Noyabr november miras

 NOYABR   NOVEMBER    MİRAS
 
| 
53
ArAŞdIrmA   REsEARCH
The Ottoman period of prayer rugs have continued until the 
present day by Gordes, Ladik, Kırşehir-Mucur, Milas etc. 
Textile products such as rugs and carpets, as a commercial 
and culturel material were important. “Maliyeden Müdev-
ver” books which is in the Prime Ministry Ottoman Archive, 
have a characteristics of land. 
In  this  document  there  are  many  material  about  woven 
prayer rugs. In this study documents about prayer rugs in 
FİNANCİAL Müdevver Books in the Prime Ministry Ot-
toman Archives.
Used for the purposes of base, runners, wall, saddle-like all other 
knotted carpets perhaps the most different of the prayer in the design 
specifications is the only product given the symbolic expression and 
functionality within the net combined. 
Motif elements used in design also confirm this.  In the mosque imam 
congregation in front of the prayer is the Qibla, showing the hollow 
portion defined as the altar, architectural structures, therefore, in the 
mosques, domes, ceiling supports embellished or flat basis, defined 
as the column, usually to be cleaned, for ablutions used pitcher again 
earlier as a light source in the mosques, which had been used oil 
lamp. Having other motif rug prayer rug move, intended use of the 
product documented is visible.
Sajjads period has continued until the present day with Gordes, La-
dik, Kirşehir- Mucur, Milas, etc.  In many regions, different color, 
quality , materials and motifs produced in this prayer rugs, Seljuk 
and Ottoman carpets effects of art appears to be concentrated to-
gether in each of their regions, bears the imprint of folklore. ‘Prayer’ 
word is not found in Koran. But We learn from some hadith books 
that when  he come to bow, against ground , arms with sleeves knees, 
and this with a forehead “ protected with Imama “ or “ kalansu , 
that the Prophet performs namaz on bed ( Firas ) or wicker made 
of palm leaves.
Səccadə dövrü Osmanlı dövlətindən başlayaraq Gördes, 
Ladik,  Kırşehir-Mucur,  Milas  və  digər  şəhərlərdə 
günümüzə  qədər  davam  etməkdədir.  Osmanlı 
Dövlətində  ticarət  və  mədəniyyət  sferasının  məmulatı 
olaraq  xalça,  palas  kimi  tekstil  məmulatları  çox 
əhəmiyyətli idi. Baş Nazirlik Osmanlı Arxivinin maliyə 
qeydləri isə torpaq kadastrı qeyidlərinin xüsusiyyətlərini 
daşıyır. Bu sənəddə Osmanlı dövrü toxuma səccadə ilə 
əlaqəli çox sayda məlumat vardır.
Bu  araşdırmaya  mənbə  olaraq,  Baş  Nazirlik  Osmanlı 
Arxivində  Maliyyədən  Müdəvvər  Dəftərlərində  keçən 
səccadə ilə əlaqəli sənədlər seçilmişdir.
İstifadə  məqsədləri  baxımından  “döşəmə”,  “yolluq”,  “divar”, 
“heybə” kimi digər bütün toxuma xalçalardan bəlkə də ən fərqlisi 
olan  səccadəki  bədii  tərtibat  xüsusiyyətlərinə  nəzər  salsaq 
görərik ki, səccadələr simvolik izahat ilə funksionallığı özündə 
açıq-aydın şəkildə birləşdirən bəlkə də yeganə məhsuldur.
Bədii  tərtibatda  istifadə  olunan  motif  elementləri  də  bunu 
təsdiqləməkdədir.  Məscidlərdə  imamın  camaat  qarşısında 
namaza  durduğu  qibləni  göstərən  önündəki  divarda  oyuq 
bölüm olan mehrabın; memari tikililər olmaqla məscidlərdə 
günbəzi digərlərdə isə tavanı dəstəkləyən bəzəməli ya da düz 
dayaqlı  olaraq  tərif  edilən  sütunun;  əsasən  təmizlənmək, 
dəstəmaz almaq üçün istifadə edilən küpənin; birdə əvvəllər 
işıq  mənbəyi  kimi  məscidlərdə  də  istifadə  edilən  çıraqın 
və  digərlərin  motiv  olaraq  xalça  və  səccadəyə  köçürülməsi 
onların  istifadə  yönlərini  üzərlərində  gözlə  görünür  halda 
həkk etməkdədir.
Səccadə  dövrü  Gördes,  Ladik,  Kırşehir-Mucur,  Milas  və 
digər  şəhərlərdə  günümüzə  qədər  davam  etdirilmişdir.  Bir 
çox  bölgədə  fərqli  rəng,  keyfiyyət,  material  və  motivlər 
vasitəsi ilə istehsal edilən bu səccadələrə Səlcuqlu və Osmanlı 
xalça  sənətinin  təsirləri  yoğun  olaraq  görülməklə  birgə  hər 
BAŞ nAzİRLİK oSMAnLI ARxİVİ MALİyyƏDƏn 
MÜDƏVVƏR DƏFTƏRLƏRİnDƏ SƏccADƏ İLƏ
ƏLAQƏDƏR SƏnƏDLƏRƏ DAİR
   sOME DOCuMENts ABOut PRAYER RuGs iN fiNANCiAL MuDEVVER 
  BOOks iN tHE PRiME MiNistRY OttOMAN ARCHiVEs
Ahmet AytAÇ
 
