Neriman Qurban indd
Yüklə 3,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
163 Abram Nussimbaum deyilənlərə tam əminlik üçün uzaqdan-uzağa da olsa, Bakıdan tanıdığı həmşəhərlisinə baş çəkməyə ərinmədi, söylənənlərin həqiqətə yaxın olduğunu biləndəsə London sevdasından əl çəkdi. “Məncə, Leonun Almaniyada təhsil alması daha məntiqlidi, – frau Şulte məqamın yetişdiyini qət eləyib öz fikrini bildirdi. – Leo alman dilini yaxşı mənimsəyib, çətinliyi olmayacaq”. Bu tərəddüd məqamında Hamburqdan gözlənilməz qo- naq – Leonun indiyəcən görmədiyi, yeniyetmə yaşlarından Almaniyda yaşayan dayısı gəlib çıxdı. Oskar Hamburq yaxın- lığında, Şimal dənizindəki kiçik adalardan birində yerləşən məktəblərdəki nizam-intizam barədə ağlagəlməz şeylər danı- şırdı. Şübhəsiz, yaranmış vəziyyətdə bu yeganə çıxış yoluy- du. Abram Nussimbaum da qərara aldı: Leo Almaniyada təhsil alacaq! “Bu vəziyyətinizdə Leonu Londonda da, Parisdə də oxuda bilməzsiniz, – Oskar onu tamam tərksilah eləyirdi, – buna bir ətək pul lazımdı. Amma Almaniyada nisbətən ucuzluqdu, o qədər çətinlik çəkməzsiniz. Üstəlik, orda ruslar çoxdu”. İnsan qəribə məxluqdu: var-dövləti əlindən çıxanda dərdə-qəmə
Nussimbaum da, az qala, hər gün cibində qalan pulunu he- sablayır, tezliklə tamam müflis olacağını düşünüb rahatlıq tapmırdı. Leo bu söhbətlərdə iştirak eləmirdi, amma Almaniyaya getmək barədə qərarı eşidəndə qəlbində vəcdə oxşar duyğu hiss elədi. Başlıcası, bir yerdə dayanmamaq, harasa getmək, yeni yerlər görmək, yeni adamlara rast gəlmək idi. Dayısı gəldiyi kimi də qəfildən yox oldu. Deyilənə görə, okeanın o tayına – Amerikaya üz tutmuşdu. Amma Oskar Slutskin öz vəzifəsini yerinə yetirib bacısı oğlunun taleyini həll eləmişdi. 164 ***
Ermonların səxavətindən “Paris-Hamburq” qatarının bi- rinci dərəcəli vaqonuna bilet almışdılar. Demək olar, bütün yayı Parisdə keçirmək, doyunca gəzmək Leonu əməlli-başlı xoşbəxt eləmişdi. Amma Batumda duyduğu çatışmazlığı bur- da da özünü bildirmişdi: cəsarətsiz idi, ən vacib məqamlarda özünü itirir, qətiyyətli ola bilmirdi. Tez-tez küçələrdə, park- larda rus mühacirlərindən olan qızlara rast gəlir, onlara uzun- uzadı tamaşa eləyir, tanış olmaq məqamı çatanda dili-ağzı daşa dönürdü. Əlbəttə, Almaniyada belə olmayacaq, Leo bu zəifliyinin öhdəsindən gələcək, çox qəlblər fəth eləyəcək. Əlində monokl vardı, onu nəyə görə aldığını bilmirdi, gö- rünür, dayısının monoklunu görüb bunun Almaniyada çox vacib olduğunu fikirləşmişdi. Hərdən atasının solğun sufə- tinə, bəzən də frau Şultenin fərəhdən çiçək kimi açılmış girdə üzünə baxırdı: dayəsi Vətən saydığı yerə gedirdi, bəlkə də uzun illərdən sonra doğmalarını tapacaqdı. Əslində, Parisdə də yaşayıb-oxumaq olardı, amma görü- nür, xalasıgil bu qəfil yükdən canlarını qurtarmağa çalışırdı- lar – hər halda, üç nəfərin qayğısına qalmaq asan məsələ de- yildi. Dil öyrənməyə qalsa, Leo fərasətsiz deyil, bir neçə aya fransızcanı mənimsəyə bilər, sadəcə, alışmaq, çox danışmaq lazımdı. Bununla belə, Almaniyada oxuması məsləhət görü- lübsə, buna da etirazı yoxdu, ondan ötrü daha asan olacaq. Üstəlik, dayısının dediyinə görə, Almaniyada rus müha cirləri daha çoxdu, münasibət yaratmaqda çətinlik çəkməyəcəklər. Pəncərədən cəmi üç il əvvəl başa çatan amansız mühari- bənin kədərli izləri – səngərlər, bomba çuxurları, yararsız hala düşmüş toplar görünürdü. Məğlub ölkənin sərhədini keçəndən sonra o izlər daha aydın nəzərə çarpırdı. Əlbəttə, qarışıqlıq, inqilab qorxusu barədə deyilənlər doğrudusa, gö- rünür, Almaniyada həyatları o qədər də yaxşı keçməyəcək. Bunların ucbatından Türküstanı, Buxaranı, İranı dolaşmalı olmuş, sonra Bakıdan Tiflisə, Tiflisdən Batuma, Batumdan
165 Konstantinopola, Konstantinopoldan Romaya qaçmışdılar, indi “inqilab” kəlməsini eşidəndə əti çimçəşirdi. Frau Şulte onun qəlbində almanlara hörmət oyatmışdı, atasının təlqinlərisə elə hey o hörmətə nəsə əlavə eləyirdi. Dörd il əvvəl daşnak-bolşeviklər Bakını mühasirəyə alanda evlərinə sığınan alman zabitlərini xatırlayırdı: o zabitlər rus- lara əsir düşənəcən yaşadıqları həyatdan söhbət açırdılar. Biri on iki yaşlı Leoya Getenin “Şərq divanı”ndan şeirlər də söyləmişdi. Hərdən həmin şerin misraları yaddaşından boy verirdi. Əlbəttə, Berlinə yox, Hamburqa gedirdilər, orda inqilab, yaxud çevriliş ola bilməzdi. Laxendə qatardan düşüb Ham- burq xəttinə keçəndə Leonun narahatlıq duyğusu ötüb keç- mişdi. Bakıdakı kimi tör-töküntülü “inqilab əsgərləri”, meşin gödəkcəli, meşin kepkalı, beli mauzerli çekistlər gözə dəymirdilər. Yükçülər sakitcə, çamadanlarını və bağlamaları- nı götürüb Hamburqa gedən qatara apardılar. Nə Essendə, nə Krefelddə, nə Bremendə – qatarın az-çox dayandığı stansiyaların heç birində bolşevikləri xatırladan adamlara rast gəlmədilər. Hamburqdan da Friz adalarının birinə – dayısının cənnət adlandırdığı yerə faytonla getməli, bərəylə keçməli oldular. Belə çıxırdı ki, artıq gəlib arzularının son mənzilinə çatmışdılar. Bundan sonra onları sakit həyat gözləyirdi. Hamburqdan o “cənnət məkan”a qədər olan yolda Leo atasının qərarına heç olmasa, burda münasibət bildirmək istədi. Həddən artıq sakit həyat ondan ötrü deyildi, Leo coşqun, qaynar, həyəcan doğuran həyat intizarındaydı; buna görə də Hamburqda məskən salmaq, lap Münhenə, Berlinə getmək onu daha çox təmin eləyərdi. Amma düşündüklərini dilinə gətirməyə cəsarət eləmədi: atasının axır vaxtlar həddən artıq sıxıntı çəkdiyini duyurdu; bir vaxtlar puluna qızırğalan- mayan Abram Nussimbaum indi qəhvə pulunu verəndə belə, əli əsirdi. Şübhəsiz, Leo bunu nəzərə almalı, oxumalı, qazan- mağa başlayıb atasını həyatın girdabından qurtarmalıydı. Yüklə 3,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|