MüƏLLİF: ustad şƏHİd müRTƏza müTƏHHƏRİ TƏRCÜMƏ edəN: İslamşÜnas ağabala mehdiyev kitabın adı: Kamil insan

Gərət əz dəst bərayəd dəhəni şirin kun
Mərdi an nist ke moşti bezəni bər dəhəni.
Yə
᾽
ni: Əgər əlindən bir iş gəlirsə birinin ağzını şirin et, kişilik kiminsə ağzına yumruq vurmaqda deyil.
Kişilik güc və qüdrət, yumruğunu düyünləyib birinin ağzına vurması deyil. Qüdrət budur ki, insan nəfsani istəklərinə 
baxmayaraq, öz yerinə başqalarının ağzını şirin etsin!
Mövlana deyir:
Vəqte xəşmo vəqte şəhvət mərd ku?
Talebe mərdi çeninəm kube ku.
Yə
᾽
ni: Kişilik qəzəb və şəhvət hissləri baş qaldıranda zahir olur? Mən küçə-küçə gəzib belə bir kişi axtarıram.
Mövlana burada kişiliyi qiymətləndirərək deyir ki, qəzəb və şəhvət hissləri baş qaldıranda kişilik harada olur? 
Kişi odur ki, qəzəbi alovlanaraq aşıb-daşanda güclü iradəyə malik olmuş olsun və qəzəb adlı bu alovun müqabilində 
dayansın. Həmçinin şəhvət hissi oyanaraq insanın ixtiyarını əlindən almaq istəyəndə o, bu qüvvə müqabilində qiyam 
etsin. Bunları güc və qüdrət adlandırırlar. Əgər əxlaq alimlərinin əxlaqi gözəllik, Niçenin isə zəiflik adlandıraraq rədd 
etdiyi sifətləri düzgün mülahizə etsək, onların hamısının qüdrət olduğunu görərik. Əlbəttə mən, əslində qüdrət deyil, 
zəiflik olan bir sıra xüsusiyyətlərin bə
᾽
zən qüdrətlə səhv salınmasını e
᾽
tiraf edirəm. Buna görə də əxlaq alimləri həmişə 
deyirlər ki, qayğıkeşlik hissləri həmişə əql və imanla birgə olmalıdır, yə
᾽
ni insanın atifi hisslərinin hardasa oyanması 
kifayət etmir, onu əqli me
᾽
yarlarla ölçmək və məntiqi olub-olmamasını müəyyənləşdirmək lazımdır.
YERLİ VƏ YERSİZ QAYĞILAR
İndi isə sizin üçün Sə
᾽
dinin bir şe
᾽
rini və Qur
᾽
anın bir ayəsini oxuyacağam. Sə
᾽
dinin şe
᾽
ri budur:
Tərəhhom bər pələnge tizdəndan
Setəmkari bovəd bər qusfəndan.
Yə
᾽
ni: İti dişli pələngə rəhm etmək, qoyunlara zülm etmək deməkdir.
Sə
᾽
di bu şe
᾽
rdə deyir ki, bir sürü qoyunu yırtmış canavarı tutub öldürmək istəyəndə ürəyi yumşalaraq canavara 
yazığı gələn şəxs, digər bir mə
᾽
nada daşürəklilik və rəhimsizlik etdiyini başa düşməlidir. Əlbəttə bu bir məsəldir. Onun 
məqsədi budur ki, zalım insana rəhm etmək məzlum insanlara zülm etmək deməkdir. Adətən zəif insanlar zalımlara 
rəhm edirlər.
Əvvəldə qeyd etdiyim Qur
᾽
an ayəsi isə zinakar kişi və arvad barəsindədir. İslamda, evli kişinin zina etməsinin cəzası 
daşqalaqdır. Zinakar ərli arvadın da cəzası belədir. Qur
᾽
an buyurur ki, zina etmiş həmin şəxsləri cəzalandırın və bir 

---

77
Kamilliyə doğru Wap.IXLAS.Az
qrup mö
᾽
min mütləq bu cəza mərasimində iştirak etsin. Belə yerlərdə bir də görürsən, cəmiyyətin ümumi və yüksək 
mənafelərini fikirləşməyən zəif ruhlu insanlar hissə qapılaraq həmin şəxslərin cəzalandırılmamalarını və ya e
᾽
dam 
edilməmələrini istəyirlər. Bir də görürsən ki, onlar «bunlara yazığınız gəlsin; bu işi görməməyiniz yaxşı olar» kimi 
ifadələr işlədirlər. Qur
᾽
an buyurur: