____________Milli Kitabxana____________
92
cum nəticəsində bir neçə nəfər həlak olub və 50-yə qədər adam əsir düşüb və
heç bir müsbət nəticə əldə olunmamışdır. Əksinə, məğlubiyyət olub, nəticədə
o tərəfə əsas verilib ki, bizi günahlandırsın ki, biz əldə olunan sazişi
pozmuşuq - özümüz atəşin dayandırılmasını istəmişik, özümüz də atəşi
davam etdiririk.
Bax, belə özbaşınalıq bizim ən böyük bəlalarımızdan biridir. Ona görə də
respublikada vəziyyət həddindən artıq gərgindir və gərginləşməkdədir. Ancaq
bu gərginliyin səbəbi təkcə cəbhədə olan vəziyyət deyil. Orada böyük
təxribatlar gedib və bu məsələlər şübhəsiz ki, Milli Məclisdə müzakirə
olunacaq, açılacaqdır. Mən xalqa söz vermişəm və bu gün də xalqın
qarşısında deyirəm ki, heç bir şey xalqdan gizlədilməyəcəkdir. Çünki indiyə
qədər, bu beş ilin ərzində hər bir siyasi qüvvə, hər bir hakim öz
fəaliyyətsizliyini, necə deyərlər, ört-basdır etmək üçün, öz cinayətlərini ört-
basdır etmək üçün xalqdan çox şeyi gizlədiblər. Mən hər şeyi açacağam. Qoy
xalq hər şeyi bilsin. Əgər xalqın mənə inamı varsa - mən minlərlə teleqramlar
alıram, on minlərlə teleqramlar və məktublar alıram ki, xalq mənə ümid
bəsləyir - əgər doğrudan da belə inam varsa, bu gün mən bir daha sizin
qarşınızda çıxış edib deyirəm - xalq hər şeyi bilməlidir və biləcəkdir. Hamısı
bilinəcəkdir.
Milli Məclisin avqust ayının 16-17-də keçirilmiş iclaslarında xalq çox şeyi
bildi. Biz canlı yayım vasitəsilə xalqa bilavasitə bildirdik nə var, nə yox,
fikirlərimiz nədir, nə edirik. Ancaq məni bu gün bu televiziya studiyasına
gəlməyə məcbur edən təkcə bu deyil və hətta tamamilə bu deyil. Son vaxtlar
Azərbaycanın Lənkəran, Astara, Lerik, Masallı, Yardımlı, Cəlilabad, Biləsuvar
rayonlarında baş verən qanuna zidd, konstitusiyaya zidd hərəkətlərdir və onların
çox ağır nəticələridir. Bu barədə geniş danışmağın əhəmiyyəti yoxdur. Çünki
avqust ayının 16-da və 17-də Milli Məclisin iclaslarında bu məsələ artıq müzakirə
olundu və əhali, xalq, Azərbaycanın bütün vətəndaşları bu məsələnin nədən
başlandığını, bu proseslərin nə cür şişib yoğunladığını və nə üçün bu dərəcəyə
gəldiyini bildilər və bunun günahkarlarını da bildilər.
Bu məsələlərə qayıtmaq, vaxtınızı almaq istəmirəm. Ancaq biz bu
məsələni ətraflı müzakirə etdik. Yadınıza salmaq istəyirəm ki, Milli Məclisin
iclasında və ondan bir gün qabaq Ali Sovetdə keçirilən geniş müşavirədə
Lənkəran və onun ətrafındakı rayonlardan olan nümayəndələr, Azərbaycan
ziyalıları, məclis üzvləri, xalq deputatları bizə və o cümlədən şəxsən mənə
irad tutdular ki, nə üçün bu nalayiq hərəkətlərə, Azərbaycanı parçalamaq,
dağıtmaq cəhdlərinə indiyə qədər lazımı qiymət verilməyib, laqeyd
münasibət göstərilib və bunların qarşısı vaxtında alınmayıbdır. Mən o vaxt
izah etdim və indi bir daha demək istəmirəm: biz sadəcə olaraq bir tərəfdən
məsələyə səbrlə yanaşdıq, təmkinlə yanaşdıq, hesab etdik ki, bu rayonlarda
olan hörmətli adamlarımız, ağsaqqallarımız, ziyalılarımız bu qeyri-qanuni,
çirkin hallara yol verməyəcəklər, məsələləri özləri həll edəcəklər. Bizim
problemlərimiz, xüsusən Qarabağ bölgəsində, Ermənistan-
____________Milli Kitabxana____________
93
la həmsərhəd olan yerlərdə Azərbaycanın torpaqlarını müdafiə etmək
problemləri və başqa problemlərimiz onsuz da bizim üçün bəsdir. Hesab
etdik ki, o problemlər yerində həll olunar. Eyni zamanda o vaxtlar baş nazir
Surət Hüseynov söz verdi ki, bu məsələləri həll eləyəcək. Biz də ona ümid
bəslədik və çox səbr etdik, çox təmkinlə yanaşdıq.
