Noyabr november miras

 NOYABR   NOVEMBER    MİRAS
 
| 
61
xəBər   NEWs
and Archaeology. Guided visit” by Merida Institute of Archaeology 
took place. Along with exhibition of the photos taken by different aero-
photo cameras, wide information is given on the implemented proj-
ects. The heads of Extremadura province and Malpartida de Caceres 
City Council, Underground Archaeology, as well as the coordinators 
of project Cinetinere spoke at the opening ceremony of the congress. 
The organizers being interested in socialization of International SOPA 
Congress showed an online base created in these terms. Azerbaijan 
was represented at the congress by MIRAS Social Organization in 
Support of Studying of Cultural Heritage. Professor Gafar Jabiyev, 
PhD  Fariz  Khalilli  and  researcher  Shola  Bayramova  delivered  a 
speech on “Medieval Agsu Town Archaeological Tourism Complex”. 
The  speakers  noted  that  they  implemented  “Medieval  Agsu  Town 
Archaeological Tourism Complex” project in 2010-2012 years. The 
purpose of the project is to enliven archaeological tourism in local Agsu 
region which was beyond the attention, non involved wide mass tour-
ist with nature and unpreserved historical and architectural works. It 
was noted that the project passed four stages:
 1 – Implementation of archeological explorations in Medieval Agsu 
Town; 
2 – Conservation and restoration of archaeological finds and urban 
buildings, establishment of expo-complex;
3 – Provision of comfortable visit of tourists, creation of relevant in-
frastructure; 
4 – Recognition and promotion of Medieval Agsu Town Archaeo-
logical  Tourism  Complex;  great  importance  the  project  assumed 
from moral and material aspects for scientists working in archaeol-
ogy, ethnography, epigraphy, numismatics, architecture, chemistry 
and other fields, as well as local settlers, participants of the project, 
the population of surrounding villages. 
The participants were informed that the number of visitors of the 
area and Medieval Agsu Town rather increased for some years as a 
result of the project. The poster of researcher Arzu Soltan and pho-
tographer Mammad Rahimov on Medieval Agsu Town were wel-
comed with interest. The conference participants were given gifts of 
books, brochures, journals and CD printed by Haydar Aliyev Foun-
dation, Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbai-
jan and “Azerilme” Society.  
qiymətləndirilib. Merida Arxeologiya İnstitutunun mütəxəssisləri 
tərəfindən  hazırlanmış  “Səmadan  xatirələr.  Arxeologiyada  aero-
fotoqrafiya”  sərgisinin  açılış  mərasimi  baş  tutub.  Müxtəlif  aero-
fotoaparatlar  vasitəsilə  çəkilən  fotoların  sərgilənməsi  ilə  yanaşı, 
həyata keçirilmiş layihələr haqqında da geniş məlumat verilib.
Konfransın açılış mərasimində Extramadura vilayətinin və Malpar-
tida de Kaseres Şəhər şurasının rəhbərləri, Underground Archae-
ology təşkilatının, eləcə də Cinetinere layihəsinin koordinatorları 
çıxış  ediblər.  Beynəlxalq  sOpA  konfransının  şəbəkələşməsində 
maraqlı olduqlarını qeyd edən təşkilatçılar bunun üçün yaradılmış 
onlayn bazanı da nümayiş etdiriblər.
Konfransda Azərbaycanı MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək 
İctimai Birliyi təmsil edib. Professor Qafar Cəbiyev, tarix üzrə fəlsəfə 
doktoru Fariz Xəlilli və tədqiqatçı Şölə Bayramova “Orta əsr Ağsu şəhəri 
Arxeoloji  Turizm  Kompleksi  Layihəsi”  mövzusunda  çıxış  ediblər. 
Məruzəçilər  MİRAS  Mədəni  İrsin  Öyrənilməsinə  Kömək  İctimai 
Birliyinin “Orta əsr Ağsu şəhəri arxeoloji turizm kompleksi” layihəsini 
2010-2012-ci illərdə həyata keçirdiyini qeyd ediblər. Layihənin əsas 
məqsədinin diqqətdən kənarda qalmış, geniş turist kütləsini öz təbiəti 
ilə cəlb etməyən, tarixi-memarlıq əsərləri yer üzərində qalmayan local 
Ağsu bölgəsində arxeoloji turizmi canlandırmaq olduğunu bildiriblər. 
Məruzədə layihənin əsas dörd mərhələdən keçdiyi (1 – Orta əsr Ağsu 
şəhərində arxeoloji tədqiqatların aparılması; 2 – Arxeoloji tapıntıların 
və şəhər tikililərinin konservasiya və bərpa edilməsi, sərgi kompleksin 
yaradılması; 3 – Turistlərin rahat ziyarətinin təşkil olunması, uyğun 
infrastrukturun yaradılması; 4 – Orta əsr Ağsu şəhəri arxeoloji turizm 
kompleksinin tanıdılması və təbliği), arxeologiya, etnoqrafiya, epiqrafi-
ka, numizmatika, memarlıq, kimya və digər elm sahələrində çalışan 
alimlər üçün önəmli olduğu kimi, layihədə iştirak edən yerli sakinlərə, 
ətrafdakı  kəndlərin  əhalisinə  də  əhəmiyyətli  dərəcədə  həm  maddi, 
həm də mənəvi təsir göstərdiyi qeyd olunub. Layihənin nəticəsi kimi 
bölgəni və Orta əsr Ağsu şəhərini ziyarət edənlərin sayının bir neçə 
il  ərzində  xeyli  artdığı  konfrans  iştirakçılarının  diqqətinə  çatdırılıb. 
Tədqiqatçı  Arzu  Soltan  və  fotoqraf  Məmməd  Rəhimovun  Orta  əsr 
Ağsu şəhərindən bəhs edən posteri də maraqla qarşılanıb. 
Müxtəlif  ölkələrdən  gələn  konfrans  iştirakçılarına  Azərbaycan 
heyəti tərəfindən Heydər Əliyev Fondu  Mədəniyyət və Turizm Na-
zirliyi  və “Azərilmə” cəmiyyətinin nəşri olan kitab, broşür, jurnal və 
disklərdən ibarət hədiyyələr verilib.

