MüNDƏRİcat giriş. Birinci bölmə: pedaqoji elmin nəZƏRİ-metodoloji
Yüklə 3,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 12.2. İqtisadi tərbiyənin məzmunu.
12.2. İqtisadi tərbiyənin məzmunu. İqtisadi tərbiyə XX əsrin 90-cı illərinə qədər mənəvi-əxlaqi tərbiyənin tərkibində nəzərdən keçirilmişdir. Müstəqillik qazandığımız dövrdə, iqtisadi tərbiyə işinə zəruri tələbat yarandığı şəraitdə, onun məzmunu da açıqlanmalıdır. İqtisadi tərbiyə uşaqlara daha kiçik yaşlarından aşılanmalıdır. İqtisadi tərbiyə uşağa gündəlik həyatında maddi-mənəvi tələbatlarının formalaşması və ödənilməsində, yaxşı övlad kimi yetişməsində, vətənpərvər ruhda bö)diməsində, cəmiyyət üçün yaxşı iqtisadçı- mütəxəssis kimi yetişməsində əhəmiyyət daşıyır, iqtisadi tərbiyənin məktəb yaşlarından aşılanması ona görə zəruri hesab edilir ki, artıq 18 yaşma çatmış hər bir gənc sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququ əldə edir. İqtisadi tərbiyə uşağa ibtidai sinif yaşlarından başlayaraq aşılanmalıdır. Məsələn, ana övladını məktəbə apararkən və ya yola salarkən ona çay, bulka və s. azuqə almaq üçün pul verir. O pulun təyinatı üzrə xərclənməsini uşağa tapşırır. Uşaq isə bəzən həmin vəsaiti təyinatı üzrə xərcləmir. Ya başqa bir şey alır, ya da pulu xərcləmədən evə gətirir. Bu prosesə nəzarət etmək məqsədi ilə valideyn daim övladından vəsaitin xərclənməsi ilə bağlı hesabat almalıdır. Əgər uşaq pulu öz istəyinə uyğun olaraq başqa istiqamətdə xərcləmişsə valideyn onun bu hərəkətinə biganə qalmamalıdır. Çünki bu onun özbaşınalığa yol verməsi kimi qiymətləndirilməlidir. Əgər uşaq vəsaitə qənaət edib onu evə gətirirsə, valideyn bu hala da biganə qalmamalıdır. Əvvəl o, qənaətin səbəbini soruşmalıdır. Uşaq bunu bir neçə səbəbdən izah edə bilər. Məsələn, ya həmin pula dəftər, qələm, məktəb ləvazimatları alacağını, ya da geyim, kompüter və s. bu kimi nisbətən bahalı əşyalar üçün pul yığdığım bildirir. Valideyn məsələyə üç tərəfdən yanaşmalıdır. 1.
olunma uşağın sağlamlığına xələl gətirə bilər, onun vaxtında qidalanmaması səhhətinə zərər gətirər. 554 2.
Əgər qənaət məqbul hesab edilərsə, qənaət olmuş vəsaitin məktəb ləvazimatlarına xərclənməsi sevindirici hal hesab oluna bilər. Bu uşağın elmə, təhsilə olan marağını göstərir. 3.