Ancaq bunların heç biri nəticə vermədiyindən avqust ayının 16-da və 17-
də bu məsələni Milli Məclisin iclasında ətraflı, müfəssəl müzakirə etdik və
müvafiq qərar qəbul etdik. Bizdə olan məlumatlara görə, bizə gələn
məktublara və teleqramlara görə, ictimai rəyin öyrənilməsinə görə bu qərar
xalq tərəfindən tam yüksək dərəcədə bəyənilib, müdafiə olunur, o cümlədən
Lənkəran, Astara, Lerik, Masallı, Yardımlı, Cəlilabad, Biləsuvar rayonları
əhalisinin demək olar ki, 99 faizi bu qərarımıza tərəfdar çıxıb, müdafiə edib
və hətta bunu gecikmiş bir qərar kimi qəbul edibdir. Ancaq gecikmiş olsa da,
belə bir qərarın qəbul olunması bu rayonlarda əhalidə böyük bir siyasi
fəallığa səbəb olub və əhali doğrudan da görüb ki, dövlət, Azərbaycanın
rəhbər dövlət orqanları belə cinayətkar, qeyri-qanuni, konstitusiyaya zidd
olan hərəkətlərə yol vermək fikrində deyil və bundan sonra da yol
verməyəcəklər.
Biz belə güman etdik ki, bu, qərar qəbul ediləndən sonra həyata
keçirilməlidir. Sizə çatdıra bilərəm ki, o rayonlardan bizə gələn məlumatlar
bunu tam aydınlığı ilə göstərir ki, bu qərar bir tərəfdən böyük ruh yüksəkliyi
ilə qarşılanıb, ikinci tərəfdən o rayonların əhalisində böyük siyasi-ictimai
fəallıq mövqeyi yaradıbdır. Eyni zamanda Əlikram Hümbətov və onun
ətrafında olan bir qrup quldur dəstəsi bizim bu qərardan çox qorxub, çəkinib
və müəyyən qədər öz fəaliyyətini dayandırıb.
Təəssüflər olsun ki, bir müddətdən sonra orada vəziyyət yenə də
dəyişməyə başladı. Bu dəyişmənin də səbəbi ondan ibarət olmuşdur ki,
avqust ayının 18-dən 19-na keçən gecə baş nazir Surət Hüseynov Gəncədə bir
müşavirə aparmış, orada bir çox rayonların icra hakimiyyəti başçıları,
nazirlər, respublikanın başqa rəhbər şəxsləri iştirak etmiş və ora Əlikram da
dəvət olunmuşdur. Milli Məclisin qərarının həyata keçirilməsi Surət
Hüseynova tapşırılmışdı və özü təklif vermişdi ki, bunu mənə həvalə edin,
mən həyata keçirərəm. Mən güman etdim ki, Gəncədə Surət Hüseynovla
Əlikram arasında görüşlərdən sonra bu qərarın həyata keçirilməsi təmin
olunacaqdır və ola bilər ki, biz bu problemlə qurtaraq və bu problem artıq
bizi narahat etməsin. Təəssüflər olsun ki, Gəncədə keçirilən müşavirədən
sonra Əlikram Hümbətov Lənkərana qayıdıb yenidən bu çirkin fəaliyyətini
davam etdirməyə başlayıbdır. Yerli televiziya ilə Milli Məclisin qərarının
əleyhinə çıxış edib, onun ləğv olunmasını tələb edib və guya Gəncənin və bir
neçə başqa regionların onlarla həmrəy oduğunu, onun bu hərəkətlərinə bəraət
qazandırdığını bildirib və deyib ki, biz bu işimizi davam etdirəcəyik, Talış-
Muğan Respublikası yaranacaqdır. Biz Məclisi saymırıq, onun qərarlarını
qəbul etmirik və Milli Məclisin qərarları ləğv olunmalıdır.