Mustafa Kamal Atatürk 135 Türkiyə Cümhuriyyəti
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XƏYALƏ ƏSGƏRLİ
M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 57 maq yanlışdır. Hər kəs vicdanına tabe olmaqda sərbəstdir. Biz di- nə hörmət edirik, düşüncəyə qarşı deyilik. Biz sadəcə olaraq din işlərini, millət və dövlət işləri ilə qarışdırmamağa çalışırıq”. ƏDƏBİYYAT 1. Ali Yaşar Sarıbay, Ersin Kalaycıoğlu «Türkiye'de Politik Deği- şim ve Modernleşme», Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2000. 2. Sait Dinç, «Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi», Nobel Kitabevi, Adana, 2004. 3. Utkan Kocatürk, «Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri», Ankara, 1999. ______________________ XƏYALƏ ƏSGƏRLİ Bakı Dövlət Universiteti, Tarix fakültəsi, IV kurs tələbəsi E-mail: isabaku10@gmail.com ATATÜRK VƏ TÜRK QURTULUŞ SAVAŞI Elmi Rəhbər: İsa ARSLAN Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Bakı Dövlət Universitetinin müəllimi Açar sözlər: Atatürk, Vətən qurtuluş mübarizəsi, türk qurtuluş sa- vaşı 30 avqust 1922-ci il zəfərindən sonra əcnəbi bir şair öz hiss- lərini belə ifadə etmişdir: “Allah bir xalqa yardım etmək, istəyən- də, o xalqın başına Mustafa Kamal Paşa kimi bir lider gətirir”. Deyilən bu fikir danılmaz bir faktdır. Dahi öndər M.K.Ata- türk millətinin ən çətin günlərində Tanrının türk millətinə göndər- diyi xilaskar oldu. O, deyirdi: “Tarix yazmaq, tarix yaratmaq qə- dər önəmlidir”. Məhv olmaq üzrə olan bir dövlət düşünün. Var olanı artır- maq, daha da güclü bir hala gətirmək asandır. Atatürk, artıq ümi- M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 58 dini itirib, məğlubiyyəti qəbullanmış millətinin ümidi oldu. I Dün- ya müharibəsindən sonra Osmanlı imperiyasının məğlub dövlət kimi ayrılması, İngiltərə, İtaliya, Fransa, Yunanıstan üçün çoxdan- kı arzularını həyata keçirmək üçün real imkan yaratmışdı. Hər şey onların xeyrinə idi, sanki Osmanlının tək çarəsi məğlubiyyətlə ba- rışmaq idi. Lakin türklərin əlində olan tək şey mübariz iradə idi: Atatürk türkün belə məğlubiyyətini qəbul edə bilməzdi. Əgər bir xalqın başında güclü lider varsa, onun qarşısında heç kim dura bil- məz. 1919-cu il Ərzurum, Sivas konfransları qurtuluş savaşının ilk addımları idi. Atatürk “Milli hüdudlar içərisində olan vətən torpa- ğı bütövdür” deyərək milləti mübarizəyə çağırdı. 1920-ci il 23 ap- rel Türkiyə Böyük Millət Məclisi (TBMM) yaradıldı. Sevr müqa- viləsi artıq Osmanlının müstəqil dövlət hüdudlarından məhrum et- mişdi. Türk qurtuluş savaşı zamanı baş verən döyüşlər isə həqiqə- tən bir xalqın fəxr oluna biləcək gücünün bariz nümunəsidir. Türk Qurtuluş mücadiləsinə dərin inam, vətən sevgisi hər şeydən güclü oldu. I İnönü və II İnönü qələbələri artıq xalqın qələbəyə inamını artırmışdı. Sakarya zəfəri isə türk qurtuluş savaşının zirvəsi oldu. Türk milləti bu qələbə ilə özünü xilas etdi, Osmanlı imperatorluğunun yerində yeni bir çağdaş Türk Cümhuriyyəti yaratdı. 1922-ci il noyabrın 11-də “Antanta” dövlətləri və Yunanıs- tan Türkiyə ilə Mudanya sülh müqaviləsi imzaladı. Türk qurtuluş savaşı türkün böyük haqlı qələbəsi ilə başa çatdı. Türk xalqı yeni tarix yazdı, türk xalqının qurtuluş tarixi. Təbii ki, millətin bu mü- barizə və qələbəsinin bir səbəbkarı vardı, o da Mustafa Kamal Atatürk idi. O, əsl lider idi, milyonlarla türk insanı onun arxasınca ölümə getməyə hazır idi. Hələ 1918-ci Çanaqqala savaşı zamanı öz əsgərlərinə “Mən sizə hücuma keçməyi yox, ölməyi əmr edi- rəm” deyən Mustafa Kamalın iradəsi, qətiyyəti hər kəsdə ona inam yaratmışdı. Düşünün, əgər Atatürk inamla “Gəldikləri kimi, gedərlər” deməsəydi, artıq işğal altında olan dövlətin xalqını buna inandırmasaydı, nə baş verərdi? Tarixdə yalnız var olmuş sonra- dan süquta uğramış Osmanlı imperiyasının adı qalardı, sonrası isə sadəcə bir heç, lakin bu belə olmadı. Özünün dediyi kimi, o, tarix M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 59 yazmağın, tarix yaratmaq qədər önəmini sübut elədi. Anadoluda apardığı siyasət iflasa uğrayan İngiltərənin baş naziri David Lloyd, ölkəsinin parlamentində üzləşdiyi ittihamlar qarşısında bu cavabı vermişdir: “Dostlar, yüzillər nadir halda dahi yetişdirir. Bu talesizliyə baxın ki, ... o böyük dahi çağımızda türk millətinə nəsib oldu”. Bu sözlər bir daha dünyanın türk dəyanəti qarşısında zəifli- yin sübutudur. Türk qurtuluş savaşı bir millətin yoxdan var oluşu- dur. Bir gün İstanbulda Atatürkün qonağı olan V.Çörçil ona belə bir sual ünvanlayır: “Axı siz necə oldu ki, bu mübarizədə qalib gəldiniz? Cavabında Atatürk, bayırda dayanan bir yavəri içəri ça- ğırır və əvvəlcədən içini boşaltdığı tapançanı ona verir və əmr edir ki, başına söykəyib tətiyi çəksin, Çörçil gördükləri qarşısında hey- rətə gəlin, əsgər Atatürkün əmrini gözünü qırpmadan yerinə yeti- rir. Atatürk deyir. “Biz bu mübarizədə belə qələbə qazandıq”. Fi- kirləşirəm ki, bu cavab bütün suallara cavabdır. Beləliklə, belə qə- rara gəlmək olar ki, bəzi qələbələr var ki, onlar hətta düşmən tərə- findən belə alqışlanır, türk millətinin qələbəsi belə qələbələrdən- dir”. ƏDƏBİYYAT 1. Akyüz Yahya. Türk eğitim tarihi. İstanbul, 2015 2. " Nutuk Söylev", Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1984 3. Akyüz Yahya. Atatürkü kendi sözleriyle anlatmak. İstanbul, 2015 4. Abbasov Akif. Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk. Ankara, 2016 5. Kurtuluş Savaşı Tarihi ,Celal Erikan , İstanbul, 2008 ______________________ Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|