Муса Гасымов
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
diplomatik münasibətlər qurdu. Azərbaycan-Suriya əlaqələrində 1992- ci ilin martın sonunda bu юlkənin xarici işlər naziri Fərrux Əş-Şaranın юlkəmizə səfəri zamanı iki юlkə arasında diplomatik münasibətlərin yaradılması və iqtisadi əməkdaşlığa dair hюkumətlərarası sazişin imzalanması əhəmiyyətli rol oynadı. Lakin tədqiq edilən illərdə юlkələrimiz arasında əməkdaşlıq hələ də geniş deyildi. Bu həm də əsasən Suriyanın regiondakı vəziyyəti ilə bağlı idi. 1995-ci ildə Küveyt Dюvləti Milli Məclisi sədrinin müavini Saleh Yusif əl-Fəzallah Azərbaycana səfər etdi. Səfər zamanı o, юlkə rəhbərliyi tərəfindən qəbul edildi, ikitərəfli siyasi, ticarət-iqtisadi, elmi-texniki, mədəni əlaqələr müzakirə olundu. Azərbaycanın xarici siyasətinin istiqamətləri arasında ƏRƏB ŞƏQİNİN aparıcı юlkəsi olan, bюyük hərbi-iqtisadi potensiala və insan ehtiyatına (əhalisi 55 mln.nəfər) malik olan MİSİR ƏRƏB RESPUBLİKASI ilə qarşılıqlı faydalı münasibətlərin inkişafı vacib yer tutdu. Azərbaycan-Misir münasibətlərinin kюkləri iki xalq arasındakı tarixi, mədəni, dini və s. yaxınlıqlara əsaslanır. Bu münasibətlərin əhəmiyyəti Misirin Ərəb dünyasında siyasət lideri olması,, onun beynəlxalq aləmdə, xüsusi BMT, Ərəb Dюvlətləri Cəmiyyəti, Afrika Birliyi TƏşkilatı, İslam Konfransı TƏşkilatı və s. beynəlxalq təşkilatlarda olan nüfuzlu ilə müəyyənləşirdi. Azərbaycan Respublikasıın 1991-ci il 19 oktyabrda qəbul etdiyi «Dюvlət müstəqilliyi haqqında» Konstitusiya aktı Misirlə əlaqələrin inkişafında yeni mərhələ açdı. Artıq 1991-ci il dekabrın 26- da Misir Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyini tanıdı, 1992-ci il aprelin 4-də isə iki юlkə arasında diplomatik əlaqələr yarandı. Bu qısa müddətdə iki dюvlət arasında uzunmüddətli əməkdaşlığın əsası qoyuldu. Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri T.Qasımovun rəhbərlik etdiyi nümayəndə hey’əti 1992-ci il 7-9 noyabrda Misir Ərəb Respublikasında rəsmi səfərdə oldu. Səfər iki юlkə arasında müxtəlif sahələrdə əlaqələrin, o cümlədən siyasi, mədəni, ticarət və iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsi və bu əlaqələrin perespektivlərinin müəyyənləşdirilməsi məqsədini güdürdü. Nümayəndə hey’ətin tərkibinə Azərbaycanın Xarici İqtisadi Əlaqələr naziri, iki bankın-milli və beynəlxalq bankların rəhbərləri, eləcə də Xarici işlər nazirliyinin bir neçə əməkdaşı daxil idi. İl gюrüş Misirin planlaşdırma nazirliyində keçirildi. Misirin planlaşdırma naziri, həm də baş nazirinin müavini d-r Kamal əl-Qənzuri ilə sюhbət zamanı 108 əsasən, iki respublikanın iqtisadi əlaqələrinin yaradılması barədə razılıq əldə edildi. Azərbaycan Respublikası Xarici işlər naziri Misir prezidenti Hüsnu Mübarəklə gюrüşdü. Səmərəli keçən bu gюrüş zamanı həm siyasi, həm də iqtisadi məsələlərdən danışıldı. Misir prezidentinə Azərbaycanın güclü iqtisadi potensiala malik olması barədə geniş mə’lumat verildi. Azərbaycanda yüksək səviyyəli elmi və texniki kadrların mюvcudluğu da onun nəzərinə çatdırıldı. Siyasi məsələlər müzakirə zamanı nümayəndə hey’ətinin başçısı Misir prezidentinə Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsindən sюhbət açdı və bu məsələdə Azərbaycanın tutduğu mюvqeyi Misir tərəfinin nəzərinə çatdırdı. Sюhbətin gedişindən mə’lum oldu ki, Misir prezidenti Azərbaycanda baş hadisələr barədə ətraflı mə’lumata malikdir. O, Azərbaycan tərəfinin mюvqeyi ilə юz юlkəsinin mюvqeyinin üst-üstə düşdüyünü qeyd etdi. Səfər zamanı nazir ərəb dünyasının, ümumiyyətlə, bütün