Муса Гасымов
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
əhəmiyyət kəsb edirdi və onun xarici siyasətində mühüm yer tuturdu. Pakistan Asiya bюlgəsində xüsusi yeri olan aparıcı dюvlətlərdən biridir və Azərbaycanın bu bюlgədə inteqrasiyasına güclü tə’sir gюstərə bilər. Azərbaycan-Pakistan münasibətləri tarixi, mədəni və dini birlik əsasında təbii surətdə inkişaf edirdi. Pakistan İslam Respublikası Azərbaycanın müstəqilliyini 1991- ci il dekabrın 12-də tanıdı, 1992-ci il iyunun 8-də diplomatik münasibətlər qurdu. Asiyanın nüfuzlu dюvlətlərindən biri, İslam Konfransı Təşkilatının aparıcı dюvləti, xüsusən də, BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvü kimi (1993-1994) Pakistan Azərbaycanla münasibətdə юz müsbət rolunu oynadı. Təhlükəsizlik Şurasında və İKT-də o, Azərbaycanla bağlı məsələlərin müzakirəsində fəal çıxışlar edir və onun mюvqeyini daim dəstəkləyirdi. Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən Azərbaycan Respublikası ilə Pakistan İslam Respublikası arasında ikitərəfli münasibətlərin istiqamətləri barədə bir sıra sənədlər işlənib hazırlandı. Eyni zamanda iki юlkə arasında bə’zi razılaşmalar da əldə edildi. Pakistan hюkuməti Azərbaycana diplomatiya, bank və sair sahələrdə mütəxəssislər hazırlamaq üçün vaztaşırı qısamüddətli kurslar təşkil edirdi, Azərbaycanın müharibədən ziyan çəkmiş bюlgələrinə müntəzəm olaraq humanitar yardım gюndərirdi. Eyni zamanda, Pakistan vətəndaşları da Azərbaycanda təhsil alırdılar, Pakistanın iş adamlarına respublikamızda əlverişli şərait yaradıldı. Bakıda Pakistan səfirliyi fəaliyyətə başladı. Pakistan səfiri Səid İsmət Çaudri юz e’timadnaməsini 1993-cü ilin 28 aprelində Azərbaycan respublikası prezidentinə təqdim etdi. 1995-ci ildə Pakistan İslam Respublikasının prezidenti Fərrux Əhməd xan Leqari Azərbaycanda üç günlük səfərdə oldu. Səfər zamanı o, юlkə rəhbərləri ilə danışıqlar apardı. Milli Məclisdə çıxış etdi, qaçqınlarla gюrüşdü. Pakistan prezidentinin səfəri Azərbaycanın dюvlət başçısının xarici юlkələrdə bu юlkənin baş naziri Bənazir Bhutto ilə keçirdiyi gюrüşlərinin davamı oldu. İki юlkə arasında əməkdaşlığa dair imzalanan sənədlər münasibətlərə qarşılıqlı faydalı əsas verirdi. Çin 1991-ci il dekabrın 27-də Azərbaycanın dюvlət müstəqilliyini tanıdı, 1992-ci il martın 2-də onunla diplomatik münasibətlər qurdu. Qitədə və dünyada Çinin юzünəməxsus yeri vardır. O, nüvə dюvlətidir və BMT təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvüdür. Dünya 111 siyasətində юz dəst-xətti olan юlkədir. Avropa юlkələri, Rusiya və hətta ABŞ onunla ittifaq qurmağa çalışır. Çində aparılan islahatların təcrübəsinin юyrənilməsi və mümkün variantların tətbiq edilməsi əməkdaşlığa yeni keyfiyyət halı verə bilər. Azərbaycanın problemlərinin hillində Çin müəyyən rol oynaya bilər. Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzkarlığı nəticəsində yaradılmış Dağlıq Qarabağ məsələsinin BMT Təhlükəsizlik Şurasında müzakirəsi zamanı Çinin tutduğu obyektiv mюvqe və keçirilən bir sıra qarşılıqlı səfərlər əməkdaşlığın perspektivlərinin olduğunu gюstərir. ÇİN XALQ RESPUBLİKASI 1991-ci il dekabrın 27- də Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyini tanıdı və 1992-ci il martın 2-də юlkəmizlə diplomatik münasibətlər yaratdı. Bu addım BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvü və nüvə dюvləti olan Çinin xalqımızın iradəsinə hюrməti idiю Çinlə əlaqələrin qurulmasında Pekinin Azərbaycanda юz səfirliyinin açması əhəmiyyətli rol oynadı. 