Nebevî YÖntem eğitim, Yapılanma, Hareket
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
Nebevî Yöntem 182
ve öyle kalmasıdır. Bizim lehimize olan onun da lehine, bizim aleyhimize olan onun da aleyhinedir. “Kanı bizim kanımız, yıktığı da bizim yıktığımızdır.” İşte bu, veliliğin temel bir an- lamıdır: “Mü’min erkekler ve mü’min kadınlar birbir- lerinin velileridirler.” 81 Karşılıklı sevgi, nasihat ve istişare ile karşılıklı yardımlaşıp dayanışmak… Emirsiz cemaat olmaz, cemaatsiz de emir olmaz. Mü’minler arası yapılanma velayet- le, ruhu ise sevgi, karşılıklı nasihat ve karşılıklı itaatle olur. Emir Bir Hakemdir Yüce Allah, “Hayır, Rabbine and olsun ki araların-
82
Toplu olarak yapılan bütün işlerde görüş ayrılıkları orta- ya çıkabilir. Bazen istişare sırasındaki görüş ayrılıklarıyla ilgi- li anında ve kesin hüküm vermek, bir ölüm-kalım meselesi olabilir. Bazen orta çözümler ile görüşlerin arasını bulmak ise hakların kaybolmasına ve cemaatin zayıflamasına sebep ola- bilir. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in halifesi olması dolayısıyla ona bağlı bulunan emire, anlaşmazlıkları çözüm- leyip sona erdirme ve icmanın ya da ona benzer hâlin ger- çekleşmesinin zor olduğu durumlarda bir tarafı diğerine tercih etme hakkının verilmesi bir zorunluluktur. İhtilaflı birtakım meseleler tartışmaya sebep olabilir. Yani ağaçların dallarının farklı olması gibi insanlar da farklı görüşle- re sahip olabilirler. Eğer derhal ve nihai çözüm için hükmüne 81
Tevbe 9/71. 82
Nisâ 4/65. Örgütleme 183
başvurmak suretiyle görüş ayrılığı çözümlenmeyecek olursa bu durumda mesele, “şecera/ortaya çıkmak”tan “işşecera/or- taya çıktı” aşamasına, oradan “teşeccera/tartıştı çekişti” nok- tasına ulaşır. Bir de bakarsınız ki görüş ayrılıkları; düşmanlık, savaş ve mü’minlerinin gücünün kaybolması noktasına kadar varmıştır. İster hakem olarak tayin edildiği hususlarda olsun, is- ter karar almayı gerektiren başka hususlarda olsun emirin, Allah’ın Kitabı’ndaki ve Rasûlü’nün sünnetindeki muhkem bir nassa muhalefet etme hakkı yoktur. Fakat mü’minler, anlaş- mazlıkları hâlinde, Yüce Allah’ın, “Eğer Allah’a ve ahiret
83
hükmünü aralarında uygulamak için emirlerine başvurmaya- cak olurlarsa günahkâr olurlar. Aynı şekilde Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’e bu husustaki mirasçılıkları sebebiyle mü’minlerin, emirin cema- ati hakkında aldığı kararlarda ve görüş ayrılıklarıyla ilgili ver- diği hükümlerde ona yardımcı olmaları gerekir. Bu da Yüce Allah’ın, “İman edip hicret edenler ve Allah yolunda
84
onu yüceltenler, ona yardım edenler ve onunla indiri- len nura tabi olanlar, işte onlar kurtuluşa erenlerin ta kendileridir” 85 buyrukları bunu gerektirmektedir. Ancak emire yardımcı ve destek olmak, Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’e yardım etmek ve destek vermek gibi değil- dir. Çünkü Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, kendisine 83 Nisâ 4/59. 84 Enfâl 8/74. 85 A‘râf 7/57. Nebevî Yöntem 184
vahiy gelen bir nebi idi. Bu sebeple herhangi bir kimsenin Allah Rasûlü’nün huzurunda öne geçmesine imkân yoktur. Emir ise içtihat ettiği zaman isabet de edebilir, hata da edebilir. Tıpkı mü’minler arasından içtihada yetkin kılan niteliklere sahip olan kimselerin içtihat ederken isabet ve hata ettikleri gibi… İçtihada yetkin kılan sebepler ise Allah’ın Kitabı’nı, Rasûlü’nün sünne- tini, şeriatın maksatlarını ve Arap dilini iyice bilmek suretiyle Allah’tan gelen buyrukları anlamak, nasih ve mensubu bilmek sonra da vakıayı, dünyanın hareketini, düşmanların hile ve tu- zaklarını ve ümmetin ihtiyaçlarını bilip idrak etmektir. Mü’minler arasındaki görüş ayrılıklarının kesin çözüme kavuşturulması temel bir ihtiyaç olduğu için emir, görüş ay- rılıklarının derinleşmemesi ve fitnenin baş göstermemesi için ortaya çıkan anlaşmazlıklar hakkında hüküm verir. Ayrıca hatadan korunmuş olmadığı ve hata etmekle karşı karşıya bulunduğu için emire bir süre tanınır. Verdiği hüküm ve aldığı kararlarda -mesela; herhangi bir mezhepteki daha uygun olana muhalif tercihte bulunduğu iddiası ile- ona zorluk çıkar- tılmaması, sıkıntı verilmemesi gerekir. Emirin samimiyeti husu- sunda herhangi bir ithamda bulunmadığımız sürece ona içtihat edip hata yapma hakkı da tanımamız gerekir. Bu da Rasûlullah
dir: “Hâkim hüküm verip içtihat ettikten sonra isabet ederse ona iki ecir vardır. Hüküm verip içtihat ettikten sonra hata ederse ona bir ecir vardır.” 86 Bu hadisi Buhârî, Müslim ve başkaları rivayet etmişlerdir. Hâkimin içtihadında hata etmesinin sınırı da bellidir. Bu sınır, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şu hadislerinde ifade edilmiştir: 86 Buhârî, İ‘tisâm 21; Müslim, Akdiye 15; Ebu Davud, Akdiye 2; Tirmizî, Ahkâm 2; Ahmed bin Hanbel, IV, 198, 204. Yüklə 4,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|