MüƏLLİF: ustad şƏHİd müRTƏza müTƏHHƏRİ TƏRCÜMƏ edəN: İslamşÜnas ağabala mehdiyev kitabın adı: Kamil insan

«Onlar, Allahı çağırmaq, istiğfar edərək Onda qərq 
olmaqla yanaşı, batinlərində bağışlanma mehi əsir.» 
Yə
᾽
ni onlar bağışlandıqlarını hiss edir, duyurlar.
O həzrət başqa bir yerdə belə buyurur: 
«Bütün dövrlərdə fikir və batinlərində öz Allahları ilə söhbət edən, Onu 
dinləyən insanlar vardır.»
Yə
᾽
ni Allah onların fikir və ağıllarında onlarla danışır.
Deməli, islamda Allahı, varlıq aləminin vasitələri olan mələkləri, ilahi feyz və bərəkətin bizlərə çatmasında digər 
vasitələr olan peyğəmbərləri və Allah övliyalarını tanımaq, bu dünyaya nə üçün gəldiyimizi və hara getdiyimizi bilmək 
və həmçinin istər-istəməz hamının Allaha doğru qayıdacağını (yə
᾽
ni mə
᾽
adı) dərk etmək əsasdır. Həqiqət və gerçəkliklərə 
iman gətirmək əsasdır və bu, əsaslı olmaqla yanaşı həm də islam ideologiyasının əqli və e
᾽
tiqadi təməlidir. Tam əsaslı 
olan iman, ideologiya üçün çox gözəl əqli və e
᾽
tiqadi təməl ola bilər. Buna görə də heç vaxt nə əməli imana və nə də 
imanı əmələ qurban verməyin. Bunların heç biri digərinə qurban verilməməlidir. Filosofların «kamil insan»ı, ümumi 
götürdükdə kamil deyil, naqis insandır. Naqis insandan məqsədimiz budur ki, o, kamalın bir hissəsinə malikdir. Onların 
əqli kamalı əsas hesab etmələri düzgün fikirdir, amma insani kamilliyin digər cəhətlərinə göz yumaraq bütün kamilliyi 
əqli kamillikdə axtarmaları, onların «kamil insan»larını «yarımkamil» yə
᾽
ni naqis edib. Filosofların «kamil insan»ı 
yalnız bilik heykəlidir. O, yalnız bilir. Belə ki, onların fərz etdikdləri kamil insan hər şeyi yaxşı bilən bir varlıqdır. 
Həmin insan şövq, hərəkət, hərarət, gözəllik və digər başqa şeylərə malik olmayan, yalnız və yalnız bilən varlıqdır. 
İslam baxımından bacarığı yalnız bilmək olan və elmi bütün varlığı əhatə edən, necə deyərlər «bir küncdə oturmuş 
dünya» olan varlıq kamil deyil, naqis, yə
᾽
ni yarımkamildir.
İmam Musa ibni Cə
᾽
fər (ə)-ın filosofların sözlərinin düz olan hissəsini təsdiqləyən, əqlin dəyəri barəsindəki rəvayətini 
oxumağa fürsət yoxdur. Əlbəttə bu barədə çox söz var. Bu barədə danışmaq istəsək bir iki gün vaxt lazımdır. Buna görə 
də, bu məktəb barəsindəki söhbətimizi burada sona çatdırırıq.

---

44
Kamilliyə doğru Wap.IXLAS.Az