1992-ci il aprelin əvvəlində ÇXR nümayəndə hey’ətinin Azərbaycana səfəri юzünəməxsus yer tutdu. Юz nюvbəsində 1993-cü ildə Azərbaycan dюvləti Çində səfirliyini açdı. Çinlə Azərbaycan arasında normal münasibətlər hər iki tərəfə faydalı idi. Lakin müstəqilliyin ilk vaxtlarında milli azlıqların hüquqları ilə bağlə məsələlərdə bir-birinin daxili işlərinə qarışmaq dюvlətlərarası münasibətlərə yalnız ziyan vururdu. Çinlə münasibətlərdə siyasi əlaqələrin yüksək zirvəsi dюvlət başçısının bu юlkə rəhbərləri ilə danışıqları oldu. 1994-cü ildə Azərbaycan prezidenti Çinə səfər etdi. Səfər zamanı iki юlkə arasında hava yolunun açılması, mədəni, elmi-texniki əlaqələr, təbabət, investisiyaların həvəsləndirilməsi və qorunması barədə və digər sahələrə aid yeddi sühüm sənəd imzalandı. Çin tərəfi Azərbaycanın ərazi bütюvlüyünə, sərhədlərinin toxunulmazlığına hюrmət etdiyini bildirdi. Qeyd etmək lazımdır ki, Çin BMT Təhlükəsizlik Şurasında Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin müzakirəsində юlkəmizin mюvqeyini müdafiə etdi. Azərbaycanın İsraillə münasibətləri beynəlxalq fəaliyyətin bu istiqamətində юzünəməxsus yer tutur. İsrail dюvləti 1991-ci il dekabrın 25-də Azərbaycanın dюvlət müstəqilliyi tanıdı, 1992-ci il aprelin 7-də onunla diplomatik münasibətlər qurdu. 112 Azərbaycan-İsrail münasibətlərinin qurulması və inkişaf etdirilməsi dюvlətimizin xarici siyasətinin dini təsirlərdən azad olduğunu gюstərir. İki юlkə arasında münasibətlərin genişləndirilməsi ərəb-İsrail münaqişəsini nisbətən zəiflədə bilər. Yəhudi lobbisi ABŞ-da Azərbaycan lobbisinin yaradılmasındakı mюvcud problemlərimizin həllində mühüm rol oynaya bilər. Sirr deyildir ki, keçmiş Sovet İttifaqı respublikaları içərisində, demək olar ki, yalnız Azərbaycanda yəhudilər üçün ən yaxşı şərait yaradılmışdır. İsrailə kюçüb gedən yəhudilər юzlərinin Azərbaycana olan xoş münasibətlərini gizlətmirlər. Qarışıq nigahlar çoxdur. Azərbaycan və yəhudi xalqları arasında həll olunmamış problemlər yoxdur. İSRAİL 1991-ci il dekabrın 25-də Azərbaycan müstəqilliyini tanıdı, 1992-ci il aprelin 7-də onunla diplomatik münasibətlər qurdu. Azərbaycan dюvləti bu юlkə ilə hərtərəfli əməkdaşlığa hazır olduğunu bildirdi. İsraillə münasibətlərin qurulması və inkişaf etdirilməsi Azərbaycan dюvlətinin xarici siyasətinin və diplomatiyasının dini tə’sirlərindən asılı olmadığını bir daha gюstərdi. 1992-ci il aprelin 5- 7-də İsrail nümayəndə hey’ətinin Azərbaycana səfəri zamanı iki юlkə arasında diplomatik münasibətlərin qurulması əlaqələrin inkişaında əsaslı rol oynadı. İsrail-Azərbaycan əlaqələrinin dinamizmi respublikamıza, eləcə də İsrailə dünya siyasətində kюmək edə bilərdi. 1993-cü ilin payızında İsrail Bakıda юz səfirliyini açdı. Bundan sonra əlaqələrdə canlanma yarandı. Dekabrı ayında İsrail knesetinin (parlamenti) üzvləri Bakıya səfər etdilər. Səfər zamanı iki юlkə arasında əməkdaşlığın geniş sahələri müzakirə edildi. 1991-ci ildən Bakıda «Azərbaycan-İsrail» cəmiyyəti fəaliyyətə başladı. Cəmiyyətin юzəyini iki xalqın qabaqcıl ziyalıları təşkil edirdilər. Cəmiyyətin məqsəd və vəzifələri Azərbaycanı və İsraili elm, mədəniyyət, iqtisadiyyat və başqa sahələrdə yaxınlaşdırmaq idi. «Azərbaycan- İsrail» cəmiyyəti dюvlət və hюkumət səviyyəsində münasibətlərin inkişafına da kюmək edirdi. İki юlkə arasında münasibətlərin inkişafında Bakıdakı İsrail səfirliyi юzünəməxsus rol oynayırdı. Səfirliyin İsrail Xarici İşlər Nazirliyi ilə birlikdə təşkil etdiyi seminarda azərbaycanlı diplomatlar də’vət olundular. 113 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|