Noyabr november miras

 NOYABR   NOVEMBER    MİRAS
 
| 
15
xəBər   NEWs
her gratitude to the scientist Mehmet Rihtim for making vivid the 
issue of Seyid Yahya Shirvani in Azerbaijan again.
Head teacher Shohrat Namazova and teacher Shabnam Mestel-
ili in Jalilabad branch of Azerbaijan Teachers’ Institute confirm-
ing the words of Professor Minekhanim Tekleli in their speeches 
expressed theirs and their students’ positive impression on previ-
ous reports and recommended the students to value this legacy. 
The  teacher  of  Khanegah  secondary  school  of  the  region,  Rza 
Rzayev shared information on Sufic khanegah near the village.  
Chairman of MIRAS Organization, PhD Fariz Khalilli in his 
report stated Sufi school starts from south zone of Azerbaijan 
and expanded to Shirvan, later to Baku, Ardabil and the entire 
world.  Noting  conferences,  particularly  internationally-known 
symposiums  were  organized  by  MIRAS  in  many  parts  of  the 
world,  including  Azerbaijan;  Fariz  Khalilli  said  MIRAS  is 
very decisive about recognizing the theme of Eastern philosophy 
throughout the world. A documentary on activity of MIRAS was 
presented to the participants.  Principal of Sabirabad Village sec-
ondary school, Hagverdi Nuriyev underscored his high apprecia-
tion of students’ effort to study using this chance and thanked to 
the seminar participants.
The participants were presented “Shafa al Asrar” by Seyid Yahya 
Shirvani, prepared by Mehmet Rihtim for publication as a gift. 
Members of MIRAS from Baku and Jalilabad, intellectuals, stu-
dents and youth participated at the event.
nini  Azərbaycana  yenidən  qazandıran  alim  Mehmet  Rıhtıma 
təşəkkürünü bildirib.
Azərbaycan  Müəllimlər  İnstitutunun  Cəlilabad  filialının  baş 
müəllimi  Şöhrət  Namazova  və  müəllim  Şəbnəm  Məstəlili 
öz  çıxışlarında  professor  Minəxanım  Təkləlinin  sözlərini 
təsdiq  edərək  əvvəlki  çıxışlardan  özlərinin  də,  tələbələrin 
də  güclü  təəssürat  aldıqlarını  bildiriblər,  tələbələrə  bu  irsi 
dəyərləndirməyi tövsiyə ediblər.
Rayonun Xanəgah kənd orta məktəbinin müəllimi Rza Rzayev 
kəndin yaxınlığındakı sufi xanəgahı haqqında məlumat verib.
MİRAS İB-nin sədri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli öz 
məruzəsində  sufilik  məktəbinin  məhz  Azərbaycanın  cənub 
bölgəsindən  başladığını,  buradan  Şirvana,  sonra,  Bakıya, 
Ərdəbilə və dünyaya yayıldığını bildirib. MİRASın dünyanın bir 
çox yerlərində konfranslar təşkil etdiyini, beynəlxalq simpozi-
umları Azərbaycana gətirdiyini vurğulayan Fariz Xəlilli birliyin 
şərq fəlsəfəsi mövzusunu da dünyaya tanıtmaqda əzmli olduğu-
nu vurğulayıb. Tədbir iştirakçılarına MİRAS İB-nin fəaliyyətini 
əks etdirən sənədli film təqdim olunub.
Sabirabad  kənd  orta  məktəbinin  direktoru  Haqverdi  Nuriyev 
söz  alaraq,  tələbələrə  yaradılan  öyrənmək  imkanını  yüksək 
qiymətləndirdiyini  vurğulayıb  və  seminar  iştirakçılarına 
təşəkkür edib.
Seminar iştirakçılarına Mehmet Rıhtımın nəşrə hazırladığı Se-
yid Yəhya Şirvaninin Şəfa əl Əsrar kitabı hədiyyə edilib.
Tədbirdə Bakıdan və Cəlilabaddan olan “Miras” üzvləri, eləcə 
də ziyalılar, tələbə-gənclər iştirak ediblər.

