Müdafi əsiz müdafi əçilər: Azərbaycanda vəkillik sənətinin sistematik problemləri
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- V FƏSİL: Nəticə və tövsiyyələr
- Vəkillərə qarşı təzyiqlər
- Vəkillər Kollegiyasının müstəqilliyi və rolu
- Vəkillik peşəsinə başlama
- İntizam icraatı
- Digər Komissiya Üzvləri
- BHK Komissiya Üzvləri
- Növbətçi İcraedici Komitə
- Müdafi əsiz müdafi əçilər: Azərbaycanda vəkillik sənətinin sistematik problemləri
MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 40
Azər bay can da özünü ida rə edən və kil pe şə si çox ye ni bir sa hə ol sa da, bu sa hə nə zərə çarp acaq də rə cə də in ki şaf dan geri qal mış və nə ti cə də və kil lərin kol lek- tiv şə kil də öl kə də əda lət mü ha ki mə si nin op ti mal laş dı rıl ma sı üçün və kil lik pe- şə si nin sə mə rə li ida rə et mə si nə na il ola bil mə miş dir. Bu ge ri li yə, həm çi nin, və- kil lərin məh kə mə sis temi va si tə si lə in san hü quq ları nın mü da fi ə sin də la zımi rol oy na ya bil mə mə si də da xil dir. Öl kə də əda lətə çıxış im kanı nı məh dud laş dıran və in san hü quq ları nın sə mə rə li mü da fi ə si nə ma neə olan və kil lərin say az lığı ami li Və kil lər Kol le gi ya sı nın ins ti tu si o nal zə if i yi nin kəs kin for ma da gös tə ri ci si dir. Və- kil lər Kol le gi ya sı nın çətin bir mü hit də fə a liy yət gös tər mə si doğ ru ol sa da, qə bul et mək la zım dır ki, Kol le gi ya nın da xili pro blem ləri və ça tış ma maz lıq sları uzun il lər ər zin də onun müs tə qil li yi ni sar sıt mış dır. Və kil lər Kol le gi ya sı nın rəh bər li yi və kil lik pe şə si nin mü da fi ə si üçün mü ba rizə apar ma mış, ins ti tu si o nal zə i fi yi ni güc lən dir mək və məh kə mə sis temin də di gər tə rəf mü qa bil ləri ilə bə ra bər şərt- lər də fə a liy yət gös tər mək üçün am bi si ya lara ma lik ol ma mış dır. Prak ti kada, Və kil lər Kol le gi ya sı onun tən zim lə yən qa nun ve ri ci lik ba za sı nın əsas ele ment ləri ni yeri nə ye tir mə yə rək, seç kili or qan ları na üzv lərin se çil mə si ni vaxtın da ke çir mə miş, və ya və kil lik pe şə si nin tən zim lən mə si ilə əla qə dar la- zımi sə nəd ləri qə bul et mə miş dir. Bir çox öl kə lər dən fərq li ol araq, Azər bay can da özünü tən zim lə yən Və kil lər Kol le gi ya sı möv cud dur, la kin Kol le gi ya özü nü i da rə- çi li yə məx sus alət lər dən ye tərin cə is ti fa də et mək də çə tin lik çə kir. Ümu miy yət lə, və kil lik pe şə si nin müs tə qil li yi ni qo ru maq və yük sək etik davra nış stan dart ları nı tə min et mək üçün tə sis edil miş, və və kil lərin müs tə qil özünü ida- rə edən ins ti tutu olan Və kil lər Kol le gi ya sı nın rolu hal ha zır da qə na ət bəxş de yil- dir. Ha zır ki Və kil lər Kol le gi ya sı ək sər hal lar da bü ro kra tik şə kil də fə a liy yət gös- tə rə rək öz üzv ləri nin ma raq ları nı qo ru mur. Büd cə nin şəf af ığı, Kol le gi ya üzv ləri qar şı sın da ca vab deh li yi, və kil lərin de mo kra tik iş ti rakı və və kil lərin on lara qar şı edi lən zo ra kı lıq və tə qib lər dən mü da fi ə si sa hə sin də cid di çə tin lik lər möv cud dur. Və kil lər Kol le gi ya sı bu cür mü hit də fə a liy yət gös tə rə rək, və kil lərin müs tə qil li yi- ni mü da fiə et mək əvəzi nə on ların müs tə qil li yi nə təz yiq gös tə rir. Vacib mə sə lə lər dən biri kimin və ne cə və kil sta tusu əl də et mə si dir. İx ti sas Ko- mis si ya sı nın bü töv lük də və kil lər dən iba rət ol ma ma sı və belə bir tə ləbi nin qo yul- ma ma sı, müs tə qil ix ti sas se çim ləri nin ke çi ril mə si nin qar şı sı nı alır. İx tisasa yi yə- lən mə pro sesi da ha güc lü, şəf af və sis tem li bir ya naş ma tə ləb edir. 1999-cu il də Və kil lər və Və kil li Fə a liy yəti haq qın da Qa nunun qə bulun dan bu gün ədək İx ti sas Ko mis si ya sı nın ya ra dıl ma sı nın son nə ti cə si öl kə də əsas lı şə kil də və kil ça tış ma- maz lığı şəklin də təz ahür et miş dir. İx ti sas im ta han ları özü-öz lü yün də na mi zəd- lərin qiy mət lən di ril mə sin də ob yek tiv qiy mət lən dir mə me yar ları nın ol ma ma sın- dan və on ların qə rəz li tət biqin dən do la yı əziy yət çə kir. İx ti sas Ko mis si ya sı nın üzv ləri və na mi zəd lər üçün mü va fiq qay da ların və tə li mat ların qə bulu ge niş mə na da ix ti sas im ta hanı pro sesin də ob yek tiv li yi və əda ləti tə min edəcək dir. İn ti zam ic ra atı xü susən və kil lik pe şə si ni nin zə if nöq tə si dir. Və kil lərə qar şı qal dı- rılan bir çox ye ni in ti zam ic ra at ları Kol le gi ya da xilin də ye tər li müs tə qil li yin və ya mü va fiq pro se dur ların ol ma ma sı ba rə də na ra hat lıq ya ra dır. Ey ni za man da, in ti- zam təd bir ləri qə rəz li ol araq, in san hü quq ları nı mü da fiə edən və ya si ya si mə- sə lə lər də təm sil çi lik edən və kil lərə qar şı təz yiq aləti kimi is ti fa də olunur. Etik Davra nış Qay da ları nın re al lıq da müs tə qil və kil lərə qar şı han sı məq səd lə tət biq olun ma sı şüb hə lərə sə bəb olur: Ko deks həmin və kil lərin öz müş tə ri ləri nə qar şı
MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 41 əzm li, vic dan lı və prin si pi al ol ma sı nı və on ların in san hü quq ları po zuntu ları nı ic ti ma iy yətə çat dır maq la in san hü quq ları po zuntu ları nı ara dan qal dır maq məq- sədi lə is ti fa də edi lir: və ya həmin Ko deks de facto və kil lərin etik davra nışı ilə bağ lı bey nəl xalq stan dart lara ca vab ve rən və kil lərin hə rə kət ləri nə qar şı cə za aləti ol araq is ti fa də edi lir. Və kil lər Kol le gi ya sı nın han sı möv qe dən çıxış et mə si- nin, onun və kil lik pe şə si nin for ma laş ma sın da və əda lət mü ha kimə si nin və in- san hü quq ları nın mü da fi ə sin də sə mə rə li və əda lət li alət kimi xid məti nə tə siri ol acaq dır.
