267
h yata keçirilir. Sulfit anhidridinin qovulma prosesi kalona
bilavasit isti su buxarının verilm si il intensivl
diril
bil r. Qovma zamanı bisulfitin parçalanması il yana ı
ammonyak v suyun ayrılması il dig r ammonium
duzlarının da qism n parçalanma prosesi d ba ver
bil r. Duz m hlulu il soyudulan 11 soyuducusunda su
buxarının kondensl
dirilm si il ammonyak tutulur.
Alınan kondensat absorbentin doydurulmasına s rf
olunur. N m sulfit anhidridi ammonyak v suyun
kondensl
dirilm sind n sonra 13 vakuum nasosuna
verilir. Sonra qazlar silikagel il doldurulmu 14
kalonunda son qurudulma prosesin düçar edilir.
Qurudulmu sulfit anhidridi yenid n sulfat anhidridinin
alınması prosesin qaytarılır. 10 kalonunun kub
hiss sind n ayrılan sulfit m hlulu 12 soyuducusunu
keçm kl 3 kalonunun suvarılmasında istifad olunur.
Ammonium sulfatın toplanması d r c sind n asılı olaraq
3 kalonunun kubundan m hlulun bir hiss si tur axınların
kanalizasiya x ttin axıdılır. Bir sıra çatı mayan c h tl ri
(qızdırılmaya istilik s rfi, apparatların tur uyadavamlı
materiallardan hazırlanması) olmasına baxmayaraq bu
üsulun t tbiqi sulfola ma prosesinin praktiki olaraq
tullantısız aparılmasına imkan verir.
268
VI
14
5
8
X
IX
3
7 6
9
IV
V
VIII
VII
V
11
10
4
XI
13
kil 8.14. Sulfit anhidridinin regenerasiyası il
sulfola ma
prosesinin tullantı qazlarının t mizl nm si prosesinin texnoloji
sxemi.
1 – damlaayırıcı; 2 – suvarılan filtr; 3 – Venturi skrubberi; 4 –
kür
killi doldurma; 5 – filtr-dumantutucu; 6 – mexaniki filtr;
7 – nasos; 8,9 – tutumlar; 10 – buxarlandırıcı kalon; 11 –
duzlu su soyuducusu; 12 – istid yi dirici; 13 – vakuum nasos;
14 – quruducu kalon; I – sulfuratordan çıxan qazlar; II –
suvarma m hlulu; III – sulfola maya qaytarılan m hsul; IV –
duzlu su; V – su; VI – proses qaytarılan SO
2
; VII – buxar;
VIII – kondensat; IX – NH
3
; X – atmosfer atılan qazlar; XI –
tur axınlar kanalizasiyaya.
II
I 1
2
III
12
13
269
8.2.2. Avtoklav üsulu il qazların SO
2
–d n
t mizl nm si
Tullantı qazların ammonyak-avtoklav üsulu il
t mizl nm si prosesi çirkli qazların ammonyakın sulu
m hlulu iç risind n buraxılması il SO
2
-nin udulmasına
saslanır. Sonra alınan ammoniumsulfit v bisulfit
avtoklavda 150-160
0
C temperaturda v 0,5-0,6 MPa
t zyiqd parçalanır. N tic d ammonium sulfat v
s rb st kükürd alınır:
NH
3
+H
2
O + SO
2
⎯
⎯
⎯
⎯→
→
→
→
NH
4
HSO
3
....................(8.4)
2NH
3
+H
2
O+SO
2
⎯
⎯
⎯
⎯→
→
→
→
(NH
4
)
2
SO
3
………..…....8.5)
2NH
4
HSO
3
+(NH
4
)
2
SO
3
⎯
⎯
⎯
⎯→
→
→
→
2(NH
4
)
2
SO
4
+S+H
2
O....(8.6)
Burada alınan (NH
4
)
2
SO
4
v S mt
m hsulu kimi d
i l n bil r. Qazların ammonyak-avtoklav üsulu il SO
2
-
d n t mizl nm sinin texnoloji sxemi
kil 8.115 –d
göst rilmi dir. 1 skrubberin 8 v 9 tutumlarından
müvafiq olaraq su v amonyak verilir. Çirkli qazlar 1
skrubberind amonyakın sulu m hlulundan buraxılır v
SO
2
udulur. 1 skrubberinin yuxarısından t mizl nmi
qazlar çıxır. 1 skrubberinin a a ısından ammonium sulfit
v bisulfit m hlulları qarı ı ı 7 nasosu vasit sil 2
filtrpresini keç r k 3 avtoklavına gönd rilir. 3 avtoklavına
reaksiyanı gücl ndirm k üçün 10 tutumundan sulfat
270
tur usu da verilir. 3 avtoklavında ammonium sulfit v
bisulfitin m hlullarının parçalanması prosesi gedir v
s rb st kükürd (99,9% t mizlikd ) ayrılır. 3 avtoklavından
çıxan m hlul 7 nasosu vasit sil 4 vakuum buxarlan-
dırıcı aparatına verilir, burada ammonium sulfat qovulur
v 5 sentrafuqa aparatında kristallik ammonium sulfat
alınır, m hlul is yenid n proses qaytarılır. 6
quruducusunda ammoniumsulfat kristalları qurudulur v
sonrakı emal prosesin gönd rilir.
II
I
1
7 2 7
VI
4
5 6
VII
3
7
III 8
IV 9 V 10
VIII
kil 8.15. Qazların ammonyak-avtoklav üsulu il SO
2
–d n
t mizl nm si prosesinin texnoloji sxemi.
1 – skrubber; 2 – filtrpres; 3 – avtoklav; 4 – vakuum buxarlandırıcı
aparat; 5 – sentrafuqa; 6 – quruducu; 7 – nasoslar; 8,9,10 –
tutumlar; I – çirkli qaz; II – t mizl nmi qazlar; III – su; IV –
amonyak; V – sulfat tur usu; VI – çöküntü; VII – kükürd; VIII –
ammoniumsulfat.