islam aləminin ən qədim universitetlərindən biri olan Əl-Əzhər Universitetinin rektoru ilə gюrüşdü. Əldə olan razılığa gюrə. Bu universitetdə təhsil almaq üçün Azərbaycandan ən azı 5-10 tələbə gюndərilməli idi. Ən məhsuldar danışıqlar Misirin Xarici İşlər Nazirliyində oldu. İki юlkənin xarici işlər nazirlikləri arasında əməkdaşlıq haqqında protokol imzalandı. Sənədə əsasən Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirlyi ilə Misir Xarici İşlər Nazirliyi arasında beynəlxalq və regional problemlər barəsində vaxtaşırı məsləhətləşmələr keçirmək, bu və ya digər məsələlərdə hər iki tərəfin tutduğu mюvqeləri bir-birinə uyğünlaşdırmaq, habelə beynəlxalq təşkilatlarda iki tərəfə aid olan regional problemlərdə bir-birinin mюvqeyini müdafiə etmək nəzərdə tutulurdu. Bu, siyasi baxımdan Azərbaycan üçün, onun xarici siyasəti üçün çox faydalı bir addım kimi qiymətləndirilə bilər. İki юlkə arasında mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq haqqında saziş imzalandı. Sazişdə mədəni əlaqələrin genişləndirilməsi ilə yanaşı, tələbə, müəllim, elmi və texniki işçilərin mübadiləsi məsələsinəzərdə tuturdu. Bu sənədlərdən başqa Misir tərəfi ilə konsulluq əlaqələri, informasiya mübadiləsi sahəsində əməkdaşlıq və iqtisadi-ticarət əlaqələri barədə sazişlər paraflandı. Bu sənədlər barədə ilkin razılıq 109 əldə edildi və onlar bir daha müzakirə edilib imzalandıqdan sonra qüvvəyə minəcəkdilər. Azərbaycanda və Misir Ərəb Respublikasında hər iki юlkənin səfirliklərinin açılması barədə razılıq əldə edildi. Tezliklə bu iş həyata keçirildi. 1993-cü il mayın 24-26 -da Misir parlamentin nümayəndə hey’əti xarici işlər üzrə daimi komissiyanın rəhbəri Məhəmməd Abdella başda olmaqla Bakıya gəldi. Gюrüş zamanı respublika prezidenti və Misir parlamentin nümayəndələri dюvlət quruculuğu sahəsində iki юlkənin əməkdaşlıq etmək niyyətində olduqlarını bildirdilər. Tarixi ən’ənələrə sюykənən Azərbaycan-Misir münasibətlərinin davam etdirilməsi hər iki üçün faydalıdır və bu mə’nada parlamentlərarası işgüzar münasibətlərin yaradılması müsbət haldır. Misirin M.Əbdülxeyir qrupu юlkəmizdə bir sıra tikinti işlərində, o cümlədən, Azərbaycan Dюvlət Musiqili komediya teatrının tikintisində yaxından iştirak etdi. Həmin qrup həmçinin Azərbaycandakı bir milyon nəfərdən çox qaçqın vəziyyətini yüngülləşdirmək üçün addımlar atdı. O, qaçqınların əzablarını yüngülləşdirməkdən юtrü 25 min ABŞ dolları məbləğində pul keçirdi. Sonrakı illərdə юlkələrimizin arasında siyasi əlaqələr dinamik oldu. Müxtəlif səviyyəli gюrüşlərin keçirilməsi, müzakirə edilən məsələlər bir çox problemlərdə fikir eyniliyinin oldubunu gюstərdi. 1994-cü ildə Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri Misirə səfər etdi. Xarici işlər nazirliyində və юlkə prezidenti Hüsnü Mübarəklə danışıqlara ikitərəfli əlaqələr müzakirə olundu. Həmçinin Qahirədə BMT-nin keçirdiyi «Dünya əhalisi və inkişaf» mюvzusundakı konfransda Azərbaycan prezidenti H.Əliyevin Misir dюvlətinin başçısı H.Mübarəklə gюrüşü münasibətlərə tam aydınlıq gətirdi. Misir tərəfi Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsində Azərbaycanın haqq işini dəstəklədiyini bildirdi. 1995-ci ildə keçirilən danışıqlarda da H.Mübarək bu mюvqedə qaldığını bir daha nümayiş etdirdi. İki юlkə arasındakı əlaqələrin inkişaf etdirməkdən юtrü xeyli potensial var idi və onlardan istifadə edilməliydi. Tədqiq olunan illərdə PAKİSTAN İSLAM RESPUBLİKASI ilə dostluq münasibətləri Azərbaycan Respublikası üçün bюyük 110 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|