digər əşyalar üçün nəzərdə tutulması sevindirici hal kimi qarşılanmalıdır. Lakin valideyn onu bu məqsəddən çəkindirməlidir. Çünki ibtidai sinif şagirdinin bu cür məqsədlər üçün vəsait yığması ailə üçün elə də lazımi maliyyə dəstəyi sayılmır. Bundansa məqsəd uşağın beynində cari məqsədlə əvəz olunsa daha yaxşı olar. Deməli, valideyn uşağın məqsədlərini araşdırıb, onun reallığa nə dərəcədə uyğun olub-olmadığını qiymətləndirməli və ona bu sahədə düzgün istiqamət verməlidir. Valideyn uşaqda pul toplayıb özü üçün nəsə gərəkli bir şey almaq haqqında düşündüyünün şahidi olursa, bu işdə ona təşkilati və istiqamətverici köməklik göstərməlidir. Hər birimiz uşaq ikən evimizdə valideynləri bizim üçün müxtəlif fiqur formasında düzəldilmiş pulqabılar aldığının şahidi olmuşuq. Bu cür pulqabılara el arasında “kassa”lar deyilir. Pulqabılar uşaqlar üçün büdcə rolunu oynayır. Büdcənin toplanması üçün mənbəə müxtəlif ola bilər. Məsələn, uşağa gündəlik verilmiş xərcliklərə qənaət olunması, ad günlərində təbrik məqsədi ilə verilmiş vəsaitlər, valideynin özünün maliyyə yardımları (məsələn, yadımdadır nənəm hər gün mənim pul qabıma 20 qəpik atırdı) və sair. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, uşaqlar həmin vəsaitlərdən müxtəlif istiqamətlərdə- (cari və strateji məqsədlər üçün) istifadə etmək niyyətində olurlar. Biz əgər strateji məqsədləri ibtidai sinif şagirdləri üçün qəbul etmişiksə, onlar böyüdükcə həmin məqsədlərə özləri daha çox can atırlar. Orta məktəb şagirdləri böyüdükcə, onların şüuru və təfəkkürü inkişaf edir, dünyagörüşləri artmağa başlayır. Boş vaxtlarını mənalı keçirmək, bu anları birgə yaşamaq, əyləşdiyi stolun (milli mentalitetimizə uyğun olaraq)
hesabını ödəmək
istəyi yeniyetmələrimizdə ehtiyat fondu yaratmağa gövr edir, olmasını tələb edir. Böyüdükcə maddi və mənəvi tələbatlarının dəyərinin artmasını düşünən yeniyetmə artıq xərclərini maliyyə imkanlarına uyğun olaraq planlaşdırmağa məcbur olur. Çünki o
ailəsinin maliyyə büdcəsinin çəkisini, istehlak tələbatının həcmini başa düşə bilir. Bu zaman uşaq öz xərclərini planlaşdırdıqda ailə büdcəsinin imkanlarını nəzərə almalıdır. Bəzən yeniyetmələr çılğınlıq edərək istədiklərinə nail olmaq üçün valideynləri imkanlarından artıq maliyyələşmələrə sövq edirlər. Bu da ailə büdcəsinə olduqca böyük zərər vurur. Hətta ailə büdcəsini borclanmağa təhrik edirlər. Bu hal iqtisadi tərbiyədə qəbuledilməzdir. İqtisadi tərbiyə təkcə uşağın maddi-mənəvi tələbatı, ailənin maliyyə büdcəsi ilə əlaqədar məsələ deyildir. İqtisadi tərbiyə həmçinin makro iqtisadi mühitə, ölkənin iqtisadi dəyərlərinə təsir edən tərbiyəvi komponentdir. Məsələn, orta məktəblərdə vergi fənninin tədris olunması məktəb yaşlarından uşaqlarda vergi mədəniyyətinin formalaşdırılması, vergilər haqqında onlarda təsəvvürlərin yaradılması, vergidən yayınmamaq və vaxtında ödəməkdə vətənə məhəbbət hissini aşıla- maq məqsədi daşıyır. Yuxarıdakılan ümümləşdirərək iqtisadi tərbiyənin vəzifələrini aşağıdakı kimi sistemləşdirmək olar. -
Şagirdlərdə iqtisadi şüurun formalaşdırılmasına nail olmaq; -
Şagirdlərin iqtisadi tərbiyə ilə bağlı bilik, bacarıq və vərdişlərinin inkişaf etdirmək; -
iqtisadi siyasəti barədə şagirdlərə ən zəruri məlumatların verilməsi; -
Təlim-tərbiyə prosesində şagirdlərə qənaətçilliyin nəzəri və praktik məsələləri barədə məlumatların verilməsi; -
-
Biznes fəaliyyətinin istiqamətləri barədə şagirdlərə ən zəruri məlumatların verilməsi; -
Şagirdlərdə biznes mədəniyyəti formalaşdırmaq; 556
Yüklə 3,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|