Fakültə: Pedaqoji
İxtisas: Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimliyi
Kurs: I
Fənn: Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya
Müəllim: Xuraman Hacizadə
Mövzu: Azərbaycan dilinin üslubiyyatı. Ədəbi dilin işgüzar üslubu və onun özəllikləri.
Müasir Azərbaycan dilinin xarakterik cəhətlərindən biri də onun müxtəlif üslublara malik olmasıdır. Üslub sözü çox mənalarda işlədilir. Məsələn, dilin üslubu, yazıçının üslubu və s. Dilin üslubu ilə yaıçının üslubları eyni anlayış deyildir. Dilin üslubu dedukdə ümuni üslub nəzərdə tutulur. Yazıçının üslubu isə fərdi üslubdur.
Dilin üslubları müxtəlif səbəblər nəticəsində yaranır. Hər şüydən əvvəl bu insan fəaliyyətinin müxtəlif sahələri ilə əlaqəli olub bu və ya başqa şəraitdə fikrin ifadə olunması üçün dil vasitələrindən istifadə edərkən yaranır. Hər bir üslub dilin milli xüsusiyyətləri əsasında qurulur. Bunların yaranmasında görkəmli yazışıların, alim, tanınmış ziyalı və söz ustalarının xidmətləri çoxdur.
Azərbaycan ədəbi dilində üslubların yaranması və işlədilməsi tarixi də qədimdir. Görkəmli Azərbaycan şairi Ə. Xaqaninin hələ 800 il əvvəl gəlmə ədəbi dil materiallarına əsaslanaraq verdiyi funksional üslubi bölgü elə Azərbaycan yazıklı ədəbi dilinin ilkin formalaşma mərhələsinə də şamil edilə bilər. Amma üslubların tarixi qədim olsa da, bir elm kimi üslubiyyatın tarixi XX əsrin 20-ci illərindən başlayır. Üslubiyyatın bir elm sahəsi kimi bünövrəsini Praqa fuhksional dilçilik məktəbinin banisi görkəmli dilçi Villem Matezius, onun həmkarları V. Skaliçka, B. Havranek və başqaları dilin özünü funksional fəaliyyət prosesində götürürlər. Onlar əslində üslubla funksional dil anlayışlarını eyniləşdirirlər.
Üslub termini ərəbcə tərz, ifadə tərzi, üsul mənasındadır. Üslub geniş anlayışdır. Bu gün akademik üslub, arxaik üslub, dialoq üslubu, monoloq üslubu, janr üslubu, realist üslub, romantik üslub, funksional üslub, bədii üslub, elmi üslub və s. üslub növləri vardır.
Üslubları öyrənən üslubiyyat elmi ilə bağlı görkəmli dilçi alim, prof. Ə. Dəmirçizadə yazır: “Üslubiyyat dilin ifadəlilik vasitələrinin məqsədəuyğun surətdə istifadə edilmə qayda və qanunlarından, xüsusiyyət və əlamətlərindən,
Dostları ilə paylaş: |
