Odam tanasining simmetrik va asimmetrik tuzilishi Reja

Ilk bolalik	1 – 2 yosh
1 – 2 yosh
Bolalikning birinchi davri	3 – 7 yosh	3 – 7 yosh
Bolalikning ikkinchi davri	8 – 12 yosh	8 – 12 yosh
O`smirlik davri	13 – 16 yosh	13 – 15 yosh
Yoshlik davri	17 – 21 yosh	16 – 19 yosh
O`rtacha yosh: Birinchi davri	22 – 35 yosh	20 – 35 yosh
Ikkinchi davri	36 – 60 yosh	36 – 60 yosh
Keksalik	61 – 75 yosh	61 – 75 yosh
Qarilik	76 – 90 yosh	76 – 90 yosh
Uzoq yashovchilar	90 yoshdan yuqori	90 yoshdan yuqori

Xronologik (kalendar yoki pasport yoshi) va morfologik yoki biologik yosh mavjud.
Pasport yoshi tug`ilgan vaqt bilan aniqlanadi. Morfologik (biologik yosh organizmdagi biologik o`zgarishlarga bog`liq qilib olinadi).
Pasport yoshi o`z ichiga bir yildan oshmaydigan vaqt oraliqlarini oladi.
Morfologik yosh o`z ichiga bir qancha yilni olishi mumkin, shu yillar davomida organizm morfologik o`zgarishlarga duch keladi.

Agar jadvalni ko`rib chiqsak, bolalikning birinchi davri neytral ekanligini ko`rish mumkin, chunki bu yoshda o`g`il bolalar ham, qiz bolalar ham teng bo`ladilar. Ikkinchi davrda esa jinsning tana shakliga va razmeriga ta‘siri kuzatiladi. Bu davr shuningdek o`smirlik davri (jinsiy yetilishi) va yoshlik davri qizlarda o`g`il bolalarga qaraganda ertaroq boshlanadi va erta tugaydi.

Jismoniy rivojlanish haqida tushuncha.

Fizik rivoj – bu razmerlar, tana formasi va hayot davomida organizm funktsiyasining o`zgarish jarayonidir.

Jismoniy rivojlanishni o`rganish uchun quyidagi asosiy ko`rsatkichlarning o`lchamlari bilan foydalaniladi:
a) tana uzunligi (bo`y);
b) ko`krak qafasining aylanasi (razmer);
v) tana massasi.
Jismoniy rivojlanish – qator ketma-ket davrlarni o`tadi va u odam yoshi bilan bog`liq. Organizm tiklanishi davrida hamma belgilarning o`sishi kuzatiladi. Qarilik boshlanishi bilan qator belgilarning qiymatlari o`zgaradi.
Shu yuz yillik davomida bolalar va o`smirlarning jismoniy rivojlanishi templarini tezlashuvi belgilanadi, boshqacha qilib aytganda bu akseleratsiyadir. Bu termin bolalarning rivojlanishi va bo`yi o`sishining tezlanishi, shuningdek, katta yoshdagi aholining tana razmerlarining kattayishi hodisasini xarakterlaydi.


Odam tanasining total (umumiy) belgilari.

Bu belgilarga nihoyatda katta bo`lgan antropometrik belgilar kiradi:

1. Tana uzunligi (bo`y);
2. Ko`krak aylanasining o`lchovi (razmer);
Massa.
Bu belgilar odam tanasining tashqi formasiga ta‘sir ko`rsatadi va jismoniy rivojlanganlikning asosiy belgilari bo`lib hisoblanadi.
Tana uzunligi.

Odam tanasining tashqi formasini aniqlovchi asosiy belgilardan biri tana uzunligidir. Boshqa belgilar bilan birgalikda tana uzunligi odam tanasining tashqi formasini belgilaydi.

Qadim zamonlardan beri tana uzunligi ko`p mutaxassislarni o`ziga jalb qilib kelmoqda: antropologlarni, vrachlarni, rassomlarni, skulptorlarni.
Tana uzunligiga tikuvchilik sanoatida katta e‘tibor beriladi. Ko`krak aylanasining o`lchovi bilan birgalikda tana uzunligi normal tipik qomatni aniqlashda yetakchi belgi bo`lib hisoblanadi, bundan tashqari tana uzunligi konstruktsiyani ishlab chiqishda asosiy belgi bo`lib hisoblanadi.