Bey nəl xalq Hü quq şü nas lar Ko mis si ya sı, ha zır la dığı he sa batın nə ti cə ləri nə əsasən Və kil lər Kol le gi ya sı və mü va fiq döv lət or qan ları na aşağı dakı ad dım ları at mağı töv siy yə edir: Vəkillərə qarşı təzyiqlər • Bü tün döv lətin qu rum ları — icra, qa nun ve ri ci, məh kə mə və di gər döv lət qu rum ları — tə rəfin dən və kil lərin rolu və müs tə qil li yi nə hör mət lə ya na şıl- ma lı dır. Heç bir ic ra e di ci və ya məh kə mə or qanı və kil lərə bey nəl xalq sə- viy yə də ta nı nan pe şə və zi fə ləri, stan dart ları və eti ka sı çər çi və sin də et di yi hə rə kət lərə görə ci na yət, in zi bati, iq ti sadi və ya di gər sank si ya lar tət biq et mə mə li və ya on lara bu ba rə də hədə-qorxu gəl mə mə li dir. • Və kil lərin müş tə ri ləri ni təm sil et mə və zi fə si hör mət lə qar şı lan ma lı dır; və- kil lər, si ya si möv qeyi hö kü mət lə zid di yət təş kil edən şəxs ləri təm sil edər- kən, on lar la və ya on ların tö rət dik ləri iş lər lə ey ni ləş di ril mə mə li dir lər. • Hö kü mətin ic ra e di ci or qan ları Və kil lər Kol le gi ya sı və və kil lər ilə qar şı lıq- lı məs lə hət ləş mə və əmək daş lıq et mə li və on ların hər han sı hədə-qorxu, ma neə, tə qib və ya di gər mü da xi lə lər dən qo run ma sı üçün va cib ad dım lar at ma lı dır lar. Vəkillər Kollegiyasının müstəqilliyi və rolu • Və kil lər Kol le gi ya sı və kil lik pe şə si nin ida rə edil mə sin dəki rolunu bir da ha nə zər dən ke çir mə li dir. Kol le gi ya məs lə hət ləş mə yolu ilə, və kil lərin müs- tə qil li yi prin sipi nə və və kil lik pe şə si nin də yük sək stan dart ları na əsas lan- maq la, və kil lərin hədə-qorxu, ma neə, tə ca vüz və ya di gər mü da xi lə lər dən qo run ma sı və üzv ləri nin de mo kra tik qay da lar la iş ti rakı nın tə min edil mə si üçün da xi li is la hat lar ke çir mə li dir. Bu pro ses Kol le gi ya nın üzv ləri nin, di gər yer li və bey nəl xalq iş ti rak çı lar da da xil ol maq la, eks pert lər, aka de mik lər, məh kə mə və Əd liy yə Na zir li yi üzv ləri nin, həm çi nin əd liy yə sis te min də ça- lışan di gər mü tə xəs sis lər, in san hü quq ları, əda lət mü ha kimə si sa hə sin də fə a liy yət gös tə rən yer li və bey nəl xalq və tən daş cə miy yəti və bey nəl xalq təş ki lat ların üzv ləri nin iş ti rakı ilə hə yata ke çi ril mə li dir. • Və kil lər Kol le gi ya sı öz üzv ləri və ic ti ma iy yət qar şı sın da şəf faf lığı ar tır ma- lı dır. Bu nun üçün, sə mə rə li şə kil də fə a liy yət gös tə rən İn ter net sə hi fə si nin ya ra dıl ma sı və ora ya Və kil lər Kol le gi ya sı nın işi, və kil li yin tən zim lən mə si, ix ti sas və in ti bati ic ra at haq qın da qay da ların, Kol le gi ya nın fə a liy yəti haq- qın da he sa bat ların və üzv lər üçün stan dart lar və pro se dur lar haq qın da va cib əhəm iy yət kəsb edən sə nəd lər yer ləş di ril mə li dir. • Və kil lər Kol le gi ya sı və kil lik pe şə si nin və ix ti sasa yi yə lən mə pro sesi nin təb liği va si tə si lə, Azər bay canın bü tün re gi on ların da in san hü quq ları nın MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 42 po zuntu su ha lı baş ve rər sə əda lətə ça tım lı lıq prin sipi ni və sə mə rə li mü- da fiə va si tə ləri nə çıxış hü ququ nu rəh bər tutaraq hü quqi xid mət gös tə- rən ki fa yət qə dər və kilin fə a liy yət gös tər mə si ni tə min et mə li dir. Həm çi nin, Kol le gi ya və kil lərin əda lət li məh kə mə araş dır ma sı hü ququ na uy ğun ola raq ci na yət iş lərin də müs tə qil və sə mə rə li hü quqi xid mət lər gös tər mə si ni tə min et mə li dir. • Və kil lər və Və kil lik Fə a liy yəti haq qın da Qa nuna əsasən Və kil lər Kol le gi ya sı- nın seç ki li or qan ları na seç ki lər vaxt lı-vaxtın da keçi ril mə li dir; Heç bir seç kili və zi fə qa nun da nə zər də tu tul duğu müd dət dən çox da vam edə bil məz. • Qa nunun tə ləbi nə əsasən Ümu mi Yı ğın caq və Konf rans kimi keçi ril mə si va cib ic las ların le gi tim li yi ni şüb hə al tına al ma maq üçün bu cür təd bir lərin vaxtın da ke çi ril mə si nə xü susi diq qət edil mə li dir. • Və kil lər Kol le gi ya sı və onun or qan ları və kil lik pe şə si nin ida rə edil mə si üçün qa nuna uy ğun ol araq, zə ruri olan bütün qaydaları və prosedurları qəbul et məlidirlər; Bu qay da lar və pro se dur lar hər kəsin əl də edə bilə cə yi şə kil də olub, və kil lərin rolu ilə bağ lı bey nəl xalq hü quqa və stan dartlara uy ğun ol ma lı dır.
