hisob-kitoblar muddatlaridagi kichik bir qisqa uzilish mamlakatdan
kapitailarni chetga oqib ketishiga olib kelishi m um kin. Baho va to'lov
valutasi sifatida ishlatilayotgan yetakchi valutalar
kurslarining tebranishi
ko ‘pchilik davlatlarning t o ‘lov balanslariga t a ’sir etadi;
i)
Inflatsiyaning to'lov balansiga salbiy ta ’siri. B unday holat, ya’ni
baholarni pasayishi milliy tovarlarning eksportini qiyinlashtirib, raqobat-
doshligini pasaytirgan, tovarlar importini rag‘batlantirgan va kapitailarni
xorijga chiqib ketishiga imkon bergan paytda vujudga keladi;
j) Favqulodda holatlar — hosilning bo'lmasligi, tabiiy ofatlar,
halokatlar va shu kabilar t o ‘lov balansiga salbiy t a ’sir etadi.
8 .4 . Valuta siyosati
Valuta siyosatining yo'nalishlari va shakllari mamlakatlarning valuta-
iqtisodiy holati, ja h o n x o ‘jaligining evolutsiyasi, j a h o n arenasidagi
kuchlar joylashishi bilan belgilanadi. Turli tarixiy bosqichlarda birinchi
qatorga valuta siyosatining aniq vazifalari chiqadi: valuta inqirozini
b artaraf etish va valuta barqarorligini ta ’minlash; valuta cheklovlari,
valutani erkin ayirboshlanishiga o ‘tish, valuta operatsiyalarini erkin-
lashtirish ha m d a shu kabilar.
V aluta siyosati m am la k a tla r o'zaro aloqalari tam oyillarini aks
ettiradi: nisbatan kuchsiz (birinchi navbatda rivojlanib borayotgan)
ham ko rlar kamsitilishini keltirib chiqaruvchi hamkorlik va kelishmov-
chiliklar, boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashuv.
Valuta siyosati maqsad va shakllariga ko 'ra tarkibiy ham da joriy
siyosatlarga bo'linadi. Tarkibiy valuta siyosati — bu, ja h o n valuta
tizim ida tarkibiy o ‘zgarishlarni amalga oshirishga y o ‘naltirilgan uzoq
m uddatli chora-tadbirlar yig‘indisidir.
U b a rc h a m a m la k a tla r m anfaatida valuta tam o y illarini tako-
millashtirish maqsadida valuta islohotlari shaklida amalga oshiriladi
va m u a y y a n valutalarga im tiy o z lar berilishi u c h u n kurash bilan
h am o h a n g olib boriladi.
Tarkibiy valuta siyosati joriy siyosatga t a ’sir k o ‘rsatadi. Joriy valuta
siyosati — bu, valuta kursi, valuta operatsiyalari, valuta bozori va
oltin bozori faoliyatini kunlik, tezkor muvofiqlashtirishga qaratilgan
qisqa m uddatli chora-tadbirlar yig‘indisidir.
Valuta siyosatining shakllari.
Valuta siyosatining quyidagi shakllari
qoMlaniladi: diskont, deviz siyosati va uning turlaridan biri bo'lmish
v alu ta intervensiyasi, valuta zaxiralarining diversifikasiyasi, valuta