N. I. Ibragimov, M. N. Musayev, B. A. Abidov, B. A. Muxamedgaliyev loyihalash asoslari va ekologik ekspertiza

Atrof-muhitga ta’simi baholash tushunchalari

25-may 2000-yil 0‘zbekiston Respublikasining «Ekologik ekspertizasi to‘g‘risidagi qonuni» va 31-dekabr 2001-yil Vazirlar Mahkamasining 491-sonli «Atrof-muhitga ta’sirini baholash» to‘g‘risidagi qarorining qabul qilinishi atrof-muhitga ta’sirni baholash AMTB hujjatini qonuniy yuridik jihatdan qabul qilinib, yangi va rekonstruksiya qilinayotgan xo‘jalik yurutuvchi obyektlarining loyihalarini davlat ekologik ekspertizasini o‘tkzishda asosiy tadbirlardan biri ekanligi belgilab qo'yildi.

AMTB loyihalarni ekologik ekspertizasini o‘tkazish mobaynida uning asosiy va shart boMgan tarkibiy qismlaridan boMishi bilan birga 0‘zbekistonda asosan XX asrning 80-yillari oxiri va 90-yillar boshida obyektlarning atrof-muhitga boMgan ta’sirini aniqlashda keng miqiyosda amaliyotda qoMlanila boshlandi.
1995-yildan boshlab AMTB yangi va qaytadan ishlab chiqilgan «Qurilish me’yorlari va qoidalari» (QMK) me'yoriy hujjatlariga kiritildi.
AMTB — bu shunday jarayonki, moMjallanayotgan xo‘jalik va boshqa faoliyat olib boruvchi obyektlarni atrof-muhitga noqulayliklar tug‘dirib va ta’sir etib, yomon ekologik oqibatlarga olib kelishi, jamoat
fikrini hisobga olgan holda, bu ta’sirni kamaytirish va oldini olish chora-tadbirlarini ishlab chiqish hamda ekologik orientirlangan boshqaruvni amalga oshirish mumkin bo‘lgan qarorlami qabul qilish imkonini yaratadigan tadbirdir.
Uning asosiy maqsadi loyihalash jarayonida optimal bo'lgan loyihaviy qarorlarni izlashga qaratilgan bo‘lib, atrof-muhit degradatsiyasiga yo‘l qo‘ymaslik, xo‘jalik rivojini ekologik-iqtisodiy va ijtimoiy balansini ta’minlamoq, insonlarni yashash sharoitini yaxshilash hamda atrof-muhitga bo‘lgan noqulay ta’sirlarni uncha katta bo‘lmagan yoki qabul qilingan (muvofiq) darajaga kamaytirish maqsadida samarali choralarni ishlab chiqishdir.
2.8—11; 2.8— 12-rasmlarda atrof-muhitni ifloslovchi va unga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi obyektlarning tabiiy muhit bilan bo‘lgan aloqalari keltirilgan.


2.8—11-rasm. To‘liq sikldagi quwati yiliga 1 mln t bo‘lgan (o‘rtacha sutkalik ko‘rsatkichlari) qora metallurgiya zavodining funksional sxemasi va tabiiy muhit bilan bo‘Igan aloqa kanallari.