M.K.Atatürk – 135
Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında
73
yolla gidecek, o kadar da başarılar elde edecektir” (Azerbaycanın
Ümummilli lideri H.Aliyev).
KAYNAKCA
1. A.B.Palazoğlu. Atatürkün okul günleri. İstanbul, 1995
2. Akyüz Yahya. Atatürkü kendi sözleriyle anlatmak. İstanbul, 2015
3. Akyüz Yahya. Türk eğitim tarihi. İstanbul, 2015
4.Abbasov Akif. Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk. Ankara,
2016
5. Akyüz Yahya. Bazı
dersler və düşünceler, Eğitimimize baxış-
lar. İstanbul, 1996
6. Akyüz Yahya. Resimlerle türkce alfabe ve Türk eğitim tarihin-
deki önemi. “Milli eğitim”, Ankara, 2000
______________________
Əhməd HƏSƏNOV
Bakı Dövlət Universiteti,
Tarix fakültəsi, IV kurs tələbəsi
E-mail: ahmet1994hasanov@gmail.com
TÜRKİYENİN ORTADOĞUDAKİ RÖLÜ HAKKINDA
Elmi rəhbər: Səidə QULIYEVA
tarix üzrə fəlsəfə doktoru
Bakı Dövlət Universitetinin
böyük elmi işçisi
Anahtar kelimeler: Türkiye, Ortadoğu, Dış
Politika
Üç kıtanın buluşma noktasında bulunan Türkiyenin dış poli-
tikasını tarih boyu bu coğrafya belirlemiştir. SSCB-nin düşmesiy-
le Batı için öneminin azalacağını düşünen Türkiye Ortadoğudaki
hareketlenmeler nedeniyle Batıya gerekli olduğunu farketmiş, böl-
gedeki sorunların çözülmesinde Batıyla bölge ülkeleri arasında
arabulucu, sorunlara çözüm üreten bir ülkeye dönüşmüştür. Türki-
yenin en büyük avantajı Osmanlının hükmettiği 500 yıl boyunca
bölgeyi tanıması, sorun ve perspektiflerini iyi bilmesidir. ABD-
M.K.Atatürk – 135
Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında
74
nin desteklediği ülke olmasıyla
birlikte askeri, ekonomik gücü açı-
sından Türkiye bir NATO ülkesi gibi bölgede İsraille birlikde say-
gın ülke konumuma sahiptir. SSCB-nin tarih sahnesinden silinme-
sinden sonra ABD-nin tek güç olması dünyadaki dengeyi bozdu.
Bunun ilk sonuçları SSCB-nin olduğu dönemde patlak veren 2.
Körfez savaşıyla ortaya çıktı. 2003-de ABD-nin İraka müdahelesi,
2006-da İranla Batı arasındakı nükleer alandakı anlaşmazlık duru-
mu zora soktu. Bu dönemde Türkiye için yeni sürec başladı: 2002-
de seçimler oldu. AKP Türkiyede hükumet kurma hakkı aldı. İra-
nın Batıyla ilişkilerinin bozulmasından sonra Türkiyenin İsrail ile
iyileşen ilişkileri bir anda Mavi Marmara olayı ile 2010-da kötü-
leşmeye başladı. 2011-de Arap baharının başlaması halkın sabrını
taşırdı. Tunusta iktidarın değişmesinden sonra Mısırda iktidar yö-
netimi devretti. Suriyede patlak veren demokrasi ayaklanmalarını
terör örgütlerinin bölge ülkelerini tehdit etmesi izledi. 1990-da
başlanan Körfez savaşında Küzey İrakda bulunan boş araziye te-
rör örgütünün yerleşmesi, savaş bölgesinden 3 milyon kürtün Tür-
kiyeye yerleşmesi, kendi ekonomisine tehlike yaratsa da Iraka uy-
gulanan ambargoları desteklemesi Türkiyenin uluslarası hukuka
saygısının, sulhun destekleyicisi olduğunun göstergesidir. ABD-
nin İraka müdahelesinde sert tavrını koruyan Türkiye sonradan
müttefikinin yanında yer almayı seçti. Bunun nedeni Kuzey Irak-
taki boşluğu doldurmaktı. İrana uygulanan ambargolara sessiz ka-
lamayan Türkiye Batıyla İran arasında arabulucu rölünü oynaya-
rak İranın 2016-da üzerindeki ambargoları kaldırmasında mimar
rölünü oynadı. Türkiyenin bölge ülkeleri arasındaki en dikat etme-
li olduğu ilişkileri İsrailledir. İsrail bölgenin en güçlü hamisi olan,
saygın kalitedeki askeri güçüne sahip, Türkiye gibi NATO üyesi,
ABD-nin ihraç ettiği demokrasiyle yönetilen, Batının en sadık
müttefiki olan ülkesidir. Batıyla yaklaşma, bölgedeki düzensizli-
ğin giderilmesi, Ortadoğunun tüm sorunlarının çözülmesinde iki
ülkenin işbirliği yapması gerekir. İsrail Gazzede uyguladığı politi-
kaya sert tepkiler vermesi, Osmanlının Halife statüsünü bir varis
olarak uygulamak amacıyla Arap ülkelerini müdafaa etmesi Tür-
kiyenin bölge halkları tarafından sevilmesine neden olmuştur. İs-