O'rta osiyoga buddizm dinining kirib kelishi
Yüklə 72,38 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ASOSIY QISM
| 7
th -ICARHSE International Conference on Advance Research in Humanities, Applied Sciences and Education Hosted from New York, USA https://conferencea.org Oct. 28 th 2022 55 Ключевые слова: Китай, Япония, конфуцианство, даосизм, буддизм, политические традиции, история религий. KIRISH Bugungi kunda Xitoy Sharqiy Osiyo mintaqasidagi eng nufuzli kuchdir, shuning uchun uning munosabati jahon iqtisodiyoti va siyosatiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi, shuning uchun uning munosabatini turli tomonlardan o‘rganish zarur. Xitoyning tarixi qadimgi davrlarga borib taqaladi hamda uzoq ildizlarga ega. Milodiy 1-asrda Xitoy matnlarida bu sivilizatsiya haqidagi birinchi nomlar qayd etilgan. Bundan tashqari, 7-10-asrlarda Xitoyda Tan sulolasi hukmronligi davrida Xitoy madaniyatining ieroglif yozuvining koʻplab elementlari qo‘shni mamlakatlar tomonidan xususan Yaponlar oʻzlashtirdi. Biroq, xitoylar va yaponlar o‘rtasida dushmanlik holatlari ham bo‘lgan, tarixda Yaponiya bosqinchilarining materikga bostirib kirishiga oid ko‘plab misollarni keltirish mumkin. ASOSIY QISM Hozirgi vaziyat ham birmuncha noaniq. Bugun ham odamlar Ikkinchi jahon urushi aks- sadolarini eshitishadi, yapon askarlari Xitoy xalqiga qarshi ko‘plab g‘ayriinsoniy jinoyatlar sodir etgan edilar. Mamlakatlar o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy hamkorlik ancha yuqori darajada bo‘lsada, ularning siyosiy munosabatlari holati birmuncha murakkab. Ushbu jinoyatlar tufayli xitoyliklar hali ham yaponlarni yomon ko‘rishadi. Shunday qilib, munosabatlarning uzoq tarixi ikkala xalqda ham o‘z izini qoldirdi. So‘z shu qadar chuqurki, Sharqni o‘rganmagan g‘arblik odam ikki xalqni osongina chalg‘itishi mumkin. Biroq, ularning atrofidagi dunyoga qarashlarida umumiy xususiyatlar va farqlar mavjud. Bu xususiyatlar orasida din alohida e’tiborga loyiqdir. Ikkala mamlakatda ko‘plab an’anaviy dinlar, jumladan daosizm va sintoizm mavjud, ammo umumiy dinlar ham mavjud: konfutsiylik va buddizm, ularning mintaqaviy farqlari mavjud. Ularning ta’sirini ma’lum darajada ikki davlat munosabatlarida ham kuzatish mumkin. Bu har bir dinning davlat bilan asrlar davomidagi o‘zaro ta’sirining individual ko‘rinishlarini kuzatish uchun kelajakda tarixiy usul qo‘llaniladi. Konfutsiylik. Kung Szi (miloddan avvalgi 552-479) ta’limotining Xitoy, keyin esa Yaponiya axloqi va siyosatiga ta’sir darajasini mubolag‘a qilib bo‘lmaydi. Konfutsiychilik ko‘pincha din hisoblanmaydi va din sifatida amal qilmaydi, balki axloqiy-falsafiy ta’limot sifatida taqdim etiladi. Konfutsiychilik axloqiy- siyosiy vositalar majmui sifatida rivojlandi, farzandlarga izzat, kattalarga hurmat, ijtimoiy majburiyatlar va xushmuomalalik qoidalarini ta’kidlaydi, insonparvar, oqilona va barkamol davlat, uyg‘un oilaviy munosabatlar va aniq munosabatlarni yaratishga va’da beradi. Hukmdorlar o‘rtasidagi munosabatlar meyorlari, oddiy odamlar, keksa va yosh, ota va o‘g‘il, er va xotin va boshqalarning jamiyatdagi mavqe’lari haqida fikr yuritiladi. Biroq, XX asr boshlarida Xitoy monarxiyasi ag‘darilgandan so‘ng konfutsiychilikning siyosatdagi roli muttasil zaiflasha boshladi. Xitoyda uzoq davom etgan |