401
10.2.1. Çirkab sularının mexaniki üsulla t mizl nm si
Çirkl nmi suların bütün müasir t l bl r cavab ver
bil n universal t mizl m üsulu h l ki yoxdur. Çirkab
suların bütün m lum t mizl nm üsullarını a a ıdakı
qruplara ayırırlar: mexaniki, kimy vi, fiziki-kimy vi,
termiki, bioloji (biokimy vi). Mexaniki üsullar sas n ilkin
t mizl m zamanı istifad olunur. Bel üsullar sudan
müxt lif ölçülü h ll olmayan qatı ıqların ayrılması
m qs dil istifad olunur. Bu halda a a ıdakı
avadanlıqlardan istifad olunur: torlar, barabanlı torlar,
filtrl r, qumtutanlar, çökdürücül r, nefttutucuları, q tran-
piy-ya tutucuları (
kil 10.2-10.3).
)
b)
kil 10.2 – Çökdürücü: a) çoxyaruslu; b) bo qablı.
402
Çökdürücül r çirkab sularında çök n v üz n kobud
dispers qatı ıqların t mizl nm si üçün istifad olunan
mexaniki t mizl nm üsullarının sas avadanlı ı hesab
olunur. Göst ril n qatı ıqların t mizl nm si üçün
çökdürücü nohurlardan da istifad olunur.
kil 10.3 –
ffafla dırıcı çökdürücü: flokulyasiya kamerası,
çökdürücü zona,
ffafla dırılmı suyu toplamaq üçün qanov,
m rk zi boru, üz n madd l ri ayırmaq üçün qanov,
çöküntül rin çıxardılması üçün boru.
g r çirkli suyun t rkibind olan qatı ıq sudan yüngül
olarsa, onda onu suyun üz rind n ayırırlar, bu halda
çökdürücüy tutucu da deyirl r. Hal-hazırda çirkli suların
t mizl nm sind daha az sah tutan hidrotsiklonlardan
istifad olunur.
403
Çirkab sularının t mizl nm si – çirkab sularının
t rkibind olan z r rli madd l rin da ıdılması v ya
k nar edilm si m qs dil onların emal olunması
prosesidir.
Çirkab sularının çirkl ndiricil rd n azad edilm si
mür kk b bir istehsaldır. H r hansı dig r istehsal
sah l rind oldu u kimi bu istehsal sah sind d
xammal (çirkab suları) v hazır m hsul (t mizl nmi
sular) olur. Çirkab sularının t mizl nm üsullarının
seçilm si çirkl ndirici madd l rin qatılı ından asılıdır. Bu
v ya dig r üsulun t tbiq olunması h r bir konkret halda
çirkl nm nin xarakteri v qatı ıqların z r rlilik d r c si
il mü yy n olunur. Bu üsullar birlikd t tbiq olundu u
halda çirkab sularının t mizl nm si v z r rsizl
diril-
m si kombin olunmu üsul adlanır.
Mexaniki t mizl m üsulunun mahiyy ti ondan
ibar tdir ki, çirkli sular çökdürülm v filtrl m yolu il
mexaniki qarı ıqlardan azad olur. Kobud dispers
hiss cikl r, ölçül rind n asılı olaraq müxt lif konstruksi-
yalı hörm tor, l k, qumtutucu, septikl r, peyin tutucula-
rı, s th çirkl ndiricil ri is - çökdürücül r, nefttutucuları,
benzin-ya tutucuları v s. vasit sil tutulur. Mexaniki
üsul m i
t çirkab suları t rkibind n 60-75%, s naye
404
çirkab suları t rkibind n is 95%- q d r h ll olmayan
qatı ıqların ayrılmasına imkan verir ki, h min qatı ıqlar
da qiym tli qatı ıq kimi istehsalatda istifad olunur.
S naye v m i
t çirkab suları t rkibind h ll olan v h ll
olmayan asılqan hiss cikl r olur. Asılqan qatı ıqlar (b rk v
maye) su il dispers sistem m l g tirir. Asılqan hiss cikl rin
ölçül rind n asılı olaraq m l g l n dispers sisteml ri 3 qrupa
bölürl r: 1) hiss cikl rinin ölçül ri 0,1 mkm-d n böyük olan
kobuddispers sisteml r (suspenziya v emulsiya); 2) hiss -
cikl rinin ölçül ri 0,1 m m - 1 nm h ddind olan kalloid
sisteml r; 3) hiss cikl ri ayrı-ayrı molekul v ya ionların
ölçül rin uy un olan h qiqi m hlullar .
Çirkab sularından asılqan hiss cikl rin k nar edilm si
üçün hidromexaniki süzm (dövrü v fasil siz), çökdürm
(cazib v m rk zd nqaçma qüvv si t siri il ), filtrl m
prosesl rind n istifad olunur. Üsulun seçilm si asılqan
hiss cikl rin ölçüsünd n, fiziki-kimy vi xass l rind n,
qatılı ından, çirkab suyunun s rfind n v lazımi
t mizl m d r c sind n asılı olur.
Süzg cd n keçirm v durultma.
Çirkab sularının t rkibind olan mineral v üzvi
çirkl ndiricil ri (0,20-0,25mm) ayırmaq üçün qumtutucula-
405
rından v kobuddispers qatı ıqları t mizl m k m qs dil
çökdürm kl durultma üsulundan istifad olunur.
Çökdürücül r horizontal, vertikal, radial, naziklaylı
(boru v lövh
killi) növl rd hazırlanır. Horizontal
çökdürücül r iki v ya daha çox eyni zamanda i l y n
bölm l ri olan düzbucaqlı rezervuarlardan ibar tdir
(
k.10.4, ). Su çökdürücünün bir t r find n dig r
t r fin do ru h r k t edir.
Çökdürücül rin d rinliyi ( ) = 1,5-4,0 m, uzunlu u – 8-12
m, koridorun eni – 3-6 m olur. Çirkab suyunun miqdarı
15000 m³/gün olduqda horizontal çökdürücül rd n
istifad olunması m sl h t görülür. Bu halda çökdürülm
effektivliyi 60%- çatır. Vertikal çökdürücül r konus dibli
silindrik rezervuarlar (
k.10.4, b) olub, çökdürm zonası-
nın hündürlüyü – 4-5 m olur. Vertikal çökdürücül rd
çökdürülm effektivliyi horizontal çökdürücül rinkin
n z r n 10-20% a a ı olur.
Radial çökdürücül rd çirkli su m rk zd n k narlara
do ru h r k t edir (
k.10.4, v). Bel çökdürücül r su
s rfi 20000 m³/gün olduqda istifad olunur v çökdürm
effektivliyi 60%- çatır. Naziklaylı çökdürücül r xırda
dispers qatı ıqların effektiv ayrılması m qs dil istifad
olunur.
Dostları ilə paylaş: |