbaycanda vəkil­

likdən  xaric  edilmə  təhlükəsi  altındadır,  https://www.fidh.org/en/issues/human-rights-defenders/

azerbaijan-sport-for-rights-another-human-rights-lawyer-at-risk-of .

 

179

  Əsabəli Mustafayev: Məhkəmə qərarı mənim AİHM-də müvəfəqiyyət qazandığım işlərlə əla qə dar dır, 

http://www.contact.az/docs/2016/Social/070100160843en.htm#.V9-HhJCKRjd .

---

MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 37

Bəzi hal lar da, və kil lər qa nun veri ci li yə uy ğun ola raq təm sil et dik ləri iş lər dən qa-

nun suz olaraq uzaq laş dı rılır 

180

. Bu cür ad dımın atıl ma sın da əsas məq səd və kil-

lərin mü da fiə et dik ləri iş lər də şa hid qis min də gös tə ril mə si ol muş dur. Mə sə lən, 

30 sen tyabr 2014-cü il də, Anar Qa sım lı, Fa riz Na maz lı və Əla if Hə sənov İn ti-

qam Əli yevin işin dən (bax yuxarı) və kil kimi uzaq laş dı rıl mış və əsas olaraq da 

on ların iş ma te ri al larına şa hid qismin də əla və olun ma sı gös tə ril miş dir. Ey ni lə, 

12 mart 2015-ci il də Yal çın İmanov (bax yuxarı) şa hid qismin də işə da xil edil-

dik dən son ra, Xə di cə İs ma yı lova nın işin dən və kil olaraq uzaq laş dı rıl dı. Bu hal 

iki iş dən birin də və kil şa hid qismin də din di ril mə li ol duq da iş lərin ey ni ic ra at da 

bir ləş di ril mə sin dən son ra ya ra na bil əcək ma raq ların toq quş ma sı nın qar şı sı nın 

alın ma sı məq sədi lə hə yata keçi ril miş di. Lakin, və kil lərin bilə rək dən iş lərə şa hid 

qismin də da xil edil mə si və on ların mü da fi ə dən uzaq laş dı rıl ma sı və kil lərin rolu 

üz rə bey nəl xalq stan dart lara, xü susi lə və kil və müş təri ara sın da kon fi den si al lıq 

prin sipi nin qo run ma sı na zid dir 

181

 .

Nəticə

Uyğun olmayan və qanunsuz intizam icraatlarının tətbiqi

Yuxarıda sa da lanan iş lər dən də ay dın olur ki, in ti zam və ci na yət ic ra at ları və-

kil pe şə si nin müs tə qil şə kil də ic ra edil mə si nə zidd olaraq tət biq edi lir. Bu təd-

bir lər və kil lərin öz və zi fə ləri ni hə yata keçir mə si nə ca vab olaraq və ya təz yiq 

va si tə si kimi hə yata keçi ril miş, elə cə də bey nəl xalq stan dart lara zidd olaraq 

təm sil et dik ləri şəxs lər ilə ey ni ləş di ril mə si nə sə bəb ol muş dur. Bu ra dan ay dın 

olur ki, və kil lər bir çox hal lar da haq sız yerə, müş təri ni inam la mü da fiə et di-

yinə  və  in san  hü quq ları nı  qo ru duğu na  görə  hə dəf  olaraq  se çil miş dir.  Di gər 

hal lar da isə, və kil lər sa də cə ifa də azad lığı nı re al laş dır dıq ları na görə sank si ya-

lara mə ruz qal mış lar. Qə rəz li şəkil də tət biq edi lən in ti zam təd bir ləri və kil lərin 

öz pe şə ləri ni müs tə qil şə kil də hə yata keçir mə ləri nə ma neə olur. Bu, Və kil lər 

Kol le gi ya sı nı və kil lik fə a liy yəti ni qo ru yan və tən zim lə yən or qan dan, in san hü-

quq ları nı qo ru yan və kil lərə qar şı təz yiq aləti nə çev ri lən bir qu rum və ziy yəti-

nə gəti rib çıxa rır. Və kil lər Kol le gi ya sı nın in ti zam ic ra at ları nın tət biqin dəki rolu 

xü susi lə na ra hat lıq doğu rur. Belə ki, Kol le gi ya, in ti zam təd bir ləri va si tə si ilə, 

müş tə ri ləri nin lay iq li mü da fi ə si üçün hə yata keçir mə li olan va cib hə rə kət lər 

kimi ye rinə yeti rən ən sə riş tə li üzv ləri nin ara dan gö tü rül mə sin də yar dım çı rol 

oy na yır.

Bu nun la  əla qə dar,  BHK  qeyd  et mək  is tər di  ki,  və kil lərin  və zi fə si  müş tə ri ləri-

nin ma raq ları nı əzm lə mü da fiə et mək dən və la zım gəl dik də, çə kiş mə pro sesi 

za manı sərt söz lər və ar qu ment lər səs lən dir mək dən qaç ma maq dır 

182

. Av ro pa 

Ha kim ləri Məş və rət Şu ra sı tə rəfin dən 13–15 no yabr 2013-cü il ta rixin də qə bul 

olu nan Av ro pa Və kil lər və Hü quq Cə miy yət ləri Şu ra sı nın və kil lər və ha kim lər-

lə bağ lıb 16 saylı rə yin də (2013) de yi lir ki, “və kil məh kə mə yə qar şı hör mət və 

nə za kət gös tər mə li, mü da fiə et dik ləri şəxs lərin ma raq ları nı öz ma raq ların dan 

kə nar və ya ona və ya di gər şəxsə qar şı ya ran acaq nə ti cə lərin dən asılı ol ma-

dan qor xu suz ca və vic dan la mü da fiə et mə li dir lər. Və kil bi lər ək dən məh kə mə yə 

yal nış və təh rif olun muş mə lu mat ver mə mə li dir”.

 

180

  Misal olaraq, 29 oktyab 2013-cü ildə Cavad Cavadov və Xalid Bağırov Baş Prokurorluğun qərarı ilə 

Leyla Yunusun müdafiəsi işindən uzaqlaşdırılmışdı.

 

181

  Digər sənədlərlə yanaşı, bax: BMT İHŞ Ümumi Şərh 32, sit., bənd 34; Vəkillərin Rolu üzrə Əsas Prin­

sip lər, sit., prinsiplər 8 və 22.

 

182

  Bax AİHM, Nikula Finlandiyaya qarşı, Ərizə nömrə 31611/96, 21 mart 2002, səh. 54.

---