səlcuq universiteti,türkiyə
Ahmet AytACh
 
selçuk  university of turkey,konya

---

54 
| 
MİRAS   NOYABR   NOVEMBER
ArAŞdIrmA   REsEARCH
It is dealt in Encyclopedia of Islam that Sajjad  accepted as belong-
ing to the Caliph. Abu Bakr is protected in Topkapı Palace Hırka-ı 
Saâdet. Also it is known that rugs were weaved and they sent abroad 
with sajjade in 10th centry in West Turkestan including Bukhara.
Turkish carpets and rugs are directly related to general issues in the 
publications  ,  art  history  and  cultural  terms  are  discussed  at  the 
macro level . Studies in this area are generally in the region or in the 
museum of weaving techniques , patterns, and so on.Aspects are ex-
amined, based on the work area. Using the technique of comparison, 
the number of studies in terms of cultural history is not much .
However, an important handloom sector during the Ottoman period 
and even in Europe there was great interest in this sector. On 18th 
century, the Ottoman Empire economic relations with the West, the 
big European countries on the one hand, capitalization of their coun-
tries more advantageous in terms makes the Magadan running, on 
the other hand empire from time to time they send commercial agents 
and consuls with the help of Ottoman markets, price, quality moni-
tor the conditions they accordingly commercial directing the activi-
ties are known . Craftsmen , artists’ palettes loom , using brush-like 
nodes thoughts of excitement, joy, sadness and so on. By aestheticized 
as to reflect their feelings, some of these rugs that transmit messages 
between Anatolia and the environment in various periods of Turkish 
rugs made out of Konya and found many examples that reveal.
Many words are told on “ prayer rug” in Prime Ministry’s Ottoman 
Archives in many documents. Ottoman Archives “ prayer “ was writ-
ten in the Arabic script with all related documentation and Otto-
man Turkish. The study is limited due to inappropriate in this study, 
is only FİNANCİAL MUDEVVER in the book that “ prayer “ and 
very few examples of relevant documents are taken into consider-
ation . A summary of the documents are given.
FINANCIAL MUDEVVER BOOKS
Deed books bears the characteristics of tahrirs. In 1945 the Ministry 
of Finance in bulk inherited 26,000 is close to the classification of 
books. The books of various items such as finance, land Tahrir, pal-
aces, etc. Janissaries also includes such other strains carrying.
1. Financial Mudevver Document, No. 1129
Photo: 1.
Treasurer Muhiddinand Lord in the hands Protected and by virtue 
teams surrendering the various types rahter Decoration with ... rugs, 
... coffee sets and eva-i other of the list of teams with the network of 
the Al-Haji Ismail Efendi in seven of the belongings of the names of 
the contents of the curriculum book ...
2. Financial Mudevver Document, No. 3075
biri  öz  bölgəsinin  folklorunun  izlərini  daşıyır.  Quranda  
