MüƏllifdən II
VFƏSİL. США YƏT TƏQİBİ VƏ CİNA YƏT TƏQİBİ ÜZRƏ İCRAA ТШ APARILMASI
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VFƏSİL. США YƏT TƏQİBİ VƏ CİNA YƏT TƏQİBİ ÜZRƏ İCRAA ТШ APARILMASI
- Mirağa Cəfərquliyev
VFƏSİL. США YƏT TƏQİBİ VƏ CİNA YƏT TƏQİBİ ÜZRƏ İCRAA ТШ APARILMASI publikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdə müəyyən edilən müvafiq məhkəmənin, prokurorun və müstəntiqin üzərinə düşür.
Cinayət təqibi üzrə icraatın tezliyinin təmin olunması. Cinayət təqibi üzrə icraatın vaxtında və əsaslı başlanması cinayət mühakimə icraatının vəzifələrinin müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilməsini təmin etməklə yanaşı, sosial birgəyaşayış qaydalarının sarsılmazlığına vətəndaşların inamını və ədalət mühakiməsi orqanlarının nüfuzunu artırır, qanunçuluğun möhkəmləndirilməsinə kömək edir. Cinayət təqibi üzrə icraat təhqiqatçı, müstəntiq, prokuror və ya məhkəmə tərəfindən cinayət-prosessual qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş müddətlərdə elə başlamalı və qurtarmalıdır ki, sübutlann vaxtında əldə olunması və tədqiq edilməsi təmin olunsun; şəxslər onlara ittiham elan olunmasını, işlərinə baxılmasını yə pozulmuş hüquqlarının bərpasını həddən artıq uzun müddət gözləməsinlər. Yuxarıda sadalanan şərtlərə əməl edərək cinayət prosesini həyata keçirən orqan hər bir halda çalışmalıdır ki: haqqında həbs, ev dustaqlığı və ya girov qismində qətimkan tədbiri seçilmiş təqsirləndirilən şəxs qətimkan tədbiri seçildikdən sonra CPM-in 158 və 159-cu maddələrində nəzərdə tutulmuş müddətlər keçənədək ittihamın əsaslılığının müəyyən olunması üçün məhkəmə qarşısında dayana və məhkəmə baxışından keçə bilsin; hər hansı cinayət işi başlandığı andan CPM-in 218- ci maddəsində nəzərdə tutulmuş müddətlərdə ittiham aktı ilə məhkəməyə göndərilsin və ya cinayət təqibinə xitam verilsin; məhkəməyə daxil olmuş hər hansı cinayət işinə, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraat üzrə materiala və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayətə, habelə çı- xanlmış hökm və məhkəmənin digər qərarlarına dair şikayət və protestlərə CPM-in 298.2, 301.4, 391.1, 419.3, 426.2 və 427.1-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş müddətlərdə baxılmağa başlansın. Yeni cinayət-prosessual qanunvericilikdə müstəsna əhəmiyyət daşıyan bir yenilik nəzəri cəlb edir. Bu son dərəcədə düşünülmüş və vacib müddəa ondan ibarətdir ki, təqsirləndirilən şəxsin cinayət prosesini həyata keçirən orqandan gizlənməsi, cinayət təqibi üzrə icraatın dayandırılmasına səbəb olan digər hallar olduğu müddət, habelə cinayət işinin ona təqdim olunmuş materiallan ilə tanış olduğu müddət CPM- in 48.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş müddətlərə daxil deyildir. Ancaq buna baxmayaraq, nəzərdən qaçırmaq lazım deyil ki, şəxs ci
Mirağa Cəfərquliyev nayət
İŞİ Üzrə məhkəməyədək icraatda CPM-in 158 və 159-cu maddələrində göstərilmiş müddətdən artıq həbsdə qalarsa, ona dəymiş mənəvi ziyana görə pul kompensasiyasını almaq hüququna malikdir və bu kompensasiya cinayət işi üzrə çıxarılmış qərardan asılı olmayaraq, mülki mühakimə icraatı qaydasında həll edilir. 5. Cinayət təqibi üzrə icraatın birləşdirilməsi və yaxud ayrılması. Cinayət prosesində cinayət təqibi üzrə icraatın birləşdirilməsi dedikdə yalnız bir neçə şəxsin bir cinayəti birlikdə törətməkdə ittiham olun- malan üzrə cinayət təqibi və ya bir şəxsin bir neçə cinayəti törətməsi barədə cinayət təqibinin bir icraatda birləşdirilməsinə qanunda yol verilməsi başa düşülür. Belə olan halda artıq aydın olur ki, müxtəlif cinayətlər törətmiş şəxslərin hər hansı cinayəti birgə və ya mütəşəkkil dəstənin tərkibində törətməsi hallan istisna olunmaqla, həmin şəxslərə qarşı