• İx ti sas Ko mis si ya sı nın ins ti tu si o nal müs tə qil li yi ni tə min et mək üçün Ko- mis si ya nı tən zim lə yən qa nun ve ri ci lik ba za sın da is la hat lar edil mə li dir; İx ti sas Ko mis si ya sı nı üzv ləri nin ha mı sı nın və kil ol ma dığı nı nə zərə al araq, bey nəl xalq stan dart lara əsa sən, onun bü tün üzv ləri Və kil lər Kol le gi ya sı nın üzv lərin dən se çil mə li dir. • Xüsusi olaraq ix ti sas im ta han ları üçün nə zər də tu tul muş qay da lar və tə li- mat lar tək mil ləş di ril mə li və ic ti ma iy yət üçün əl ça tan edil mə li dir. Ey ni za- man da, im ta han ların ke çi ril mə qay da sı tək mil ləş di ril mə li və ida rə et mə də ayrı-seç ki li yə yol ve ril mə dən yük sək sə riş tə gös tə rən na mi zəd lərin Kol le- gi ya ya da xil ol ma sı na im kan ya ra dıl ma lı dır. İx ti sas Ko mis si ya sı nın üzv ləri im ta han ların ke çi ril mə sin də bu qay da lara cid di şə kil də ri a yət et mə li dir lər. İm ta han lar əda lət li və ob yek tiv li yi şüb hə do ğur ma yan, eti bar lı və şəf faf for ma da ke çi ril mə li dir. • Na mi zəd lərin qiy mət lən di ril mə si sis temi tək mil ləş di ril mə li dir. Bu qay da lar həm və kil lərin, həm də və kil li yə na mi zəd lərin im ta hanı keç mək üçün han sı bilik və ba ca rıq lara sa hib ol ma ları na da ir mə lu mat lan dır mağa xid mət et- mə li dir. İntizam icraatı • İn ti zam ic ra atı əda lət li, ob yek tiv və Azər bay can da və kil lərin müs tə qil li yi- ni mü da fiə et mə məq sədi güd mə li dir; yük sək pe şə kar lıq stan dart ları nın, bü töv lü yün və və kil lərin müs tə qil li yi nin tə min edil mə sin dən baş qa di gər məq səd lərə xid mət edən in ti zam ic ra atı is tis na edil mə li dir. • İn ti zam or qan ları və kil lərin in ti zam ic ra atı na sə bəb ola bil əcək etik ol ma- yan davra nış for ma ları nın və və kil lik dən çıxa rıl mağa sə bəb olan əsas ların ay dın tə limat ları nı özün də eh tiva edən stan dart ları tək mil ləş dir mə li dir. Bu stan dart lar bey nəl xalq hü quq və stan dart lara uy ğun ol ma lı və prak ti- ka da qə ti şə kil də tət biq edil mə li dir. • İn ti zam ic ra atına mə ruz qa lan və kil lərin pro ses su al hü quq ları tə rəf lərin bə ra bər çə kiş mə prin sipi əsasın da, həmin və kilin təq di mat ları nı nə zə rə MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 43 alan fakt ların qə rəz siz və müs tə qil qiy mət lən di ril mə si va si tə si lə tə min edil- mə li dir. Və kil lərin iş də iş ti rak ları nı tə min et mək və mü da fi ə ləri nə ki fa yət qə dər ha zır lan ma ları üçün, on lar ba rə lərin də çıxa rıl acaq işin ic la sı ba rə də vaxtın da mə lu mat lan dı rıl ma lı dır lar. • İn ti zam sank si ya ları nın tət biqi ni tə min edən qə rar lar əsas lan dı rıl ma lı və apel lya si ya or qan ları tə rəfin dən ət raf lı öy rə nil mə si və Etik Davra nış Ko- dek si nin tək mil ləş di ril miş şə kil də tət biqi ba rə də mə lu mat ve ril mə si üçün ic ti ma iy yətə açıq ol ma lı dır.
