Oğuk s avaş s onrasi
Yüklə 277,21 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Http://Www.Regnum.Ru
- İnstitut Gosudarstvennogo Upravleniya İ Politiki, Doklad №5
Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XIV/1, Yaz 2014. 171
sağlamak olacaktır. 47 Bu bağlamda Rusya KGAÖ üzerinden bölgedeki varlığını devam ettirmek ve güvenliğini sağlamak için önümüzdeki yıllarda aşağıdaki tehdit ve tehlikelerin önlenmesi için çalışacağını teyit edebiliriz: Afganistan'dan Orta Asya'ya terör, ayrılıkçı ve dini aşırıcılık hareketlerinin yayılmasını önlemek. Dış güçlerin Orta Asya'da istikrarsızlığı yaratmak için çeşitli muhalif grupları kışkırtmalarına, onlara finansal, örgütsel, bilgi paylaşımı konularında yardım etmelerine müsaade etmemektir. Rusya ulusal güvenlik ile toprak bütünlüğüne aykırı gördüğü yukarıdaki tehdit ve tehlikeleri bertaraf etmek için Kırgızistan ve Tacikistan'a fazlasıyla yatırım yaptığını gözlemlemekteyiz. Nitekim Rusya'nın her iki ülkeye hem ekonomik hem de askeri anlamdaki yatırımları Putin'in 20 Eylül 2012 tarihinde Kırgızistan'ı, 4 Ekim 2012 tarihinde Tacikistan'ı ziyareti sırasında atılmıştır. Kırgızistan'da Putin "Birleşmiş askeri üsler" anlaşmasını imzalamıştır. Anlaşmaya göre Kırgızistan'da bulunan KGAÖ ve Rusya'nın askeri üsleri
48 "Birleşmiş askeri üsler" adı altında tek bir çatının altına toplanmıştır. 2017 yılından başlayarak uygulanması beklenilen anlaşmanın süresi 15 yıldır ve süresi bittikten sonra her 5 yıl içerisinde yenilenme hakkı tanınmıştır. Bunun karşılığında Rusya Kırgızistan’da Karbarata-1 hidroelektrik santrali ile Üst Narın kaskadının inşaatını yapmayı kabul etmiştir. Benzer anlaşma Tacikistan'la yapıldı ve ülkedeki 201'nci Rus askeri üssün süresi 2042 yılına kadar uzatıldı. 49
Putin ve ekibi Orta Asya ile ekonomik ilişkileri güçlendirmeyi de göz ardı etmemiştir. Nitekim 2000-2003 yıllarında bölge devletleriyle ekonomik ilişkileri geliştirmek için alt yapı oluşturulmuştur ve 2003 yılı sonrası bölgeyi ekonomik anlamda Rusya'ya kenetlendirme stratejisine hız kazandırılmıştır. Örneğin, 2003-2008 yılları arasında Rusya'nın Orta Asya devletleri ile ticaret hacmi %5,2 oranında artmıştır ve 40 milyar dolara ulaşmıştır. Aynı yıllar içerisinde Rusya'nın bölgeye ihracatı %4,5 oranında, doğalgaz dahil bölgeden ithalatı ise %6,2 oranında artmıştır. Buna karşın 2008-2009 yıllarında meydana gelen dünya ekonomik krizi ise tarafların ticari ilişkilerine olumsuz yansımıştır ve ticari ilişkiler oranı %20 gerilemiştir. Bu iki yıl içerisinde Rusya'nın bölgeye ihracatı %28, ithalatı ise %12
47 Gensek ODKB: Afganistan ostayetsiya glavnoi problemoi dliya stran Sentralnoi Azii (KGAÖ Genel sekreteri: Orta Asya ülkeleri için Afganistan temel sorun olarak kalmaktadır), 27.03.2013, http://www.ng.ru/cis/2013-03-27/7_kirgizia.html, (Son erişim 28.09.2013) 48 Kırgızistan'daki Rus Ve KGAÖ Askeri Üsleri Hakkında Bkz. İlyas Kamalov, Rusya'nın Orta Asya Politikaları, H.A.Yesevi Adındaki Uluslararası Kazak-Türk Üniversitesi Yayınları, Ankara 2011, s. 37. 49 Tadjikistan Ratifisiroval Soglaşenie Po Rossiskoi Voennoi Baze (Tacikistan Rus Askeri Üssü Hakkındaki Yasayı Onayladı), 01.10.2013, Http://Www.Regnum.Ru/News/1714159.Html, (Son Erişim 02.10.2013) MEHMET SEYFETTİN EROL-AİDARBEK AMİRBEK 172
