Normal gebelerde renkli doppler ultrasonografi bulgulari; kendi popüLÂsyonumuzdaki normal doppler değerleriNİn saptanmasi

---

                                                                      

T.C.

SAĞLIK BAKANLIĞI

HAYDARPAŞA NUMUNE

EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

RADYOLOJİ KLİNİĞİ

Şef. Prof.Dr. Mehmet Masum ŞİMŞEK

NORMAL GEBELERDE RENKLİ DOPPLER

ULTRASONOGRAFİ BULGULARI;

KENDİ POPÜLÂSYONUMUZDAKİ NORMAL

DOPPLER DEĞERLERİNİN SAPTANMASI

UZMANLIK TEZİ

Dr.Seydegül Babür

İstanbul–2006

---

         

TEŞEKKÜRLER

Çalışmamızda gerekli olanakları sağlayan hastanemiz Başhekimi;Prof.Dr.Yusuf 

ÖZERTÜRK ‘e

Asistanlık eğitimim süresince ve tez çalışmalarım sırasında yakın ilgi ve desteğini 

gördüğüm, bilgi ve deneyimlerinden yararlandığım hocam, Radyoloji Klinik Şefi Sayın 

Prof.Dr. Mehmet Masum ŞİMŞEK ve Şef. Muavini Rad. Dr.Zeynep Gamze 

KILIÇOĞLU’na; saygı ve teşekkürlerimi sunarım.

Ayrıca çalışmama başlamamda beni teşvik eden ve gerekli bilgileri edinmemde 

bana büyük destek veren Tez Yönetmenim ;Başasistan Rad. Dr.Perihan ÖZKAN’a,

Yetişmemizde değerli emekleri geçen Başasistan ve uzmanlarımıza,

Yardımlaşma ve dostluklarından dolayı tüm asistan arkadaşlarıma,

Kliniğimiz teknisyen, hemşire ve personeline ve tüm hastane çalışanlarına. 

Bana her zaman ve her koşulda desteklerinden dolayı eşim,Alp BABÜR ve kızım Sena’ya

                                                   TEŞEKKÜR EDERİM. 

                                                                                               Dr.Seydegül BABÜR

                                                         

2

---

İÇİNDEKİLER

    Sayfa No

GİRİŞ

3

GENEL BİLGİLER

        1-Doppler ultrasonografi fiziği

4

        2-Gebelikte Renkli Doppler yeri ve kullanım alanları

17

GEREÇ VE YÖNTEM

29

BULGULAR

31

TARTIŞMA VE SONUÇ

41

ÖZET

54

KAYNAKLAR

55

3

---

           

 I-GİRİŞ

1842 yılında Avusturyalı fizikçi Johan Cristian Doppler tarafından tanımlanan 

Doppler Kayması’nın tıp alanında kullanımı 1957 yılında başlamış olup son on yılda 

belirgin olarak artmıştır.

B Mod ve Doppler kombinasyonundan oluşan dupleks sistemlerin gelişmesiyle 

tekrarlanabilir ve noninvaziv olması nedeniyle gebelik süresince uteroplasental ve 

fetal dolaşımda oluşan değişikliklerin belirlenmesinde kullanımı giderek artmaktadır.

İntrauterin gelişme geriliği ve preeklampsi olmak üzere riskli gebelerde fetal 

distressi saptamada Doppler ultrasonografi önemli bir yardımcı tanı yöntemidir. 

Renkli kodlama ile inceleme zamanı kısalmış ve çok küçük boyutlardaki fetal ya da 

uteroplasental damarları değerlendirmek mümkün olmuştur.

Bu çalışmada normal gebelik sürecinde umblikal, uterin ve fetal orta serebral 

arterdeki Doppler indekslerinin gebelik haftalarına göre değişimini saptayıp kendi 

popülâsyonumuz için normal değerleri oluşturmak ve bu sayede riskli gebeliklerdeki 

renkli Doppler ultrasonografinin kullanımını yaygınlaştırmak amaçlanmıştır.

4

---

II-GENEL BİLGİLER

1-DOPPLER ULTRASONOGRAFİ FİZİĞİ

Doppler Teorisi

Dalga bir objeden yansıdığından, ekoların birçok belirleyicisi olacaktır, iletilen 

dalgaların   karakteri,   dalganın  hareket   ettiği   ortam,   dalganın   yansıtıcısı   ya   da 

yansıtıcıdan   uzaklaştığı   mesafe,   yansıtıcının   özellikleri,   geri   dönen   ekoyu 

belirlemektedir. Teorik olarak bütün elemanlar (iletici, yansıtıcı ya da alıcı) hareket 

edebilir. Klinik senaryodaki kan akımının ultrason ile tanımlanmasında, iletici ve alıcı 

(aynı  transdüserde  farklı   kristaller)  sabit,   yansıtıcılar   (çalışılan  kan  damarlarındaki 

eritrositler) hareket halinde olup yolun uzunluğunu değiştirmektedir.

Doppler etkisi, akustik ya da ultrason dalgasının frekansının değişmesidir, bu 

da iletici ve alıcı kaynaklar arasındaki toplam yol uzunluğu değiştiğinde ortaya çıkar 

(Res.12–1). 

Resim 12–1. Vasküler ultrasonografide Doppler etkisinin şematik çizimi

C

=  Sesin ortamdaki hızı

V

rbc

=  Kan akım hızı

5

---

Ө 

=  Akımın yönü ile ultrason ışını arasındaki açı

F

o

=  İletilen ultrason frekansı

F

r

=  Geri dönen ultrason frekansı

F

D

=  Frekansdaki Doppler kayması

           =  F

o

 - F

r

=  F

o

 2   Vrbc CosӨ

                C

              

FD V

rbc

          C x FD

Kan akım hızı =

        F

o

 x CosӨ

Eğer akım transdüsere doğru ise, yol uzunluğu kısadır ve geri dönen frekans 

yüksektir.  Eğer akım transdüserden uzaklaşıyorsa, yol uzar ve geri dönen frekans 

azalır.  Frekanstaki   bu   değişme,  Doppler   kayması   kan  akım  hızı,  iletilen   ultrason 

frekansı, ultrason ışınları ile damarın kesiştiği açı (Doppler açısı) ile doğru orantılı ve 

dalganın doku içinde ilerlemesi ile ters orantılıdır.

Doppler   kan   akımı   çalışmalarında   aralıklı   (pulsed)   ses   dalgasının   yolu 

üzerindeki kırmızı kan hücreleri ultrason ışını üzerine farklı etkiler oluşturur. Işınlar 

transdüsere doğru ya da ondan uzaklaşan tarzda yani her yöne doğru dağılmaktadır. 

Transdüsere geri dönen ultrason ışınlarının bir kısmı eko oluşturur. Transdüsere geri 

dönen ultrason ışınlarının oranı Doppler kaymasının hesaplandığı ve parçacık hızının 

ölçüldüğü   bir   eko   oluşturur.   Aletin   gönderdiği   frekans   ayarlanabilmektedir.   Doku 

içinde ilerleme hızını da sabit kabul edersek ve Doppler açısı da biliniyorsa, kan akım 

hızı ölçülen Doppler kaymasından hesaplanabilir. Eğer bu işlem saniyede birçok kez 

tekrarlanırsa, zamana göre hızdaki değişmeler kan akım hızının dalga formu olarak 

gösterilebilir (Res.12–2).

6

---