ittihamın bir cinayət işində birləşdirilməsinə qanunla yol verilmir. Qanunvericilikdə bütün bəhanələrin qarşısı əvvəlcədən alınaraq, birmənalı qaydada qeyd edilmişdir ki, toplanmış materiallann həcminin böyüklüyünə və ya təqsirləndirilən şəxslərin sayının çoxluğuna görə işin məhkəmə baxışını gecikdirən və ya başqa formada çətinlik yaradan ittihamlar bir icraatda birləşdirilməməlidir. Cinayət mühakimə icraatında bir sıra kateqoriya işlər mövcuddur ki, onların bir icraatda birləşdirilməsinə qanunda qəti surətdə qadağa qoyulmuşdur. Cinayət-Prosessual Məcəllənin 49-cu maddəsinin tələbinə görə aşağıdakı işlər bir icraatda birləşdirilə bilməz: -
cinayətin törədilməsi ilə onun gizlədilməsi və ya xəbər verilməməsinə dair ittihamlar üzrə; -
ictimai və ya ictimai-xüsusi ittiham qaydasında həyata keçirilən ittihamlar üzrə; -
bütün ittihamlar üzrə. Bu da aydındır ki, cinayət işi üzrə icraatın birləşdirilməsi yalnız müstəntiqin və ya prokurorun qəran ilə, xüsusi ittiham qaydasında icraat isə məhkəmənin qərarı əsasında həyata keçirilə bilər. Cinayət prosesində cinayət təqibi üzrə icraatın birləşdirilməsi ilə yanaşı onun ayniması da müvafiq qanun çərçivəsində nizamlanmışdır. Yəni cinayət təqibi ilə bağlı bütün hallann hərtərəfli, tam, obyektiv və vaxtın
у FƏSİL США YƏT TƏQİBİ VƏ CİNA YƏT TƏQİBİ ÜZRƏ İCRAA TIN APARILMASI da baxılmasına mane olmayan və onun xarakterinə görə ayrıca baxılması mümkün olan bütün hallarda və ən başlıcası buna belə bir zərurət yaranarsa, cinayət təqibi üzrə icraatın ayrılmasına yol verilir. Qanunda elə hallar da nəzərdə tutulub ki, onlann mövcudluğunu cinayət təqibi üzrə icraatın ayrılmasına birbaşa göstəriş kimi qəbul etmək lazımdır. Cinayət qanunu ilə nəzərdə tutulmuş əməlin törədilməsində iştirak etmiş cinayət məsuliyyətinə cəlb etməyə imkan verən yaş həddinə çatmayan şəxs digər şəxslərlə birlikdə cinayət təqibinə məruz qalarsa, onun barəsindəki icraat ibtidai araşdırma zamanı mümkün qədər ayrıca icraata ayrılmalıdır. Cinayət təqibi üzrə icraatın ayniması müstəntiqin, prokurorun və ya məhkəmənin qəran ilə həyata keçirilir.
ensiklopediyasında protokolun mənası “hər hansı faktiki hallann qeyd edildiyi rəsmi sənəd” kimi verilmişdir. Cinayət-Prosessual Məcəlləsinin kom- mentariyasında isə protokolun mahiyyəti daha geniş açıqlanaraq göstərilmişdir ki, cinayət prosesində protokol dedikdə, cinayət prosesini həyata keçirən orqanlar tərəfindən həyata keçirilən istintaq və prosessual hərəkətin (hərəkətlərin) gedişinin, məzmununun və nəticələrinin əks etdirilməsi üçün tərtib olunan prosessual sənəd başa düşülür. Protokol məlumat-əksetdirici xarakter daşıyan prosessual sənədlərin ən geniş yayılmış növüdür. Qərar, hökm və digər sənədlər sərəncamverici xarakter daşıdığı halda, protokol isə özündə heç bir göstəriş ehtiya etmir, yalnız konkret cinayət-prosessual hərəkətin (hərəkətlərin) edildiyi faktını təsdiqləyir, onun gedişini və nəticələrini əks etdirir. Cinayət-prosessual qanunvericiliyin tələblərinə müvafiq olaraq cinayət təqibi üzrə apanlan prosessual hərəkətlərin gedişi və nəticələri protokol və digər yazılı sənədlərdə, habelə tərkib hissəsi kimi onlara əlavə olunan fotoqrafık neqativlərdə, fotoşəkillərdə, diapozitivlərdə, audioyazılarda, fonoqramlar- da, video və kino çəkiliş lentlərində, planlarda, sxemlərdə, izlərin surətlərində və basmalarda, rəsmlərdə, elektron və digər məlumat daşıyıcı- lannda əks olunmalıdır. Bu protokollaşdınima, bir qayda olaraq, cinayət prosesini həyata keçirən orqan tərəfindən təmin edilməlidir. Adı çəkilən protokol əllə tərtib edilə, çap oluna, digər texniki vasitələrdən, 0 cümlədən elektron texnikasından (kompüterdən) istifadə etməklə tərtib edilə bilər. Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|