səccadə sözünə rast gəlinməz . Ancaq peyğəmbərin namazda 
səcdə  edərkən  qızğın  torpağa  qarşı  qollarını  paltar  qolları 
ilə,  dizlərini  ətəyi  ilə,  alınını  “imama”  və  ya  “kalansua”  ilə 
qoruduğunu,  bundan  başqa  peyğəmbərin  yataq  (firaş)  ya 
da  xurma  yarpaqlarından  düzəldilmiş  həsir  üzərində  namaz 
qıldığını bəzi hədis kitablarından öyrənməkdəyik.
İslam Ensiklopediyasında da Xəlifə Hz. Əbu Bəkirə aid edilən 
bir  səccadənin  Topqapı  Sarayı  Xilqə-i  Səadət  Dairəsində 
mühafizə  edildiyindən  bəhs  edilir  .  Bundan  başqa  X  əsrdə 
başda Buxara olmaqla Qərb Türkistanın bir çox şəhərlərində 
səccadə ilə döşəmə xalçalarının toxunduğu və bunların xaricə 
göndərildiyi də bilinməkdədir.
Türk  xalça  və  palas  sənətinin  birbaşa  maraq  dairəsinə  girən 
nəşrlərdə  mövzu  sənət  tarixi  və  mədəniyyət  baxımından 
əsasən  makro  səviyyədə  ələ  alınmışdır.  Bu  sahədə  görülən 
işlər əsasən bölgədə ya da muzeydə toxumaların texniki, naxış, 
və  s.  baxımından  araşdırılması  əsaslarına  söykənən  işlərdir. 
Müqayisə  üslubu  istifadə  edilərək  mədəniyyət  tarixinə  dair 
görülən iş sayı çox deyildir.
Halbuki  Osmanlı  dövründə  toxuculuq  olduqca  əhəmiyyətli 
bir sektor halındaydı və hətta Avropanın bu sektora böyük bir 
marağı vardı. XVIII əsrdə Osmanlı İmperatorluğu ilə iqtisadi 
əlaqələri olan Qərbi Avropanın böyük dövlətləri bir tərəfdən 
təslimiyyətlərini  öz  ölkələri  baxımından  daha  əlverişli  hala 
gətirməyə çalışarkən, digər tərəfdən imperatorluğa zaman za-
man  göndərdikləri  ticarət  agentləri  və  konsulları  köməyi  ilə 
Osmanlı  bazarlarında  qiymət,  keyfiyyət  şərtlərini  izlədikləri 
buna  görə  də  ticarət  fəaliyyətlərini  istiqamətləndirdikləri 
bilinməkdədir  .  Usta  və  sənətçilərin  dəzgahı  palitra  kimi, 
düyünləri  isə  fırça  kimi  istifadə  edərək  düşüncə,  həyəcan, 
sevinc,  hüzn  və  s.  kimi  duyğularını  estetikləşdirərək  əks 
etdirdikləri və bəzi mesajları üzərinə köçürdükləri bu xalçalar 
Anadolu və ətrafdakı Türk xalça sənətinin müxtəlif dövrlərdə 
Konya və xaricində hazırlanmış çox sayda nümunəsi olduğunu 
da ortaya qoymaqdadır .
Baş  Nazirlik  Osmanlı  Arxivində  Maliyye  Müdevver 
Dəftərlərində  “səccadə”  sözünün  keçdiyi  çox  sayda  sənəd 
vardır.  Osmanlı  Arxivində  “səccadə”  ilə  əlaqədar  sənədlərin 
hamısı  ərəb  hərfləriylə  yazılmış  və  Osmanlı  Türkcəsi 
olmaqdadır.  İşin  bəyanat  ilə  məhdud  olmasından  ötəri  bu 
işdə yalnız Maliyeden Müdevver Dəftərlərindəki “səccadə” ilə 
əlaqəli  sənədlərdən  çox  az  sayda  nümunə  nəzərə  alınmışdır. 
Sənədlərin xülasələri verilmişdir. 
Maliyye Müdevver Dəftərləri
Kadastr  qedlərinin  xüsusiyyətlərini  daşıyır.  Maliyyə 
Nazirliyindən 1945-ci ildə yığın halında dövr alınan 26 000-
e    yaxın  dəftərin  sinifləndirməsidir.  Müxtəlif  maliyyədən 
vəzifəli  şəxslərin  qəlmindən  çıxmış  dəftərlər  olduğu  kimi, 
ərazi sinifləndirilməsi, saray, yeniçəri və s. kimi digər növdən 

---