Digər Komissiya Üzvləri: Prof. Kyon-Van An, Koreya Respublikası Hakim Adolfo Azkuna, Filippin Cənab Məhəmməd Əl-Hassani, Suriya Dr . Katerina de Albukerke, Portuqaliya Cənab Əbdüləziz Benzakur, Mərakeş Hakim İan Binni, Kanada Cənab Hakim Nikolas Bratsa, Birləşmiş Krallıq Prof . Migel Karbonel, Meksika Hakim Moses Çinhengo, Zimbabve Hakim Elizabet İvat, Avstraliya Canab Roberto Garreton, Çili Prof. Mihelo Hansungule, Zambiya Xanım Gulnora İşanxanova, Özbəkistan Cənab Şavan Cabarin, Fələstin Hakim Kaltum Kennou, Tunis Prof. Devid Kretsmer, İsrail Prof . Sezar Landa, Peru Hakim Ketil Lund, Norveç
Noyabr 2016-cı il (yenilənmiş siyahı üçün www.icj.org/commission ünvanına müraciət etməyinizi xahiş edirik)
Cənab Prof. Naycl Rodli, Birləşmiş Krallıq Vitse -Prezident: Prof. Robert Goldman, Amerika Birləşmiş Ştatları Hakim Mişel Rive, Kanada
Prof . Karlos Ayala, Venesuela Hakim Azhar Kaçalia, Cənubi Afrika Hakim Radmila Diçic, Serbiya Prof. Cenny E. Goldşmit, Niderland Xanım Imrana Cəlal, Fici Xanım Hina Cilani, Pakistan Cənab Belisariu dus Santus Junior, Braziliya Növbətçi İcraedici Komitə: Prof. Endryu Klapam, Birləşmiş Krallıq Prof. Marko Sassoli, İsveçrə Hakim Stefan Treksel, İsveçrə Dünyanın bir çox yerindən 60 nəfər tanınmış hakim və hüquqşünası özündə birləşdirən Beynəlxalq Hüquqşünaslar Komissiyası, yerli və beynəlxalq məhkəmə sistemlərinin inkişafı və güclənməsi yolunda hüququn aliliyi prinsipinə riayət edərək, özünəməxsus hüquq təcrübəsi vasitəsi ilə insan hüquqlarının qorunması və təbliğinə töhfələr verir. 1952-ci ildə təsis olunan BHK, beş qitədə fəaliyyət göstərməklə, beynəlxalq insan hüquqları və humanitar hüququn müddəalarının mütərəqqi inkişafı və səmərəli həyata keçirilməsi; insanların mülki, siyasi, iqtisadi, mədəni və sosial hüquqlarının realizə edilməsi; hakimiyyətin bölgüsü prinsipinin mühafi zəsi; və məhkəmə sistemi və hüquqşünaslıq peşəsinin müstəqilliyinin təmini uğrunda çalışır. ® Müdafi əsiz müdafi əçilər: Azərbaycanda vəkillik sənətinin sistematik problemləri — BHK-nın missiya hesabatı, 2016. © Müəllif ik hüququ Beynəlxalq Hüquqşünaslar Komissiyasına məxsusdur, 2016 Qrafi k dizayn və tərtib: Yevqeni Ten BHK ona məxsus istənilən nəşrin hər hansı hissəsinin xəbərdarlıq edildikdən və istifadə edilən hissənin sürətinin çıxarış edilərək göstərilən baş ofi s ünvanına göndərildikdən sonra sərbəst yayımına icazə verir: International Commission of Jurists P.O. Box 91, 33, Rue des Bains, Geneva, Switzerland Hakim Kinisil Mabuza, Svazilənd Hakim Xose Antonio Martin Payin, İspaniya Hakim Çarlz Mkandavayr, Malavi Canab Katurima M’İnoti, Keniya Hakim İvon Mokgoro, Cənubi Afrika Hakim Sanci Monageng, Botsvana Hakim Tamara Morsçakova, Rusiya Xanım Karinna Moskalenko, Rusiya Hakim Egbert Mayyer, Niderland Hakim Con Lorens O’Mili, Avstraliya Hakim Fatsah Ogerguz, Əlcəzair Dr. Yarna Petman, Finlandiya Prof . Monika Pinto, Argentina Prof . Viktor Rodrigez Ressia, Kosta Rika Hakim Acit Prakaş Şah, Hindistan Canab Raci Surani, Fələstin Hakim Filip Teksye, Fransa Prof. Rodrigo Uprimni Yepes, Kolumbiya Müdafi əsiz müdafi əçilər: Azərbaycanda vəkillik sənətinin sistematik problemləri BHK Missiya Hesabatı 2016 ISBN 978-92-9037-244-8 Document Outline
Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|