Novruz bayramı münasibətilə
Məişətimizdə dərin tarixi köklərə malik Novruz adət-ənənələri bu gün də yaşayan əbədiyaşar bir kitabdır. II aparıcı
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Məişətimizdə dərin tarixi köklərə malik Novruz adət-ənənələri bu gün də yaşayan əbədiyaşar bir kitabdır. II aparıcı: Novruz adlı əbədiyaşar bu kitabın müəllifi isə Azərbaycan xalqının yaratdığı “Qobustan rəsmləri”, “Kitabi Dədə Qorqud” adlı möhtəşəm söz abidələridir. I aparıcı: Tarixi minilliklərə qədər gedib çıxan bu bayramın nə bir sözü nə bir adət-ənənəsi yazıya alınıb. Ağızdan-ağıza yaşayaraq bu bayramın öz nəğmələri, adət-ənənələri, mərasimləri, oyunları bu günümüzə qədər gəlib çatmışdır. II aparıcı: Bu örnəklərdən əkin nəğmələri,sayaçı sözlər, sağın nəğmələri, xıdır nəğmələri və s. bu gun də sevilərək yaşamaqdadır. Hələ uşaq yaşlarımızdan hər birimizin sevə sevə əzbərlədiyimiz: Gəl, gəl a yaz günləri! İlin əziz günləri! Dağda ərit qarları, Bağda ərit qarları. Çaylar axıb sel olsun, Taxıllar tel-tel olsun. Ağaclar açsın çiçək, Yarpağı ləçək-ləçək. Misralarında müəllif yazın gəlişini hərtərəfli təsvir etmişdir. Məişətimizə istilik- xeyir bərəkət rəmzi kimi daxil olan yaz fəsli 8 gəlişi ilə hər bir evə sevinc, ruzi bərəkət gətirir. Canlanan təbiət sanki qış libasını atıb daha əlvan,göz oxşayan bir geyimə bürünür. Təzəcə qarı əriməyə başlayan dağ yamaclarında, qarın altından baş qaldıran novruzgülü, bənövşə, ağ, qırmızı, sarı rəngli adı bilinməyən güllər, soyuq ölkələrdən dəstə-dəstə uçub gələn qaranquşlar baharın müjdəçilərindən hesab olunur. I aparıcı: Bahar bayramının əsas atributları çərşənbələrdir. Bu çərşənbələr 7 olmaqla ilk 3 çərşənbə yalançı sayılır və belə sıralanır. Hər bir çərşənbəni - su, od, yel, torpaq çərşənbəsini bir oxucu təmsil edir. I oxucu (Su çərşənbəsi) : Üç oğru çərşənbədən sonra özünü yetirən su çərşənbəsi sanki yazın tumurcuğudur. Həm inama, həmdə təbii əsasa görə yazın ilk oyanışı sudan başlayır. Dağları dərələri bürüyən qarın canına isinti gəlir. Bu çərşənbədə sübh tezdən suyun qırağına gəlib dua edən, qəlbində niyyət tutan,dərdini suya danışan insan yüngülləşir. Su elə müqəddəsdir ki axır çərşənbə çaylar dayanıb axmır,ağaclar baş əyib alnını suya söykəyir. Qışda sülhü buz ilən... Yazda salar dava su. Dillənməyir söz ilən. Çəkir ağlar nəva su. II oxucu (Od çərşənbəsi):Novruzun ikinci çərşənbəsi Od-atəş çərşənbəsi sayılır. Od yerə nəfəs verir,isidir,qışda donmuş torpaqların donunu açır. Od çərşənbəsindədə su çərşənbəsindəki kimi tonqal qalayar, məşəllər alışdırar, şamlar yandırarlar. Uşaqlar, böyüklər, qızlar, oğlanlar tonqal ətrafında halay vuraraq, rəqs edər, mahnı oxuyar, “ağırlığım uğurluğum odda yansın” deyərək tonqal ətrafından tullanarlar. Su kimi od da insanları təmizə çıxarıb, şaxtadan qorumuş, ölməyə qoymamışdır. III oxucu: Yel çərşənbəsi – su, od və torpağın bir-biri ilə dil tapması havanı yaratdı. Bu həyat amillərindəndir. İnsan bir neçə gün susuz yaşaya bilər, torpaqdan ayrılıb təyyarələrdə havaya qalxa bilər, lakin 1 neçə dəqiqə havasız yaşaya bilməz. İnanclara görə Yel baba ilə Əkinçi baba qardaş imişlər. Bahar gələndə onlar tarlanı birlikdə əkərmişlər. Bundan sonra tarladakı bütün işlərə Əkinçi baba cavabdeh imiş. O, məhsula su verər, ot-alaqdan təmizləyər, becərər, yetişəndə də biçib xırmana gətirərmiş. Arpa buğdanın dənini küləşdən ayırmaq isə Yel babanın işi imiş. Bir kərə yenə adamlar arpa buğdanı döyüb gözləyirlər ki, Yel baba 9 gəlib onu sovursun. Amma Yel baba gəlib çıxmır ki, çıxmır. Səbri tükənmiş adamlar taxılı özləri sovurmağa başlayır və Yel baba,amana gəl, Dolanıb xırmana gəl, Bir bəhanə yoxdursa Xəlbirə, samana gəl A Yel baba, Yel baba Saman sənin, dən mənim Ləçəyi mindər-mindər Yonunu döndərmirsən Mehini bizə göndər A Yel baba, Yel baba deyə oxuyarmışlar. Elə bu vaxt gəlib xırmana yetişən Yel baba eşitdiyi sözlərdən inciyib geri dönür. Adamlar öz əməllərindən peşman olurlar. Hamı Yel babanı səsləyir və oxuyurlar: A Yel baba,Yel baba Qurban sənə gəl baba! Taxılımız yerdə qaldı A Yel baba,Yel baba... Bu nəğmə Yel babanın xoşuna gəlir. Geri qayıdıb xırmandakı buğdanı arpanı sovurub, samandan ayırır. IV oxucu: Torpaq çərşənbəsində inanca görə su ilə odun torpağa qovuşması torpağın canını açır, torpağı yumşaldır. İnsanın, bütün canlı varlıqların həyatında su və odla yanaşı, torpağın da çox böyük əhəmiyyəti danılmazdır. Su ana, od atadırsa torpaq varlığın özüdür. I aparıcı: Beləcə Novruz adət, ənənə və mərasimlərində məntiqi olmayan heç nə yoxdur. Sanki bütün pisliklər suda batmış, odda yanmış, küləklə sovrulmuş, torpaqda çürümüşdür. Ədəbiyyatımızın bir çox janrlarında bahar fəsli daha çox müraciət edilən mövzulardandır. Aşıq ədəbiyyatı nümayəndələrindən Qurbani, Abbas Tufarqanlı, Xəstə Qasım, Qaracaoğlan, Aşıq Alı, Aşıq Hüseyn Aşıq Musa, Aşıq Ələsgər və başqalarını göstərmək olar. Aşıq Şakirin “Bahar fəsli yaz ayları gələndə”şeri oxucunun dilindən söylənilir. 10 II aparıcı: Böyük Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın “Heydərbabaya salam”, Balaş Azəroğlunun “Əziz gün” şerində də Novruz bayramı və onun adətləri öz poetik əksini tapmışdır. Səhnəyə oxucular daxil olur. I oxucu: Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|