Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiyot fanlar fakulteti

(C
n
H
2n
O
2
)
2 
tarkibli molekulalarni xosil qilar 
ekan; 

---

15 
Ko’pchilik OH tutgan molekulalar eritmalarda assotsiatsiyalanadi, bunga 
sabab vodorod bog’larning hosil bo’lishidir: 
Bu yerda quyidagicha xulosa yuzaga keladi: 

Vodorod bog’ining energiyasi ~7 kkal/mol 

Kovalent bog’ining energiyasi 110 kkal/mol 

Ikki molekula sirka kislotasining assotsiatsiyalanib, sikl hosil qilishi 
natijasida 2 ta vodorod bog’i hosil bo’ladi:~14 kkal/mol 

Bundan vodorod faqat bitta C atomi bilan bog’langan. 

OH tutgan boshqa sinf moddalarning assotsiatsiyalanishi ham analogik 
tarzda amalga oshadi 
Karbon kislotalardagi va tuzlardagi karboksil gruppaning kislorodlari 
bir xil qiymatga ega, masalan natriyformiatdagi O-C-O,
 
burchagining 
qiymati 
124 ±4°
gatengbo’lib, ikkala C-O
 
orasidagi masofa
 1,27 Å
ga teng; 
Shuning uchun tuzlarning tuzilishi quyidagicha bo’ladi: 
Tuzlar hosil bo’lishida vodorod bog’lari odatda uziladi, lekin, ba’zan 
ularning bir qismi saqlanib qoladi, natijada nordon tuzlar hosil bo’ladi: 
 
Kimyoviy xossalari. 
Karbon kislotalarning kimyoviy xossasi karboksil gruppa atomlari
elektron zichligining siljishiga bog’liq bo’lib, uni quyidagicha
tushuntirish mumkin.

---

16 
Karboksil gruppada elektron zichligi elektrofil atomga, ya’ni karbonil
kislorodga tomon siljigan bo’ladi. Natijada vodorod atomining proton
ko’rinishida ajralib chiqishi osonlashadi, ya’ni kislotali dissotsiatsiya 
jarayoni sodir buladi
: 
 
Rentgen struktur analiz karboksilat — ionidagi ikkala kislorod 
uglevodoroddan bir xil masofada joylashganligini aniqladi. Shunga ko’ra
elektron zichligini bir xilda taksimlanishini quyidagicha ifodalash
mumkin: