Муса Гасымов
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
. Bəyanatda Ermənistan - Azərbaycan münasibətlərinin pislənməsindən, Füzuli rayonuna hücumların güclənməsindən narahatlıq geçirilirdi və hücum pislənilirdi, Azərbacan Respublikasının suverenliyi, ərazi bütюvlüyü, sərhədlərin toxunulmazlığı, Dağlıq Qarabağın Azərbaycan ərazisi olması təsdiq olunurdu, tərəfləri məsələni sülh yolu ilə həllini poza biləcək hər hansı hərəkətdən çəkinməyə çağırırdı, regiona digər dюvlətlərin silah gюndərməkdən imtina etməsi tələb edilirdi. BMT TŞ-nın əvvəlki qətnamələrindən olduğu kimi bu bəyanat da Ermənistanın münaqişədə iştirakını inkar edərək ondan Dağlıq Qarabağ ermənilərinə təsir etmək istənilirdi. Ermənistanın təcavüzünün genişləndiyi bir şəraitdə oktyabrın 14-də BMT TŞ 3292-ci iclasında Ermənistan - Azərbaycan münaqişəsinə dair 874 saylı qətnamə qəbul etdi. Qətnamədə 1993-cü sentyabrın 28-də ATƏM-in Parisdə geçirilən gюrüşündə hazırlanan və Azərbaycan tərəfindən qəbul edilməyən «Təxirəsalınmaz tədbirlərin yeniləşdirilmiş cədvəli»bəyənilir və ona tərəfdar çıxılırdı. Qətnamənin bir sıra müsbət cəhətləri var idi: Dağlıq Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğu təsdiq olunurdu; Ermənistan - Azərbaycan münasibətlərinin gərgin olmasının bildirilməsi ilə Ermənistanın münaqişə iştirakçısı olması etiraf edilirdi; dюvlətlərin suverenliyi, ərazi bütюvlüyü, beynəlxalq sərhədlərin toxunulmazlığı və ərazi əldə etmək üçün güc tətbiq olunmasının yolverilməzliyi bir daha təsdiq edilirdi; qaçqınlara humanitar yardım gюstərilməsinə çağırılırdı; regiondakı bütün dюvlətləri düşmənçilik hərəkətlərindən və hərbi müdaxilədən çəkinməyə çağırırdı. Qətnamənin bir sıra mənfi cəhətləri də var idi: Ermənistanın Azərbaycana təcavüzü Dağlıq Qarabağ bюlgəsidə və onun ətrafında münaqişə» kimi qiymətlənilirdi; « bu yaxınlarda işğal edilmiş ərazilər «ifadəsinin işlədilməsi münaqişənin xronologiyasını və coğrafiyasını çətinləşdirirdi; əvvəlki qətnamələrdə Gəlbəcər və Ağdam rayonlarının işğal olunması pislənirdisə, bu qətnamədə işğal olunmuş Füzuli, Cəbrayıl və Qubadlı rayonlarının adları çəkilmirdi; erməni qüvvələrinin işğal olunmuş ərazilərdən çıxarılmasının vaxtı sənəddə gюstərilmirdi; qətnamə tələblərini yerinə yetirməyən tərəfə qarşı hansı sanksiyalar tətbiq edilməsi gюstərilmirdi. Lakin Ermənistan bu qətnamənin də tələblərini yerinə yetirmədi. 123 Ermənistan - Azərbaycan münaqişəsinin genişlənməsi və Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Zəngilan rayonunun işğalı ilə əlaqədar Azərbaycan dюvlətinin xahişini müzakirə edən BMT Təhlükəsizlik Şurası 1993-cü il noyabrın 11-də 884 saylı qətnamə qəbul etdi. Təhlükəsizlik Şurası bu qətnamə ilə Azərbaycanın Horadiz qəsəbəsinin və Zəngilan rayonunun işğalı ilə əlaqədar narahatlığını bildirərək həmin ərazilərdən və Azərbaycanın zəbt edilmiş başqa ərazilərdən işğalçı qüvvələrin birtərəfli qaydada çıxarılmısını tələb etdi. Qətnamənin bir sıra müsbət tərəfləri var idi: yenə də Ermənistan - Azərbaycan münasibətlərinin gərgin olması bildirilir, bununla da Ermənistan münaqişə iştirakçısı kimi dolayısı yolla etiraf edilirdi; Zəngilan rayonunun və Hoardiz qəsəbəsinin işğalı təşvişlə qeyd olunurdu; Azərbaycan Respublikasının suverenliyi, ərazi bütюvlüyü, beynəlxalq sərhədlərin pozulmazlığı, ərazi əldə etmək üçün zor tətbiq edilməsinin yolverilməzliyi təsdiq edilirdi; mülki əhaliyə humanitar yardım gюstərilməsi xahiş olunurdu. Qətnamənin bir sıra mənfi cəhətləri var idi: Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü yanlış olaraq «Dağlıq Qarabağ regionunda və onun ətrafında münaqişə» kimi qiymətlənilirdi; Azərbaycan - Ermənistan münasibətlərinin gərgin olmasının səbəbləri gюstərilmirdi; Ermənistana təklif edilirdi ki, əvvəlki qətnamələrə riayət etmək uçun Dağlıq Qarabağ ermənilərinə təsir gюstərsin; ərazilərin nə vaxt azad ediləcəyi dəqiq gюstərilmirdi; qətnaməni yerinə yetirməyən tərəfə qarşı hansı sanksiyalar tətbiq edilməsi gюstərilmirdi və s. Ermənistan BMT TŞ-nin heç bir qətnaməsini yerinə yetirmədi və nəticədə Azərbacan torpağlarının 20-% işğal etdi. BMT isə işğalçıya qarşı heç bir tədbir gюrmədi. 1994-cü ilin sentyabrında Azərbaycan prezidenti H.Əliyev BMT-nin Baş Məclisinin 49-cu sessiyasında iştirak etmək üçün ABŞ- a səfər etdi. Səfər zamanı o, Baş Məclisdə çıxış etdi, ABŞ prezidenti Bill Klinton, digər dюvlətlərin başçıları və BMT Baş Katibi Butros Qali ilə gюrüşdü. Gюrüşlərdə Azərbaycanın daxili və xarici siyasəti barədə geniş məlumat verildi. Ermənistanın təcavüzkarlığına son qoymaq məsələləri müzakirə edildi. Həmin ildə BMT Baş Katibi Butros Qali Azərbaycana səfər etdi. Səfər zamanı юlkə rəhbəri ilə aparılan danışıqlar BMT ilə ikitərəfli əlaqələrin inkişafına, bu 124 təşkilatın proqramlarında Azərbaycanın iştirakına kюmək etdi. BMT Baş Katibi Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin dinc siyasi vasitələrlə BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinə uyğun olaraq ATƏT çərçivəsində həllinin və Azərbaycanın ərazi bütюvlüyünün toxunulmazlığının qorunmasının zəruriliyini bildirdi. Azərbaycan dюvləti BMT-nin keçirdiyi tədbirlərin fəal iştirakçısına çevrildi. Qahirədə BMT-nin təşkil etdiyi «Dünya əhalisi və inkişaf» mюvzusundakı konfransda Azərbaycan prezidenti iştirak etdi. Konfransın gedişində o, BMT Baş Katibi, Misir prezidenti və bir sıra юlkələrin rəhbərləri ilə gюrüşlər keçirdi. 1995-ci ildə BMT İnkişaf proqramının Şərqi Avropa və MDB юlkələri üzrə regional direktoru Entol Krundernik, BMT Baş Katibinin müavini Aldo Ayollo, BMT-nin insan hüquqları üzrə müstəqil eksperti Fyu Tempelton Azərbaycanda səfərdə oldular. Səfərlər zamanı aparılan müzakirələr Azərbaycanın BMT ilə əlaqələrinin mюhkəmlənməsinə kюmək etdi. Azərbaycan prezidenti BMT-nin 50 illik yubileyində iştirak etmək üçün ABŞ-da səfərdə oldu. Səfər zamanı o, Baş Katib Butros Qali ABŞ prezidenti Bill Klinton, Almaniyanın xarici işlər naziri Klaus Kinkel, Misir prezidenti Hüsnü Mübarək, Türkiyə prezidenti Süleyman Dəmirəl və b. ilə gюrüşdü. Həmin ildə Azərbaycan nümayəndə heyəti İsveçrənin Davos şəhərində Ümumdünya İqtisadi Məclisində iştirak etdi. Məclisdə dünyanın çoxlu dюvlət və hюkumət başçıları, iş adamları, dünya banklarının rəhbərləri iştirak edirlər. Keçirilən gюrüşlərdə Azərbaycanın indiki vəziyyəti, imkanları, investisiya qoyulması, bazar iqtisadiyyatı yolunda юlkəmizin başqa dюvlətlərlə əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi əsas mюvzular oldu. Mart ayında Kopenhagendə BMT-nin keçirdiyi sosial inkişaf naminə yüksək səviyyədə ümumdünya gюrüşündə nümayəndə heyəti iştirak etdi. Gюrüşdə Ermənistan təcavüzünün Azərbaycanda yaratdığı sosial problemlər, onların həlli yolları üçün dünya birliyinin səyləri iştirakçı юlkələrin diqqətinə çatdırıldı. Aparılan danışıqlar Azərbaycanın imicinin formalaşmasına, tanımasına, ona olan inamın artmasına kюmək etdi. Azərbaycan dюvlətinin xarici siyasət fəaliyyətində Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı xüsusi yer tutur. 1992-ci il yanvarın 20-də Azərbaycan Respublikası ATƏT-in (1994-cü ilədək 125 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|