oranında azalmıştır. Dünya ekonomik krizi sonrasında Rusya'nın Orta Asya ile olan ticari ilişkileri yeniden artış sağlayarak, 2008 yılındaki göstergenin üzerine tırmanmıştır. 50
Özbekistan ve Kazakistan gelmektedir. Her iki devletin Rusya ile ekonomik ilişkileri geliştirmeye önem verdiğini ve örneğin 2010 yılında Özbekistan dış ticaretinde Rusya'nın oranı ihracatta %27,1, ithalatta ise %24,5 olduğu tespit edilmiştir. Kazakistan'ın ihracat ve ithalatında da Rusya'nın payı istikrarlı seyrederek, örneğin 2011 yılında ülke ihracatının %8,7'si, ithalatının % 42,7'si Rusya ile yapılmıştır. Diğer taraftan Rusya'nın Kazakistan ithalatındaki payı sürekli artmış olsa da, ihracatındaki payı 2000 yılıyla kıyasla iki kat düşmüştür. Kırgızistan'ın ithalatındaki Rusya'nın payı %30'dan fazladır, ancak Kırgızistan'ın ihracatında Rusya'nın payı istikrarlı olarak sürekli düşmüştür. Aynı durumun Rusya ve Tacikistan ticari ilişkilerinde yaşandığını beyan edebiliriz. Rusya'nın Türkmenistan'dan doğalgaz ithal etme oranındaki azalışa paralel olarak, Türkmenistan'ın ihracat payındaki Rusya'nın oranı 2006 yılında %1,4 iken, 2010 yılında bu oran %0,9'a gerilemiştir. 51
Putin 22 Aralık 2005 yılında yapılan güvenlik konseyi toplantısında, Rusya'nın dünyadaki ağırlığının enerji alanında kendisine olan bağımlılığı oranında ölçüleceğini vurgulamıştır. Bu tarihten itibaren enerjiye daha farklı bakış açısını geliştiren strateji uygulamaya koyulmuştur. Buna göre Rusya bölge devletlerinden doğalgaz ithal etmeyi çoğaltarak, 2000-2010 yılları arasında Gazprom'un Orta Asya'dan ithal ettiği doğalgaz oranında artışın yaşandığını görmek mümkündür. 52
Son olarak vurgulanması gereken husus ise 1 Ocak 2012 yılında yürürlüğe giren "Tek ekonomik alan" ve "Gümrük birliğiyle" ilgilidir. Bilindiği gibi, Rusya bu iki entegrasyon hareketine üye olan çekirdek ülkeler, yani Beyaz Rusya ve Kazakistan üzerinden Avrasya'nın kalbinde Moskova merkezli yeni bir ekonomik ve siyasi güç oluşturmaya çalışmaktadır ve 2015 yılıyla birlikte kurulacak olan "Avrasya birliği" kapsamına yakın çevresindeki diğer post Sovyet ülkelerini Moskova merkezine kenetleme stratejisine hız verecektir. Günümüzde Orta Asya devletleri içerisinde sadece Kazakistan bu ekonomik alana üyedir, Kırgızistan ve Tacikistan potansiyel üyeler olarak görülmektedir. Birçok Batı uzmanlarına göre Rusya'nın önderliğinde başlatılan entegrasyon süreci başarıya ulaşmayacaktır, çünkü Ukrayna'nın kaybıyla güçlü bir entegrasyon hareketinden bahsetmek mümkün olmasa da, 53 önümüzdeki yıllarda Orta Asya Türk devletlerini en fazla rahatsız edeceği konulardan birinin, Rusya'nın kendi merkezli hayata geçirmeye çalıştığı "Avrasya
50 İrina Sinisina, Ekonomiçeskoye Vzaimodeistviya Rossiyi İ Stran Sentralnoi Aziyi: Tendensi İ Perspektivı (Rusya Ve Orta Asya Ülkelerinin Ekonomik İlişkileri: Eğilimleri Ve Geleceği), İnstitut Gosudarstvennogo Upravleniya İ Politiki, Doklad №5, 2012, s. 7. 51 İrina Sinisina, age, s. 8. 52 Andrei Kazansev, Bolşaya İgra S Neizvestnımi Pravilami: Mirovaya Politika İ Sentralnaya Aziya (Kuralları Belli Olmayan Büyük Oyun: Dünya Politikası Ve Orta Asya), Fond Naslediya Evrazi Yayınları, Moskova 2008, s. 150-153. 53 Aidarbek Amirbek, Rusya Ve Ukrayna İlişkileri: Gümrük Birliğine Dayalı Anlaşmazlık, 29.08.2013, http://www. usgam.com/tr/index.php?l=807&cid=2084&konu=0&bolge=9, (Son erişim 30.08.2013) Yüklə 277,21 Kb. Dostları ilə paylaş:
|