---

16 
| 
MİRAS   NOYABR   NOVEMBER
ArAŞdIrmA   REsEARCH
Seyid Yahya Bakuvi was born in Shamakhi province of Azerbaijan 
in late 14th century. His full name is As-Seyid Jamaladdin Yahya bin 
as-Seyid Bahaaddin ash-Shirvani ash-Shamakhi al-Bakuvi. He was 
known as Seyid Yahya al-Bakuvi, because he spent most part of his life 
in Baku and become famous with mentor activity and buried there. 
It is known from the sources that Bakuvi become known in his youth 
for his physical, moral and mental perfection. He had extraordinary 
appearance and special fascination. They say, his face’s brightness 
dazzled the eyes of those looking at him after he sheltered, stayed in 
his tomb for 40 years, then got out from there. “Jamaladdin” epithet 
was said mainly for this feature. 
Seyid  Yahya  is  morally  healthy  seyyid.  He  was  from  6th  Imam 
Museyi-Kazim’s  kin.  Therefore  he  pointing  to  the  binding  to  the 
Prophet’s  kin,  wrote  poem  with  ‘Seyid’  and  ‘Yahya  Husseyni’ 
psedonyms. His father and grand-father were in gentry position of 
Shirvanshahs State. Seyid Bahaaddin was occupied with trade and 
cropping along with gentry, obtained good treasure for being a ca-
pable merchant and was one of Shamakhi’s richest people. 
Bakuvi  got  well-qualified  education  for  his  time.  Since  he  knew 
Turkish, Persian and Arabic languages well, he wrote his works in 
three langages. This proved his possession of high knowledge in Is-
lamic theology and cultural domain. According to the sources, Baku-
vi graduated his education in Shamakhi. In those years Shamakhi 
madrasahs were considered high scientific and cultural centres of Is-
lamic East. Well-known scientist of the time taught there. In his work 
“Shafaul Asrar’ Seyid Yahya cites four teachers. They are Shamsad-
din  Akhiskati,  Hafizaddin  al-Gardari,  Gutbaddin  as-Sarabi  and 
Tajeddin. Seyid Yahya learnt from them Arabic, Persian languages, 
literature, as well as commentary, hadith, aphorism, logic, figh and 
other sciences. 
Seyid Yahya made acquaintance of sheik in youth. Main role was 
played in this acquaintance by Pirzade, who was later his brother-
in-law. Under the influence of his dream, he went to Pirzade. He 
visited sheik with his invitation. He bound to the sheik perceiving his 
being the same person in his dream and become disciple.  
According to the rumours, Yahya’s father Seyid Bahaadin resisted 
against his son’s entry the sect. It is said that it had some public and 
family reasons. It is said in “Lamezat” work: “Father says to son, 
you went to arbain with Sufi people. For this reason it can be ru-
Seyid  Yəhya  Bakuvi  XIV  əsrin  axırlarında  Azərbaycanın  Şamaxı 
vilayətində anadan olmuşdur. Onun tam adı Əs-Seyid Cəmaləddin 
Yəhya bin əs-Seyid Bəhaəddin əş-Şirvani əş-Şamaxi əl-Bakuvidir. 
Seyid  Yəhya  əl-Bakuvi  təxəllüsü  ilə  məşhur  idi,  çünki  həyatının 
böyük bir hissəsini Bakıda keçirmiş, irşad fəaliyyəti ilə şöhrətlənmiş 
və burada da dəfn olunmuşdur.
Mənbələrdən  məlumdur  ki,  Bakuvi  hələ  gənclik  illərində  fiziki, 
əxlaqi və əqli kamilliyi ilə məşhurlaşmışdı. O, qeyri-adi görkəmə 
və  cazibədarlığa  malik  idi.  Deyilənə  görə,  öz  hücrəsində  qırx 
gün  xəlvətə  çəkilib  guşənişin  qaldıqdan  sonra  insanlar  arasına 
çıxdıqda  onun  sifətinin  nuru  baxanların  gözlərini  qamaşdırırdı. 
“Cəmaləddin” epiteti də bu xüsusiyyətinə görə deyilmişdir. 
Seyid Yəhya nəsəbi sağlam bir seyiddir. O, altıncı imam Museyi-
Kazımın  nəslindən  idi.  Buna  görə  də  peyğəmbərin  nəslinə 
yaxınlığına  işarə  edərək  həmçinin  “Seyid”  və  “Yəhya  Hüseyni” 
təxəllüsləri  ilə  şeirlər  yazırdı.  Onun  atası  və  babası  Şirvanşahlar 
dövlətinin nəqibül-əşrafı vəzifəsində olmuşdular. Seyid Bəhaəddin 
nəqibül-əşraflıq vəzifəsi ilə yanaşı ticarət və əkinçiliklə də məşğul 
olmuş, bacarıqlı bir tacir olduğu üçün yaxşı sərvət də əldə etmiş, 
Şamaxının zənginlərindən olmuşdu.
Öz  dövrünə  görə,  Bakuvi  yaxşı  təhsil  almışdı.  O,  türk,  fars  və 
ərəb dillərini gözəl bildiyi üçün əsərlərini bu üç dildə yazırdı. Bu, 
həmçinin onun islam ilahiyyatı və mədəniyyəti sahəsində yüksək 
savada  malik  olmasından  xəbər  verirdi.  Qaynaqların  məlumatına 
əsasən, Bakuvi öz təhsilini Şamaxıda başa vurmuşdur. O dövrlərdə 
Şamaxı  mədrəsələri  islam  Şərqinin  yüksək  elm  və  mədəniyyət 
mərkəzləri  hesab  olunurdu,  burada  dövrün  məşhur  alimləri  dərs 
deyirdi.  “Şəfaül-əsrar”  adlı  əsərində  Seyid  Yəhya  özünün  dörd 
müəlliminin adını çəkir, bunlar - Şəmsəddin Axıskəti, Hafizəddin 
əl-Gərdəri, Qütbəddin əs-Sərabi və Tacəddindir. Seyid Yəhya on-
lardan ərəb və fars dillərini, ədəbiyyat, eləcə də təfsir, hədis, kəlam, 
məntiq, fiqh və başqa elmləri öyrənmişdi.  
Seyid  Yəhya,  şeyxi  ilə  gənc  yaşlarında  tanış  olur.  Bu  tanışlıqda 
ən  mühüm  rolu,  daha  sonralar  bacanağı  olan  Pirzadə  oynayır. 
Gördüyü  bir  yuxunun  təsiri  ilə  Pirzadənin  yanına  gedir.  Onun 
dəvəti  ilə  şeyxi  ziyarət  edir.  Yuxusundakı  şəxsin  o  olduğunu  an-
layaraq şeyxə bağlanıb mürid olur.
Mənqəbə  kitablarında  rəvayət  edilənlərə  əsasən,  Yəhyanın  atası 
Seyid Bəhaəddin, oğlunun təriqətə girməsinə əvvəlcə qəti şəkildə 
qarşı  çıxmışdır.  Nəql  olunur  ki,  bunun  bəzi  ictimai  və  ailəvi 
SeyİD yƏhyA BAKUVİ
 
sEYiD YAHYA BAkuVi
dos. dr mehmet rıhtım 
 
Qafqaz universiteti, Qafqaz Araşdırmalar İnstitutu
dos. dr mehmet rihtim
 
Qafqaz university, Caucasus Research institute

---