Noyabr november miras

 NOYABR   NOVEMBER    MİRAS
 
| 
11
tAnItIm   PROMAtiON
deep traces to boast amidst the system of values found by mankind’ 
has a strong basis. These traces help us to exist among nations and to 
be important in growing and spread of Islamic followers. Though we 
lived in different systems and regimes as years passed, side impacts 
could not separate us from these races. We confess that we were very 
far from them, whereas did not get sad.
While reading ‘Shafaul-Asrar’ work (secrets of Sufism) written in 
15th century by Seyid Yahya Bakuvi who is from honest and gener-
ous kin and our compatriot and who tried to give a capable per-
son model and taking as basis love, adornment, mercy, favour and 
writing his works in sweet Azerbaijani Turkic language, we see how 
great moral and cultural heritage we possess graphically.   
Dear friends! Senior lecturer Dr. Mehmet Rihtim elaborating ‘Sha-
faul-Asrar’ work which was Seyid Yahya’s long-year labour present-
ed his translation and his comment to you. By keeping Seyid Yahya’s 
style, extreme accuracy was observed in the work’s translation and 
explanations.  Mehmet  Rihtim  is  main  researcher  of  Azerbaijani 
Sufism history, particularly Khalvatism Sufi School and had great 
work in promotion of Seyid Yahya heritage not only in Azerbaijan 
and also in the world. So, two editions of Seyid Yahya’s “Shafaul-
Asrar” work were published in Turkish languages and its translation 
to Albanian and English languages was launched. 
‘Shafaul-Asrar’ work is a unique work of Islamic philosophy. Seyid 
Yahya as though left a way and regulation to direct a capable per-
son in his work. Seyid Yahya expressing as apprentice needs a mas-
ter and a person in search of courtesy needs a capable person and 
teacher, noted science is urgent for gaining goal, eye is required for 
a lesson and resource for reach of purpose. Seyid Yahya defined suf-
ficient moments for a skilled person and lined the moments up over 
the course of his work.
The work is rich with ayes of Koran, their interpretation, Hz. Proph-
et’s hadith and aphorisms, and was used in elucidation of the ba-
sis of his wisdom and philosophy school. His work “Shafaul-Asrar’ 
which he wrote corresponding to Seyid Yahya time, spirit and mor-
als, occupied specific place in Sufism history of Azerbaijan and is in 
special stage. 
By taking a chance of this historical condition, I call on relevant state 
bodies of Azerbaijan, non-governmental organizations, philanthro-
pists to increase their studies and unite over display, protection and 
expansion of Khalvatiyy School, which is the material and moral 
heritage of our ancestors and its remnants in Azerbaijan. 
I want to summarize my article with this challenge and hope. All 
religious books and sects have this challenge and hope!
Right challenge is responded and right way is chosen.
May God make us happy!
dığı dəyərlər sistemi içərisində Azərbaycan türklərinin öyünüləsi 
dərin izləri vardır” fikri güclü əsaslara malikdir. Bu izlər bizi millətlər 
içərisində var edən, İslam ümmətinin böyüməsində və yayılmasın-
da böyük önəm daşıyan izlərdir. Zaman-zaman fərqli quruluşlarda, 
fərqli rejimlərdə yaşasaq da, yad təsirlər bu izlərdən bizi tam qopa-
ra bilməyib. Etiraf edirik ki, uzaq düşmüşük o dəyərlərdən, amma 
üzülməmişik, necə deyərlər, “haqq nazilər, üzülməz”...
Pak  və  təmiz  bir  soydan  gələn,  özümüzdən  olan,  sevgini, 
məhəbbəti, mərhəməti, şəfqəti əsas götürən, əsərlərinin bəzisini 
şirin Azərbaycan türkcəsində qələmə alan Seyid Yəhya Bakuvinin 
XV yüzildə yazdığı və kamil insan modelini işlədiyi “Şəfaül-Əsrar” 
(“Sufiliyin sirləri”) əsərini oxuduqca necə böyük mənəvi-mədəni 
irsə sahib olduğumuzu bir daha – belə deyək, kitabı ilə-dəftəri ilə 
əyani şəkildə görürük.
Əziz oxucu, “Şəfaül Əsrar”  kitabını uzun illərin əməyinin bəhrəsi 
kimi nəşrə hazırlayan Dos.Dr. Mehmet Rıhtım əsərin çevirisi ilə 
yanaşı, onun yorumunu da sizlərə təqdim edib. Seyid Yəhyanın 
üslubu  sax¬lanılmaqla  əsərin  çevirisi  və  izahlarda  son  dərəcə 
dəqiqlik və səliqəliliyə əməl edilib. Mehmet Rıhtım Azərbaycan 
təsəvvüf  tarixinin,  özəlliklə  xəlvətilik  sufi  məktəbinin  əsas 
tədqiqatçılarından olub, Seyid Yəhya irsinin nəinki Azərbaycanda, 
həm  də  dünyada  tanıdılması  üçün  böyük  əmək  sərf  edib, 
etməkdədir.  Belə  ki,  Seyid  Yəhyanın  “Şəfaül  Əsrar”  əsərinin 
Türkiyə türkcəsində artıq iki nəşri işıq üzü görmüş, habelə alban 
və ingilis dillərinə çevrilməsinə başlanmışdır.
“Şəfaül Əsrar” əsəri İslam fəlsəfəsinin nadir əsərlərindəndir. Se-
yid Yəhya sanki bu əsərində kamil insanı inşa etmək üçün yol, 
nizamnamə qoyub getmişdir. Bu yolda, el ağzı ilə desək, şəyirdə 
ustad  lazım  olduğu  kimi  mərifət  axtarışında  olana  da,  mütləq 
kamil  insan,  mürşid  lazımdır  deyən  Seyid  Yəhya  murada  çat-
maq üçün elm, ibrət almaq üçün göz, yola girib məqsədə çatmaq 
üçün isə vasitənin önəmini vurğulayır. Seyid Yəhya kamil insanın 
yetişməsi üçün yetmiş məqam müəyyənləşdirmiş, onları bütün 
əsəri boyunca sıralamışdır.
Əsər “Quran” ayələri və onların təfsirləri, Hz. Peyğəmbərin (s.a.s.) 
hədisləri, hikmətli sözlər və kəlamlarla zəngin olub, onun ürfani-
fəlsəfi məktəbinin əsaslarının açıqlanmasında istifadə edilmişdir. 
Seyid Yəhyanın zəmanəsinin ruhuna və ədəbinə uyğun qələmə 
aldığı  “Şəfaül-Əsrar”  əsəri  Azərbaycanın  təsəvvüf  tarixində 
özünəməxsus yer tutmaqla yanaşı, həm də xüsusi mərhələdir.
Mən  yaranmış  bu  tarixi  şəraitdən  istifadə  edib,  Azərbaycanın 
uyğunprofilli  dövlət  qurumlarını,  qeyri-hökumət  təşkilatlarını, 
xeyirxah  insanları  babalarımızın  maddi  və  mənəvi  mirası  olan 
xəlvətilik məktəbi və onun Azərbaycandakı qalıqlarının üzə çıxa-
rılması, qorunması, yayılması yönündə çalışmalarını artırmağa və 
birləşdirməyə çağırıram.
Yazımı da elə bu çağrı, bu ümidlə qurtarmaq istəyirəm. Necə ki, 
bütün kitablı dinlərdə, təriqətlərdə də çağrı var, ümid var!...
Haqq çağrıya cavab verilər, haqq yolda yürünər!
Aqibətimiz mübarək olsun!

---