---

62 
| 
MİRAS   NOYABR   NOVEMBER
ArAŞdIrmA   REsEARCH
Sufism school, called zikirchis school was established in Shir-
van region of Azerbaijan in early 19th century along with Nag-
shibandis. Followers of this school, connected with the name of 
Sheikh  Eyyub  from  Ajidere,  had  influence  in  the  region  not 
only in the time of Tsar Russia, but also Soviet rule. Sounded 
zikirchis  and  delusion  ceremonies  called  “jumla”  (sentence) 
had  been  long-term  executed  in  many  villages  of  Shamakhi 
and Agsu. This is dealt in the work of Mahmud bey Mahmud-
beyov ‘Sufism secfs in Caucasus” along with official documents 
of the time. Mentor of zikirchis, who pay special attention to 
Babadagh and Diri Baba Tomb, Sheikh Eyyub was buried in 
Ajidere Village of Shamakhi. The research conducted on the ba-
sis of archive and local population’s rumors is interesting. 
Sufism  activities  relivened  and  widened  in  Shirvan  region  of 
Azerbaijan  in  early  19th  century.  These  activities  are  called 
‘wisdom’  by  Russian  annalists,  who  entered  the  region.  This 
movement was an effort to continue Islam as daily living style 
in Christian country. Sufis and saints are main powers in im-
plementation of these activities and applied trainings lasted for 
centuries practically. 
New Sufi school was formed in Azerbaijan when Shirvan khan-
ate was united to Russia.  The founder of this school was Sheikh 
Eyyub and the school named ‘school of zikirchis’. Having local 
character this school was spread only in Shirvan region. Sufism 
traditions and local Sheikh reference played main role in for-
XIX  əsrin  əvvəllərində  Azərbaycanın  Şirvan  bölgəsində 
nəqşibəndilərlə  yanaşı  zikrçilər  adlanan  ayrı  bir  təsəvvüfi 
məktəb  yaranmışdı.  Acıdərəli  Şeyx  Eyyubun  adı  ilə  bağlı 
olan  bu  məktəbin  ardıcılları  nəinki  çar  Rusiyası,  eləcə  də 
Sovet  dövründə  bölgədə  nüfuza  malik  idilər.  Səsli  zikrləri  və 
“cümlə”  adlanan  cəzbə  mərasimləri  Şamaxı  və  Ağsunun  xeyli 
kəndlərində  uzun  müddət  icra  edilmişdir.  Bu  haqda  dövrün 
rəsmi  sənədləri  ilə  yanaşı,  Mahmud  bəy  Mahmudbəyovun 
“Qafqazda müridlik cərəyanları” əsərində xüsusilə bəhs olunur. 
Babadağa və Diri Baba Türbəsinə böyük önəm verən zikrçilərin 
mürşidi  Şeyx  Eyyub  vəfat  etdikdən  sonra  Şamaxının  Acıdərə 
kəndində dəfn olunmuşdur. Arxiv sənədləri və yerli sakinlərin 
rəvayətləri əsasında aparılan araşdırma maraq doğurur.
XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanın Şirvan bölgəsində təsəvvüfi 
fəaliyyətlər yenidən dirçəlir və genişlənir. Bu fəaliyyətləri bölgəyə 
yenicə girmiş rus salnaməçiləri müridizm hərəkatı adlandırırlar. 
Müridizm hərəkatı xristian ölkəsində İslamı gündəlik yaşam tərzi 
kimi davam etdirmək cəhdi idi. Sufi və övliyalar bu fəaliyyətlərin 
həyata  keçirilməsində  əsas  qüvvə  olub,  əsrlərlə  davam  edən 
təlimləri praktik olaraq tətbiq edirdilər.
Şirvan xanlığının Rusiyaya birləşdirildiyi dövrdə Azərbaycanda 
yeni sufi məktəbi formalaşmağa başlandı. Bu məktəbin yaradıcısı 
Şeyx Eyyub, məktəbi isə zikrçilər məktəbi adlanırdı. Bu məktəb 
lokal  xarakter  daşımış,  yalnız  Şirvan  bölgəsində  yayılmışdır. 
Məktəbin formalaşmasında Şirvandakı sufizm ənənələri və yerli 
Şeyx eyyUB VƏ onUn zİKRÇİLƏR MƏKTƏBİ
   sHEik EYYuB AND His sCHOOL Of ZikiRCHis
fariz xəLİLLİ
 
tarix üzrə fəlsəfə doktoru 
fariz khALILLI
 
PhD

---