ĠnfoġmperġALĠzm və medġA
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VI FƏSĠL Ġnfoimperializmə qarĢı mübarizə mexanizmləri: ideoloji və institusional vasitələr
110 deyil, həm də ayrı-ayrı cəmiyyətlərdə müxtəlif stratifikasiya- ların nümayəndələrinin şüurunun hakiminə çevrilməyə nail olmaqdır. Kütləyə yönəlmiş mədəni imperializm siyasəti çər- çivəsində daha çox ideoloji təsir metodlarından istifadə edilməkdədir. Konkret bir cəmiyyətin həyat tərzinin təbliğ edilməsi, milli PR sisteminin formalaşdırılması kimi istinad edilən vasitələr kütləyə yönəlik mədəni imperializm siyasəti- nin struktur elementləri qismində çıxış edir. Son məqsəd isə, təbii ki, idarəedilən kütlənin və yaxud stratanın formalaşdırıl- masıdır. Qeyd etdiyimiz kimi, ayrı-ayrı ölkələrin intellektual nümayəndələrinə, elitaya qarşı istiqamətlənmiş mədəni impe- rializm siyasəti kontekstində xüsusi ideoloji vasitə və metod- lardan istifadə olunur. İlk növbədə, ölkələrin milli siyasətinə qarşı xüsusi təsir mexanizmi formalaşdırılır, bunun fonunda isə ölkəyə rəhbərlik edən elitanın (hakim elita) və kontrelita- nın, eyni zamanda, sosiumun ayrı-ayrı stratalarını təmsil edən subyektlərin təfəkkürünə və fəaliyyətinə təsir mexanizmləri formalaşdırılır. Nəticə etibarilə, mədəni imperializm infoimperializmin sütunu qismində çıxış etməkdə və ən yeni imperializmin mənəvi substratı kimi səciyyələndirilməkdədir. Qeyd etmək lazımdır ki, II Dünya müharibəsinə qədərki tarixi dövrdə mədəni imperializm yeni imperializmin aktual istinad pred- meti olmuş və milli dövlətlərə intellektual təsir mexanizminin əsası qismində çıxış etmişdir. Lakin qeyd etdiyimiz kimi, SSRİ-nin fiaskosu ilə meydana çıxmış yeni dünya düzəninin fonunda mədəni imperializm arxa plana keçmiş və imperialist güclər infoimperializm strategiyasını aktuallaşdırmışlar. Bü- tün bunların fonunda belə bir analitik qənaət ifadə etmək olar ki, infoimperializmin intellektual nöqteyi-nəzərdən strateji 111 əsaslarını mədəni imperializm təşkil edir və bu, xüsusi strateji yardımçı vasitə kimi səciyyələndirilə bilər. 112 VI FƏSĠL Ġnfoimperializmə qarĢı mübarizə mexanizmləri: ideoloji və institusional vasitələr 6.1. Ailə institutu infoimperializmə qarĢı mübarizə prosesində baĢlıca strateji vasitə kimi Müxtəlif strateji problemlər çərçivəsində analitik tədqi- qat obyektinə çəkdiyimiz infoimperializmdən bəhs edərkən, toxunulması zəruri olan məsələlərdən biri də ən yeni imperia- lizmə qarşı mübarizə mexanizmlərinin düzgün müəyyənləşdi- rilməsidir. Şübhəsiz, “qlobal imperatorluğun” ideoloji silahı olan infoimperializmlə mübarizə olduqca mürəkkəb səciyyə daşıdığından, ilk növbədə, mücadilə vasitələri və mexa- nizminin düzgün müəyyənləşdirilməsi lazımdır. Bəzi hallarda bir çox araşdırmaçılar imperializmlə mübarizədə iqtisadi və siyasi mexanizmləri önə çəksələr də, son nəticədə bu vasitələr kifayət qədər səmərəli olmur, hətta “bumeranq” effekti ortaya çıxa bilir. Zənnimizcə, infoimperializmlə mübarizə prosesi- nin, ilk növbədə, institusional əsasları formalaşdırılmalı, daha sonra ideoloji vasitələrə istinad edilməlidir. Mübarizə prosesində ən effektiv institusional və ideoloji vasitələr kimi milli həmrəylik və bütövlüyün universal ideo- loji formulası olan milli ideologiya və sosial münasibətlər sisteminin ahəngdar nizamlayıcı mexanizmi qismində çıxış edən ailə institutu səciyyələndirilə bilər. Beləliklə, infoimperializmə qarşı mübarizədə, ilk növ- bədə, fundamental sosial institut qismində çıxış edən ailə 113 institutunun rol və əhəmiyyətinə toxunmaq lazımdır. Məlum- dur ki, ailə sosial institut olmaq etibarilə öz strukturuna və mahiyyətinə görə unikal ictimai təsisatdır. Başqa sözlə, ailə həm şəxsiyyətlərarası münasibətləri tənzimləyən, həm də bü- tövlükdə sosiumda nizamlayıcı mexanizm qismində çıxış edən, bütün stratalarda aktiv və passiv əlaqələrə təsir edən avanqard sosial institutdur. Məhz buna görə də, bir sıra araş- dırmaçılar ailə institutunu ayrıca yarımsistem kimi səciyyə- ləndirirlər. Ümumiyyətlə, infoimperializmlə mübarizədə ailə insti- tutunun sosial əhəmiyyətindən bəhs edərkən qeyd etmək la- zımdır ki, bu təsisat sosial identikliyin ən güclü olduğu qurum kimi çıxış etdiyindən onun əsaslarının möhkəmləndirilməsi sosiumun substratlarının güclənməsinə xidmət edir. Çünki infoimperializmlə mücadilə çərçivəsində milli identikliyin təmin olunması başlıca vəzifədir və bu vəzifənin yerinə yetirilməsini mümkün edən başlıca institusional vasitələrdən biri identikliyin ən güclü olduğu ailə təsisatıdır. Doğrudur, bir sıra sosial-strateji araşdırma mərkəzləri modern informasiya cəmiyyətində ailə institutunun dayaq- larının zəiflədiyini iddia etməkdədirlər. Hətta iddia olunur ki, ailə təsisatının əsasları mədəni imperializmin təsiri altında sarsılmışdır, deqradasiyaya uğramışdır və bu institut ayrı-ayrı yarımtəsisatlara bölünmüşdür. Əlbəttə ki, bu iddiaların doğruluğunu təsdiqləmək olmaz, çünki müasir dövrdə sosium tipindən asılı olmayaraq, hər bir cəmiyyətdə ailə institutu başlıca funksional vahid kimi çıxış edir, hətta ictimai münasi- bətlər kontekstində unikal sosial qrup kimi səciyyələndirilə bilər. Məlum olduğu kimi, bir müddət öncə iddia edilirdi ki, sənaye cəmiyyətinə keçid ailə institutunun perspektivini sual altına alır. Hətta bu təsisatı əvəzləyəcək yeni institutların Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|