Mühazirə kursu а з я р бай ж ан р е с публика

momenti deyilir və
p^_m
(və ya
^pmS
) ilə işarə olunur.

Elektronun öz oxu ətrafında fırlanması nəticəsində malik olduğu mexaniki impuls momentinə onun spini deyilir və ^L

(və ya
^LS ) ilə işarə olunur.

Müasir nəzəriyyəyə görə elektronun spini onun öz oxu ətrafında fırlanması ilə əlaqədar olmayıb, ona xas olan bir xüsusiyyətdir. Yəni, elektronun kütləsi, yükü olduğu kimi spini də vardır. Bütün elementar zərrəciklərin spini vardır.


Şəkil 21.7

260

Atomun ümumi maqnit momenti atoma daxil olan elektronların orbital və spin maqnit momentlərinin cəminə bərabərdir:

^pa ^{  p}m ^{  p}ms
(21.22)

Nüvənin maqnit momenti minlərlə dəfə kiçik olduğundan onları nəzərə almamaq olar.

Molekul atomlardan təşkil olunduğu üçün molekulun maqnit momenti atomların maqnit momentlərinin cəminə bərabərdir.
Atom və molekulların maqnit momentlərinə malik olması Ştern və Herlax tərəfindən təcrübi yolla təyin edilmişdir.

MÜHAZIRƏ 22

Maddə daxilində statik elektrik sahəsi

1. 
   Xarici elektrostatik sahədə dipolun enerjisi. Əgər dipolu bircins elektrik sahəsində yerləşdirsək dipolu əmələ gətirən +q və -q yüklərinə işarəcə əks, qiymətcə bərabər qüvvələr təsir edəcəkdir (şəkil 22.1).
   

Şəkil 22.1

Bu qüvvələr qolu lsin olan, yəni dipolun sahəyə nisbətən yönəlməsindən asılı cüt qüvvələri əmələ gətirir. Modulu qE olan hər bir qüvvəni qola vurmaqla dipola təsir edən cüt qüvvənin momentini alarıq:

→
M=qE lsin=pEsin (22.1) Burada p -dipolun elektrik monentidir. (22.1) ifadəsini vektori

şəkildə yaza bilərik
M  ^{→ →}

(22.2)

pE
(22.2) momenti dipolu elə döndərməyə çalışır ki, p momenti sahə istiqamətində yönəlsin. p və E vektorları arasındakı bucağı d qədər artırmaq üçün elektrik sahəsində dipola təsit edən qüvvələrə qarşı dA=M d = pEsin d işini görmək lazımdır. Bu iş dipolun elektrik sahəsində malik olduğu potensial enerjinin artmasına sərf olunur.
dW= pEsin d (22.3)
262

bunu inteqrallamaqla dipolun elektrik sahəsində malik olduğu enerji üçün ifadəni alarıq:
dW=- pEcos +const
nəhayət const=0 qəbul etsək alarıq:
dW=- pEcos =-pE (22.4) const üçün belə qiyməti seçməklə fərz edirik ki, dipol sahəyə perpendikulyar yönəldikdə enerjisi sıfra bərabər olur. –pE bərabər olan ən kiçik qiyməti dipol sahə istiqamətində yönəldikdə, pE bərabər olan ən böyük qiyməti sahənin əksinə yönəldikdə malik olur. Qeyd edək ki, qeyri bircins sahədə dipola fırlanma momentindən başqa, dipolu daha güclü sahə oblastına çəkən, və ya itələyən qüvvə də təsir göstərir.

2.